Publicystyka - ngo.pl

Przez długie lata zbiórki publiczne wymagały zgody. Całkiem niedawno, bo w 2014 r., to się zmieniło. Dziś organizacja pozarządowa, która chce zorganizować zbiórkę, nie ubiega się o zgodę, ale zgłasza informację. Prawo do organizowania zbiórek uzyskały wreszcie stowarzyszenia zwykłe. Ze zmianą prawa trochę starych problemów znikło, ale wciąż chyba najwięcej wątpliwości budzi ustalenie co jest, a co nie jest zbiórka publiczną. I wciąż zawodzi ePUAP. A to oznacza, że zgłaszanie zbiórek jest "elektroniczne" tylko w niewielkim stopniu.

Żeby zbiórka została skutecznie zgłoszona (bez potwierdzenie takiego zgłoszenia nie możemy rozpoczynać zbiórki!), wypełniony formularz musi zostać jeszcze podpisany. Są dwie możliwości: podpisanie formularza kwalifikowanym podpisem elektronicznym (taki podpis to usługa, którą trzeba wykupić – jej koszt to kilkaset złotych rocznie) lub skorzystanie z "podpisu" (profilu zaufanego), który każdy obywatel może bezpłatnie wyrobić sobie w państwowym systemie ePUAP.

Niestety system ePUAP często zawodzi, a jego współpraca z portalem zbiórek od zawsze była trudna. Z korespondencji, którą prowadziliśmy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji na przełomie listopada i grudnia wynika, że ePUAP w zbiórkach znów nie działa. Ministerstwo nie potrafi odpowiedzieć, kiedy zostanie to naprawione. Jeśli ktoś chce zgłosić zbiórkę w pełni elektronicznie, musi mieć płatny podpis.

Najczęściej wykorzystywaną możliwością w takiej sytuacji (w sytuacji, kiedy ePUAP nie działa, a organizacja pozarządowa nie korzysta z płatnego kwalifikowanego podpisu elektronicznego) jest wysłanie formularza zgłoszenia zbiórki i innych dokumentów w formie papierowej, pocztą tradycyjną. Można też zanieść dokumenty do ministerstwa osobiście. Niestety, wydłuża to proces zgłoszenia zbiórki publicznej.

Zbiórka publiczna dotyczy wyłącznie ofiar w gotówce lub w naturze, czyli: pieniędzy, darów rzeczowych. Przebiega ponadto w miejscach publicznych (np. na ulicy, w parku, na cmentarzu, w sklepie), a zbierający i dający nie znają się. Zbiórka prowadzona jest na cel pożytku publicznego, np. kulturę, pomoc dobroczynną lub na cel religijny (ale poza terenem kościołów).

W ustawie o zbiórkach publicznych regulowane jest zbieranie pieniędzy i darów rzeczowych w miejscach publicznych, ponieważ gotówka lub dary zbierane w ten sposób nie są ewidencjonowane i nie pozostaje ślad ich przepływu. Informacje o przekazanej gotówce i darach, a także o darczyńcy są niedostępne np. dla kontroli skarbowej.

• przelewy na konto organizacji pozarządowej,
• wpłaty on-line, przekazywanie darów lub pieniędzy za pomocą wirtualnych platform (np. crowdfunding),
• publikowanie APELI o przekazywanie wpłat na konto w mediach, internecie, wysyłanie ich za pomocą maili,
• SMS-y charytatywne.

Przed lipcem 2014 r. organizator zbiórki ubiegał się o pozwolenie na jej przeprowadzenie. Organ administracji (gmina, ministerstwo - w zależności od obszaru prowadzenia zbiórki) analizował czy podmiot może prowadzić zbiórkę w określony sposób i na wskazany cel.

W praktyce nie był to może przełom "kopernikański", ale w warstwie symbolicznej, szczególnie dla osób interesujących się zasadą pomocniczości i realizacją praw obywatelskich, takie zrzeczenie się przez organy państwa swoich wcześniejszych kompetencji (swojej władzy) było rzeczą niezwykłą.

Zbiórki publiczne – także dla stowarzyszeń zwykłych

Ustawa o zbiórkach publicznych wskazuje, że ich organizatorami mogą być organizacje pozarządowe i inne podmioty z ustawy o działalności pożytku (z art. 3 ust. 3) oraz Komitety społeczne, składające się co najmniej z 3 osób.

Konstrukcja Komitetu bardzo przypomina stowarzyszenie zwykłe (do jego założenia też potrzebne są trzy osoby), choć Komitety, jako wykorzystywane tylko do przeprowadzenia zbiórki, są ciałami znacznie bardziej (z założenia) nietrwałymi. Tymczasem to właśnie stowarzyszenia zwykłe (z założenia trwalsze) nie mogły prowadzić zbiórek publicznych. Spowodowane to było faktem, że jedynymi dostępnymi dla nich środkami na finansowanie działań były składki członkowskie, a także z tego powodu, że stowarzyszenia zwykłe nie miały osobowości prawnej.

Od lipca 2014 r. obywatele kontrolują zbiórki. Umożliwia im to portal zbiórek. Państwo zrzekło się swoich kompetencji na rzecz obywateli. Czy ci ostatni korzystają ze swoich uprawnień? W umiarkowanym stopniu. A warto! Dla tych, którzy chcieliby to robić, ale nie do końca wiedzą jak, przygotowaliśmy podpowiedź.

Dajesz datki do puszki? Sprawdź, jak są wydawane [infografika]
 

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.