Ustawa o samorządzie gminnym pełna jest przepisów, które mogą i powinny stać się inspiracją do podnoszenia poziomu partycypacji obywatelskiej.
Już pierwsze zadanie tej ustawy, powinno się traktować jak credo partycypacji: „Mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową” – co oznacza, że samorząd to przede wszystkim ludzie, a nie instytucje, urzędy, czy stanowiska.
Ten przepis jest źródłem zasad i konkretnych rozwiązań umożliwiających mieszkańcom bezpośrednie uczestnictwo w funkcjonowaniu ich wspólnot samorządowych, takich jak lokalne referendum, czy obywatelska inicjatywa uchwałodawcza. Z niego też wypływają zobowiązania, których muszą dopełnić organy samorządów, aby zachować wystarczającą otwartość w stosunku do obywateli. Wspomnieć tu można chociażby takie kwestie, jak wolność wstępu na sesje rad i sejmików, zasada jawności, czy wymóg przeprowadzania konsultacji społecznych. Ustawy samorządowe zobowiązują też organy gmin, powiatów i województw do krzewienia idei samorządności wśród mieszkańców – np. poprzez tworzenie mechanizmów wspomagających ich uczestnictwo w lokalnym życiu publicznym, takich jak rady młodzieży, czy rady seniorów. Ustawa o samorządzie gminnym (podobnie jak pozostałe ustawy samorządowe) kreują też konkretne zobowiązania organów zarządzających wobec obywateli. Wójtowie i burmistrzowie są kontrolowani przez rady i sejmiki, i podobnie jak one, są zobowiązani kierować się dobrem wspólnoty samorządowej i utrzymywać stałe kontakty z mieszkańcami i organizacjami mieszkańców. Bez tego rodzaju kontaktów trudno mówić o jakichkolwiek podstawach do partycypacji.
W związku z powyższym cieszy, że są w kraju samorządy i ich kierownicy, którzy rozumieją wspomniane wyżej wymogi bardzo dosłownie i postępują ściśle według nich. I tak, na przykład, wójt Grabowa nad Pilicą komunikuje się z mieszkańcami rzeczywiście bezpośrednio. Aktywnie uczestniczy mianowicie na forum internetowym, prowadzonym na stronach urzędu gminy. Odpowiada na pytania mieszkańców, komentuje ich problemy, zastrzeżenia i sugestie. Zapoznając się z wpisami na forum można zaryzykować stwierdzenie, iż nie jest ono nawet nadmiernie cenzurowane.
Przyjrzyjmy się, jak wójt Grabowa odpowiada na pytania mieszkańców o to, jak funkcjonuje miejscowy serwis ePUAP i co dzięki niemu mogą uzyskać mieszkańcy. Oto przykładowy wpis wójta:
„Poprzez serwis e-PUAP można załatwić sprawy:
• dopisanie do spisu wyborców
• uzyskać informacje dot. podatku rolnego, leśnego, od nieruchomości
• skargi, wnioski, zapytania do Urzędu
• zaświadczenia o nie zaleganiu lub stwierdzający stan zaległości podatkowej
• zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej
Aby uzyskać informacje niezbędny jest profil zaufany lub podpis elektroniczny. Euzebiusz Strzelczyk-Wójt”
Ale też wójt nie unika sytuacji drażliwych i odnosi się do głosów takich jak ten: „[…] jestem niemile zaskoczona postawą Pana pracownicy z sekretariatu Panią XXX [nazwisko zanonimizowane przez autora]. Mój tata miał przyjemność rozmawiać telefonicznie z Pana asystentką i jestem niemile zaskoczona, że osoba pracująca na państwowym stanowisku nie umie uszanować starszej osób […].”. Fragment odpowiedź wójta: „Witam Panią. Proszę o więcej informacje o tej rozmowie, osoba która obecnie pracuje w sekretariacie jest stażystą, dlatego w sytuacji braku pracownika na stanowisku merytorycznym nie zawsze jest w stanie udzielić wyczerpującej informacji.”.
Cieszy, że wójt Grabowa, w duchu przepisów ustawy o samorządzie gminnym zdecydował się na utrzymywanie bezpośrednich kontaktów z mieszkańcami, wykorzystując do tego po prostu internet. Nawet jeśli jest w stanie odpowiedzieć osobiście tylko na niektóre pytania, zgłoszenia, czy zastrzeżenia, jest to z pewnością dobry przykład postawy władzy zachęcającej obywateli do włączania się w sprawy publiczne tego samorządu. Oby tylko panu wójtowi nie zabrakło zapału do kontynuowania tej inicjatywy.
Źródło: materiały własne, strony www urzędu gminy Grabów nad Pilicą
Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Źródło: Instytut Spraw Publicznych
