O wsparciu dla Polaków powracających, w tym dzieci powracających i podejmujących naukę w polskich szkołach i przedszkolach w ramach projektu „(Z)Powrotem w Polsce”
Projekt „(Z)Powrotem w Polsce” służył wzmocnieniu więzi z Polską osób rozważających powrót do kraju po pobycie na emigracji oraz reemigrantów, którzy już powrócili. Działania w projekcie zaplanowane były na 10 miesięcy, w trakcie realizacji projektu od 01.03.2015 do 31.12.2015 i służyły realizacji głównego celu, którym było podniesienie standardów wsparcia dla Polaków powracających, w tym dzieci powracających i podejmujących naukę w polskich szkołach i przedszkolach oraz utrwalenie więzi z Polonią i Polakami mieszkającymi za granicą, także przybliżenie zagadnień realnych powrotów. Projekt został zrealizowany przez dwie organizacje: Fundację Świat na Wyciągnięcie Ręki, której zespół posiada doświadczenie w pracy na rzecz wzmacniania potencjału osób z doświadczeniem migracyjnym oraz Fundację „Sto Pociech”, której zespół posiada doświadczenie w świadczeniu różnych form wsparcia dla rodzin reemigrantów. Działania projektowe były prowadzone w Polsce, Irlandii i w Wielkiej Brytanii i były to:
1. Cykl audycji radiowych o reemigrantach[1] w Radio Warszawa. Audycje miały na celu przedstawienie indywidualnych doświadczeń powrotowych i rozwiązań zastosowanych w konkretnych sytuacjach, osób które powróciły i uczestniczyli w działaniach „Powrotów” w Fundacji „Sto Pociech”. Cykl audycji był wyprodukowany w Radio Warszawa i został udostępniony on-line
[2]. Cykl audycji był uzupełniany o kolejnych powracających, ich doświadczenia i porady. Miał formę wywiadu w każdej audycji z jedną osobą/rodziną, która podzieliła się swoim doświadczeniem – dając większą przestrzeń, aby wybrzmiały konkretne historie. Przy realizacji tego działania było ważne, aby pokazać jakie rozwiązania zastosowano w konkretnych sytuacjach i jak sobie z nimi radzić; z ogólnym założeniem, że trzeba działać i jest już miejsce, gdzie można przyjść i uzyskać wsparcie oraz odnowić swoje więzi z Polską. W ten sposób powstał swoisty praktyczny "poradnik powrotowy".
2. Wizyta studyjna w Irlandii[3] Wizyta studyjna partnerów projektu (Fundacja Świat na Wyciągnięcie Ręki oraz Fundacja Sto Pociech) w Irlandii służyła ściślejszemu zdefiniowaniu współpracy przy organizacji Forum „Szkoła wrażliwa na potrzeby, wyzwania i potencjał rodzin powracających – migrujących”. W ramach wizyty odbyło się spotkanie z tamtejszą Polonią, w trakcie którego zdefiniowaliśmy potrzeby Polonii irlandzkiej bezpośrednio związanych z powrotami, przedstawiliśmy realne powroty, a także nawiązaliśmy kontakty. Dodatkowo w trackie pobytu w Dublinie przeprowadziliśmy konsultacje dla tamtejszej Polonii
[4]
3.
3. Konsultacje Powrotowe[5]. Konsultacje były prowadzone pojedynczo przez 2 osoby z doświadczeniem migracyjnym, które już wcześnie przed projektem prowadziły konsultacje dla osób powracających. Konsultacje prowadzone były w trakcie osobistych lub poprzez internet spotkań. Konsultacje przygotowane były z myślą o osobach wracających do Polski z zagranicy. Poprzez to działanie zapewniliśmy osobom powracającym przestrzeń do porozmawiania o nowej rzeczywistości, osobistej i zawodowej, do nawiązania nowych kontaktów oraz do znalezienia informacji o dalszej edukacji dzieci po powrocie i możliwości wsparcia dla nich.
Proces adaptacji kulturowej i powrotnego szoku kulturowego to proces długotrwały. Dlatego ważne jest zapewnienie wsparcia powracającym rodzinom w sposób ciągły. Ważne jest, aby te osoby w czasie kolejnych spotkań mogły analizować swoje doświadczenia, zmieniające się nastroje, pojawiające się problemy. Konsultacje odbywały się w ramach spotkań o charakterze konsultacyjno-doradczym, na które mogły się zgłosić pojedyncze osoby – reemigranci lub Polacy, którzy mieszkają za granicą poprzez Internet, co pomagało/pomogło im w budowaniu więzi z Polską. Praca z osobami powracającymi zapewniła im komfort i poczucie bezpieczeństwa poprzez możliwość podzielenia się swoim doświadczeniem i przeżyciami z osobą, która przeszła podobny proces oraz profesjonalne wsparcie trenera – konsultanta z zakresu adaptacji kulturowej w czasie superwizji. Ponieważ w reemigracji uczestniczy cała rodzina, na konsultacjach były również poruszane tematy związane ze wspieraniem partnera / partnerki i dzieci w procesie adaptacji kulturowej. Na konsultacje przeznaczono w projekcie 100 godzin, każda z osób mogła wziąć udział w konsultacjach kilka razy. Udział w konsultacjach był bezpłatny.
4. Spotkania integracyjne dla powracających w projekcie „(Z)Powrotem w Polsce”[6]. Spotkania integracyjne miały na celu wsparcie osób powracających oraz ich dalszej integracji i wymiany doświadczeń z innymi powrotowcami. Spotkania zapewniły ich uczestnikom zdobycie informacji potrzebnych osobom powracającym: o pracy, codziennym życiu, przedszkolach, szkołach przyjmujących uczniów powracających, informacji o tym jak działa system edukacji w Polsce, uświadomienie możliwych wyborów i zebranie ich w jednym miejscu. W sumie w ramach projektu odbyło się 5 spotkań
[7].
5. Spotkania integracyjne w Fundacji „Sto Pociech”.[8] Powracający mają potrzebę opowiedzenia o krajach, z których przybyli i w których spędzili często sporą część swojego życia. Poprzez spotkania, w trakcie których mogli opowiedzieć o krajach swoich emigracji, osoby te miały szansę na wspomnienia w gronie rozumiejących i słuchających ich osób oraz wykorzystać ich doświadczenia do poszerzania wiedzy o świecie i różnych kulturach. Była to również okazja wymiany informacji o lokalnych zagadnieniach (szkołach, przedszkolach, pracy, usługach itp.).
[9]
6. Spotkanie integracyjne w ogrodzie Fundacji „Sto Pociech”[10] Spotkanie miało na celu zintegrowanie tych, którzy wrócili do Polski w poprzednich latach z nowo powracającymi i odwiedzającymi Polskę.
[11] Dzieci w trakcie spotkania mogły skorzystać z dużego ogrodu Fundacji, wziąć udział w warsztatach przyrodniczych, poznać się i razem się pobawić. W trakcie spotkanie odbyło się również uroczyste otwarcie wystawy prac dzieci, która została umieszczona w budynku głównym Fundacji do końca lipca 2015 oraz. Tego dnia zostały również wręczone nagrody za udział w konkursie plastyczno-literackim dla dzieci i młodzieży.
7. Powitalne spotkanie w ogrodzie Fundacji „Sto Pociech”[12] W ciągu roku można zauważyć konkretny czas powrotów reemigrantów do Polski – jest to okres końca wakacji bądź początku roku szkolnego (sierpień-wrzesień). Dlatego też uznaliśmy, że w związku z tym jest to dobry czas, aby nowo przybyłe osoby mogły dzięki ofercie naszego projektu „miękko wylądować” po przybyciu do kraju. Spotkanie miało na celu integrację rodzin powracających w konkretnym czasie przez stworzenie przestrzeni na wymianę doświadczeń. Forma aktywizacji polegała na poinformowaniu reemigrantów o możliwościach angażowania się w nową dla nich rzeczywistość społeczną i kulturową. Reemigranci otrzymali wiedzę na temat działań prowadzonych w projekcie, dzięki czemu sami mogli zdecydować, z której formy wsparcia ich aktywizacji chcą skorzystać. Spotkanie to ponadto służyło zwróceniu uwagi na tożsamość kulturową i jej znaczenie dla współpracy środowiska reemigrantów w sferze lokalnej i utrwalenie więzi z Polską po powrocie.
[13]
8. Spotkanie świąteczne.[14] Na tym spotkaniu oprócz integracji, powracający wzbogacili się o wiedzę na temat sposobu obchodzenia Świąt Bożego Narodzenia w rożnych krajach oraz potraw tam przygotowywanych z tej okazji. Spotkanie to ponadto służyło wzmocnieniu tożsamości kulturowej z Polska i polskimi tradycjami.
[15]
9. Warsztaty międzykulturowe dla dzieci powracających.[16] W ramach projektu odbyły się 3 warsztaty międzykulturowe. Każdy warsztat trwał 2 godziny zegarowe i był indywidualnie opracowywany na podstawie analizy potrzeb uczestników. Warsztaty były poświęcone następującej tematyce: różnice kulturowe, akulturacja, poszukiwanie mocnych stron uczestników.
[17] Każdy warsztat był prowadzony metodami aktywnymi, dostosowanymi do wieku uczestników.
10. Ulotka informacyjna dla szkół i przedszkoli.[18] W ramach projektu została opracowana ulotka informacyjna dla szkół i przedszkoli. Celem ulotki było zasygnalizowanie dyrektorom i nauczycielom szkół oraz przedszkoli zjawiska uczniów powracających i zwrócenie ich uwagi na problemy, z jakimi stykają się uczniowie powracający oraz nauczyciele pracujący z nimi. Ulotka została rozdystrybuowana wśród warszawskich szkół i przedszkoli. Została również umieszczona w wersji pdf na stronie internetowej Fundacji „Sto Pociech” i Fundacji Świat na Wyciągnięcie Ręki.
[19]
11. Warsztaty/szkolenia dla rodziców. [20] W ramach projektu odbyły się również 3 szkolenia/warsztaty. Dotyczyły one następujących tematów: szkolenie 1 - powrotny szok kulturowy i jak sobie z nim radzić; szkolenie 2: jak wykorzystać potencjał zdobyty w czasie pobytu za granicą po powrocie szkolenie 3: Jak wspierać dzieci powracające. Każde z 3 szkoleń trwało 6 godzin szkoleniowych i było opracowane na podstawie przeprowadzonej wcześniej analizy potrzeb uczestników.
[21]
12. Forum „Szkoła wrażliwa na potrzeby, wyzwania i potencjał rodzin powracających – migrujących”.[22] Działanie to polegało na przygotowaniu i przeprowadzeniu Forum, mającego na celu rzecznictwo w sprawie korzystnych zmian w systemie edukacji w temacie reemigracji. Forum trwało 5 godzin zegarowych i miało charakter roboczy. W trakcie forum omówiono najważniejsze wyzwania związane z reemigracją w szkole. Wspólnie postawiliśmy akcenty na:
- potrzebę przygotowania i uwrażliwiania polskiej szkoły, w tym dyrektorów, nauczycieli, pedagogów i psychologów szkolnych na zjawisko uczniów powracających do polskiej szkoły i na potencjał, jaki ci uczniowie wnoszą,
- konieczność szukania nowych i promowania już istniejących rozwiązań w systemie oświaty, które odpowiadają na potrzeby uczniów reemigrujących, 12.
- potrzebę współpracy różnych środowisk, począwszy od ministerstw i instytucji prowadzących i nadzorujących szkoły, poprzez organizacje zajmujące się szkoleniem kadr oświaty, po kadry oświatowe, rodziców i społeczność lokalną.
W Panelu w trakcie forum udział wzięli: Pani Joanna Kozińska – Frybes - zastępca dyrektora Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w MSZ, Arkadiusz Walczak, dyrektor Warszawskiego Ośrodka Innowacji Edukacyjno – Społecznych, Beata Tarłowska z Ministerstwa Edukacji Narodowej, Sławomir Sikora – Dyrektor Gimnazjum Raszyńska, Pani Agnieszka Matys reprezentująca polską szkołę SEN w Dublinie, Aleksandra Podhorodecka, Prezes Polskiej Macierzy Szkolnej w Wielkiej Brytanii, Anna Owczarska – Osińska z ONT Ogrody Zmian, Joanna Barańska – przedstawicielka rodziców związanych z grupą Powroty. Oprócz tego w Forum wzięli udział przedstawiciele Kuratorium Oświaty w Warszawie, Biura Edukacji Urzędu m.st Warszawy, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, WCIES a także przedstawiciele szkol – nauczyciele, pedagodzy i psycholodzy oraz liczne grono osób związanych z grupą Powroty przy Fundacji Sto Pociech, które mają za sobą doświadczenie migracji i powrotu do Polski.
W trakcie forum jego uczestnicy pracowali również w 5 niewielkich grupach 1.Rekrutacja 2. Podstawy programowe 3. Adaptacja kulturowa 4. Nabywanie umiejętności językowych 5. Doświadczenie migracyjne ucznia W trakcie pracy warsztatowej, każda z grup zdiagnozowała wyzwania związane z edukacją dzieci powracających. Diagnoza była możliwe dzięki współpracy w grupie osób pochodzących z różnych środowisk. W grupach znaleźli się przedstawiciele środowiska szkolnego: m.in. rodzice uczniów powracających, nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy międzykulturowi, akademicy, doradcy metodyczni. Do każdego rozwiązania grupy opracowały rozwiązania i rekomendacje dotyczących dostosowywania edukacji do potrzeb uczniów powracających.
[23]
13. Publikacja
W publikacji znajdą się :
- ‘case studies’ opisanych na podstawie doświadczeń i wykorzystujący potencjał oraz wiedzę rodziców, których dziecijuż powróciły do szkół polskich, tzw. ‘dobre praktyki’,
- podsumowanie projektu, wszystkich działań zrealizowanych w jego trakcie, zdjęcia, w tym wnioski wynikające z Forum.
-Publikacja będzie stanowiła trwały ślad projektu i zostanie przygotowana przez zespół projektu we współpracy z Polonią. Pozwoli uwypuklić zjawisko związane z reemigracją i nakreśli problemy wynikające z powrotu do kraju. Będzie służyła jako narzędzie PR w temacie reemigracji, pogłębi więzi Polonii z Polską oraz będzie to narzędzie służące aktywizacji społecznej i kulturowej reemigrantów,
Publikacja na koniec grudnia 2015 roku zostanie umieszczona w wersji PDF na stronie Fundacji Świat na Wyciągnięcie Ręki, stronie www Fundacji “Sto Pociech”, na profilu FB grupy „Powroty” i Fundacji Świat na Wyciągnięcie Ręki. Głównymi autorami Publikacji będą osoby zaangażowane bezpośrednio w projekt „(Z)Powrotem w Polsce”, a konsultowana będzie z przedstawicielami Polonii z Irlandii i Wielkiej Brytanii.
[1] Czas realizacji w ramach projektu Maj 2015 - Czerwiec 2015
[3] Czas realizacji w ramach projektu 29 -31 Maj 2015
[5] Czas realizacji w ramach projektu Marzec 2015 – Grudzień 2015
[6] Czas realizacji w ramach projektu Kwiecień 2015 – Grudzień 2015
[8] Czas realizacji w ramach projektu Kwiecień 2015 i Październik 2015
[9] W maju 2015 w ramach spotkań, został zorganizowany konkurs prac plastyczno-literackich dla dzieci i młodzieży o tematyce szkolnej “(z)Powrotem w Polsce”.
[10] Czas realizacji w ramach projektu Czerwiec 2015
[12] Czas realizacji w ramach projektu Wrzesień 2015
[14] Czas realizacji w ramach projektu Grudzień 2015
[16] Czas realizacji w ramach projektu Kwiecień 2015 - Grudzień 2015
[18] Czas realizacji w ramach projektu Czerwiec 2015 - Październik 2015
[20] Czas realizacji w ramach projektu Wrzesień 2015 - Grudzień 2015
[22] Czas realizacji w ramach projektu 25 listopada 2015
[23] Rozwiązania i rekomendacje znajdują się publikacji podsumowującej projekt