Publicystyka - ngo.pl

Od 2005 roku, 19 maja obchodzony jest Dzień Dobrych Uczynków. W tym roku to święto społecznych, bezinteresownych działań zbiegło się z premierą książki o fenomenie altruistycznego pomagania w Polsce Ludowej. Poznajcie (lub przypomnijcie sobie) Niewidzialną Rękę.

Posprzątanie podwórka. Naprawienie popsutej ławki. Zasianie trawy. Skopanie ogródka. Zrzucenie węgla do piwnicy. Zebranie owoców w sadzie. Zupełnie bezinteresownie i całkowicie anonimowo. Tak pomagała Niewidzialna Ręka – akcja, o której słyszała chyba każda osoba wychowana na PRL-owskim "Teleranku".

Klub Niewidzialnej Ręki powstał w 1957 r. z inicjatywy Macieja Zimińskiego - dziennikarza, autora książek i programów telewizyjnych dla dzieci. Początkowo klub działał na łamach czasopisma "Świat Młodych", z czasem przeniesiony został na ekran telewizyjny. Program emitowany był w ramach "Ekranu z bratkiem", a potem "Teleranka". Telewizyjna wersja pozwoliła na dotarcie z ideą do milionów polskich nastolatków. Stała się jednym z najpopularniejszych programów edukacyjnych PRL-u.

Pomysł był prosty: zachęcić młodych ludzi do bezinteresownego pomagania innym. W jaki sposób? Poprzez wykonywanie tajnych zadań wymagających sprytu i pomysłowości:

Wyzwanie podejmowały rzesze nastolatków. Szacuje się, że w latach 1966 - 1981 zarejestrowano około dwóch milionów niewidzialnych, którzy wykonali od ośmiu do dziesięciu milionów dobrych uczynków.

Wyciemnione studio. Na ekranie tajemnicza postać. Nie widać twarzy. "Czołem Niewidzialni" – zwraca się do telewidzów. Tak nadawano ze Sztabu Niewidzialnej Ręki. Odczytywane były spływające meldunki:

Każdy odcinek kończył się zachętą, by dołączyć do klubu:

Niewidzialni działali zawsze w ukryciu. Na miejscu dobrego uczynku pozostawiali ślad odciśniętej dłoni lub specjalny bilet. Osoba, której udzielono pomocy, mogła wysłać bilet do telewizyjnego sztabu i opisać, co dla niej zrobiono.

Zjawisko bezinteresownej, anonimowej pomocy zyskało taki rozgłos, że zainteresowała się nim nawet ówczesna kultura masowa. W 1959 roku powstał krótkometrażowy film "Niewidzialna Ręka" o harcerzach realizujących tajemniczą akcję, mającą na celu pomoc potrzebującym. W 1978 premierę miał popularny serial "Rodzina Leśniewskich". W pierwszym odcinku główni bohaterowie – 7-letnie bliźniaki nazywane "Bąblami" – wcielają się w Niewidzialne Ręce niosące pomoc sąsiadom z bloku.

Program telewizyjny "Niewidzialna ręka" definitywnie zdjęto z anteny wraz z wybuchem stanu wojennego. Jednak fenomen nie został zapomniany. W 2009 roku reżyser Sławomir W. Malinowski nakręcił film "Niewidzialna Ręka – Legendarne Bractwo". Przedstawił w nim głównych bohaterów "Niewidzialnej Ręki", jej uczestników oraz kulisy tworzenia programu. Dotarł także do autora najgłośniejszej akcji w dziejach "Niewidzialnej Ręki", który przed laty, jako kilkunastoletni chłopiec – Niewidzialna Ręka nr 13128 – wpadł na pomysł zaopiekowania się podczas wakacji ponad czterdzieściorgiem dzieci z Państwowego Domu Dziecka w Zagórzanach.

Po ponad 30 latach od zakończenia akcji, dziennikarz Maciej Wasielewski przypomniał jej fenomen książką "Niewidzialna ręka". Opisał nie tylko przeprowadzone akcje niesienia pomocy i kulisy powstawania programu, ale także osobistą historię znajomości z Maciejem Zimińskim, pomysłodawcą i animatorem całego przedsięwzięcia. Książka ta jest również – a może przede wszystkim – gorzką refleksją nad współczesną Polską pełną zobojętnienia, podziałów i braku autorytetów.

Książka miała premierę 14 maja, a spotkanie ją promujące odbyło się w Faktycznym Domu Kultury. Wzięli w nim udział: Maciej Wasielewski – autor książki, Wojciech Zimiński – dziennikarz, poeta, scenarzysta, artysta kabaretowy, prywatnie syn Macieja Zimińskiego oraz Antoni Koszyk – Niewidzialna ręka nr 13128. Niezapowiedzianym gościem był pies Pankracy – gwiazda telewizyjnego programu dla dzieci, wymyślonego przez Macieja Zimińskiego. Spotkanie prowadził Roman Kurkiewicz.

A Wy? Pamiętacie Niewidzialną Rękę? A może nią byliście? Podzielcie się wspomnieniami!

Faktyczny Dom Kultury to miejsce spotkań, dyskusji prowadzone przez Fundację Instytut Reportażu.
Książka "Niewidzialna Ręka" autorstwa Macieja Wasielewskiego wydana została przez wydawnictwo Wielka Litera.
Archiwalne zdjęcia dotyczące Niewidzialnej Ręki pochodzą ze strony niewidzialnerece.blogspot.com.