Publicystyka - ngo.pl

Do 16 maja w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej można już oglądać wystawę oryginalnych fotografii z 1940 r. pt. "Za murem. Jak powstawało warszawskie getto".



Prezentowane zdjęcia pochodzą z unikatowego zbioru Archiwum Państwowego m.st. Warszawy. Przedstawiają wytyczanie i budowę pierwszych murów oddzielających dzielnicę żydowską od reszty miasta, przeprowadzkę Żydów do dzielnicy zamkniętej oraz kilka zdjęć z początków życia w getcie.

- Nie wiadomo, kto zrobił te zdjęcia - urzędnik niemiecki czy ktoś z Judenratu Adama Czerniakowa, nie są sygnowane - mówi kuratorka wystawy Małgorzata Sikorska z Archiwum Państwowego. - Kiedy zaczynałam pracę w Archiwum, 30 lat temu, zdjęcia już tu były, czekały na stosowny moment, by je pokazać. Widać, że są zniszczone wskutek wilgoci, ale celowo nie usuwaliśmy zniszczeń, bo tworzą dodatkowy element plastyczny. Zdjęcia z budowy muru, którą rozpoczęto 1 kwietnia 1940 r., przedstawiają po prostu prace murarskie. Największe wrażenie robią fotografie przypadkowych ludzi, już z opaskami, transportujących do getta cały dobytek na jakichś wózkach, a także tych kilka, które się zachowały już po zamknięciu bram getta nakazem pełnomocnika szefa dystryktu Ludwiga Leista 16 listopada 1940 r.

Twórcy mają odwagę

Wystawa pt. "Sztuka polska wobec Holocaustu" w siedzibie Żydowskiego Instytutu Historycznego (ul. Tłomackie 3/5) połączy artystów, którzy byli bezpośrednimi świadkami wojny i Zagłady, takich jak Tadeusz Kantor, Andrzej Wróblewski, Alina Szapocznikow, Bronisław Linke, Marek Oberlaender, Władysław Strzemiński, Artur Nacht-Samborski czy Józef Szajna, oraz twórców młodszego pokolenia podejmujących temat Holocaustu, m.in. Mirosława Bałkę, Zbigniewa Liberę, Wilhelma Sasnala, Artura Żmijewskiego, Urszulę Grabowską czy Józefa Robakowskiego.

- Tuż po wojnie przedstawiano Zagładę w sposób dosłowny, realistyczny: stosy trupów, kości. Współcześni twórcy stosują inne strategie, poszukują własnego języka, aby o tym mówić. Bałka jest dyskretny, Libera miesza horror z komercją, światem dziecinnych zabawek, Elżbieta Janicka fotografuje niebo nad obozami koncentracyjnymi - mówi kuratorka wystawy Teresa Śmiechowska. - Myślę, że to dojrzewało przez kolejne pokolenia i teraz twórcy mają odwagę pytać o tę pustą przestrzeń, wyrwę.

Istotną częścią projektu będzie też ekspozycja pt. "Archeologia. Sztuka polska wobec Holocaustu" w galerii Kordegarda (ul. Krakowskie Przedmieście 15/17). - Zaprezentujemy na niej prace związane z przestrzenią miasta i obozu koncentracyjnego, rozumianą jako nośnik pamięci - wyjaśnia Teresa Śmiechowska. Projekty Jarosława Kozakiewicza, Oskara Hansena, Jerzego Jarnuszkiewicza oraz Juliana Pałki zestawione zostaną z odnalezionym niedawno stolikiem z resztkami stołowej zastawy, odkopanym na terenie getta warszawskiego.

Wystawie będzie towarzyszył katalog zawierający wybór poezji polskiej dotyczącej Zagłady.

Rysunki dzieci z czasów Holocaustu zobaczymy w kościele Wszystkich Świętych na pl. Grzybowskim, a w galerii Studio w Pałacu Kultury wystawę Władysława Klamerusa, rzeźbiarza, współautora (wraz z Hanną Szmalenberg) Pomnika Cierpienia i Śmierci na Umschlagplatzu.