Publicystyka - ngo.pl

Nowelizacja z 2015 r. wprowadziła do ustawy o działalności pożytku publicznego przepisy o udzielania informacji publicznej przez organizacje realizujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym (art. 4a – 4c).

Ma być łatwiej

Wprowadzone przepisy mają ułatwić organizacjom spełnienie wymogów określonych w Ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2014 r. poz. 782 i 1662) i wywiązanie się z obowiązku udostępniania informacji publicznej, jednak z uwzględnieniem specyfiki działalności organizacji pozarządowych i bez konieczności ponoszenia kosztów prowadzenia strony w Biuletynie Informacji Publicznej.

Zgodnie z nimi organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, z wyłączeniem stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym są obowiązane udostępniać informacje publiczne w co najmniej jeden z trzech wskazanych w ustawie sposobów:

• w Biuletynie Informacji Publicznej na zasadach, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej,

• na stronie internetowej organizacji pozarządowej oraz podmiotu wymienionego w art. 3 ust. 3 z wyłączeniem stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego;

• na wniosek, na zasadach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

Jakie informacje upubliczniać?

W ustawie o pożytku nie zostało sprecyzowane, jakie informacje w szczególności organizacje powinny upubliczniać. Ponieważ jednak w zakresie nieuregulowanym ustawa o pożytku odsyła do ustawy o dostępie do informacji publicznej – należy się kierować jej zapisami.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198) stanowi natomiast, że upubliczniane powinny być następującego rodzaju informacje:

• o statusie prawnym lub formie prawnej,

• o organizacji,

• o przedmiocie działalności i kompetencjach,

• o organach i osobach sprawujących w nich funkcje, i ich kompetencjach,

• o strukturze własnościowej,

• o majątku, którym dysponują (w tym także o majątku pochodzącym ze źródeł publicznych, np. dotacji, oraz pożytkach z niego i jego obciążeniach),

• o zasadach działania (w tym m.in. sposobach przyjmowania i załatwiania spraw, stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych, naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska).

W jakiej formie udostępniać?

Forma informacji udostępnianych w Biuletynie Informacji Publicznej także podlega pewnym wymogom, opisanym w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

Ustawa o działalności pożytku publicznego nie reguluje tej kwestii osobno, wydaje się więc, że organizacja, która zdecyduje się na upublicznianie informacji na swojej stronie internetowej, powinna kierować się zapisami ustawy o dostępie do informacji publicznej i również na swoich stronach zadbać o to, aby informacje:

• były oznaczone danymi określającymi podmiot udostępniający informację;

• zawierały dane, określające tożsamość osoby, która wytworzyła informację lub odpowiada za jej treść;

• zawierały dane, określające tożsamość osoby, która wprowadziła informację na stronę;

• zawierały oznaczenia czasu wytworzenia informacji i czasu jej udostępnienia.

Ponadto informacje powinny być publikowane w takiej formie, aby możliwe było określenie rzeczywistego czasu ich udostępnienia.

Każdy obywatel ma prawo wystąpić z wnioskiem

Jeśli informacje publiczne (w ogóle lub jakaś szczególna) nie są opublikowane na stronie BIP organizacji pozarządowej lub na jej stronie internetowej – wówczas każdy obywatel ma prawo wystąpić do organizacji z wnioskiem o udostępnienie tej informacji. Udostępnienie na wniosek również odbywa się na zasadach opisanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

W szczególności warto wiedzieć, że:

• wniosek może być złożony w formie ustnej i pisemnej,

• informacja publiczna jest udostępniania za darmo (osoba wnioskująca może być jedynie obciążona dodatkowymi kosztami związanymi z przygotowaniem informacji w takiej formie, w jakiej poprosiła o to we wniosku),

• informacja powinna zostać udostępniona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku,

• jeżeli informacja nie może zostać udostępniona w formie o jaką prosił wnioskodawca (bo organizacja np. nie dysponuje odpowiednimi możliwościami technicznymi) lub nie może zostać udostępniona w ustawowo przewidzianym czasie (bo jej przygotowanie w odpowiedniej formie wymaga więcej czasu) – wówczas organizacja jest obowiązana poinformować wnioskodawcą o tych sytuacjach i ustalić inną formę lub inną datę udostępniania informacji publicznej (nie może to być jednak dłużej niż 2 miesiące).

Zmiany wprowadzone nowelą z dnia 5 sierpnia 2015 r. do Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w szczególności art. 4a.-4c., oceniam jako bardzo rozsądne i kompromisowe posunięcie ustawodawcy. W obowiązującym od 9 listopada br., porządku mamy bowiem, z jednej strony zobligowanie organizacji pozarządowych do przekazywania informacji w przypadku korzystania ze środków publicznych (finansowych czy rzeczowych), co powinno zaspokoić aspiracje organizacji strażniczych i każdego zainteresowanego obywatela, a z drugiej strony obowiązek ten nałożony został w sposób możliwy do realizacji przez większość realnie funkcjonujących w trybie ciągłym organizacji.



Cieszy mnie fakt doprecyzowania obowiązku wobec "organizacji pozarządowych", a nie jak w ustawie o dostępie do informacji publicznej, wszystkich jednostek organizacyjnych, bez względu na ich formułę funkcjonowania. W przypadku ZHP, rozumiemy ten zapis w taki sposób, że obowiązek przekazywania informacji publicznej spoczywa na stowarzyszeniu (reprezentowanym przez zarząd – Główną Kwaterę), nie zaś na jego jednostkach organizacyjnych (drużynach, szczepach, hufcach).



Z pewnym jednak niepokojem zauważam, w dalszym ciągu, brak adekwatnej regulacji dla bardzo małych i nieposiadających stron internetowych organizacji pozarządowych (np. ochotnicze straże pożarne, koła gospodyń wiejskich itp.). Wówczas spoczywa na nich obowiązek wskazany w art. 4b punkt 1, tj. posiadania BIP. Nie było to, chyba, zamiarem ustawodawcy…

Nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w zakresie w jakim dodano do niej określone obowiązki informacyjne nie jest w zasadzie niczym nowym dla organizacji pozarządowych. Obowiązki takie istniały również przed wejściem w życie znowelizowanej ustawy. Potwierdza ona wprost obowiązek udostępniania informacji publicznej przez te organizacje pozarządowe, które realizują zadania publiczne i gospodarują publicznym majątkiem.



Ostatnio wprowadzone zmiany łagodzą obowiązek tworzenia i uzupełniania Biuletynu Informacji Publicznej, wskazując, że uważa się za równoważny sposób informowania również ten prowadzony za pośrednictwem „zwykłej” strony internetowej albo w przypadku, gdy brak jest BIP-u i strony - udostępnianie informacji na wniosek. Nowelizacja jest zatem ukłonem w stosunku do tych organizacji, które z różnych przyczyn powstrzymywały się od tworzenia Biuletynu Informacji Publicznej, ale jednocześnie nie pozostawia wątpliwości, że wskazane w niej organizacje pozarządowe są podmiotami zobowiązanymi do udostępnienia informacji publicznej.



Z uwagi na tak wyraźną regulację, organizacje powinny przygotować się na większe zainteresowanie sposobem gospodarowania przez nie majątkiem publicznym, chociaż już pod poprzednio obowiązującymi przepisami można było zaobserwować w ostatnich lat wzrost zainteresowania pozyskiwaniem takich informacji. Świadczy o tym chociażby bogate orzecznictwo sądów administracyjnych. Z tego powodu zachęcam do prześledzenia dorobku sądów administracyjnych, by lepiej zrozumieć, tak istotę jawności, jak i kwestie formalne związane z udostępnieniem informacji publicznej przez organizacje pozarządowe.

Więcej informacji, jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – znajdziesz w serwisie poradnik.ngo.pl.