Publicystyka - ngo.pl

Nieprawdą byłoby stwierdzenie, że współpraca miasta Białegostoku
z organizacjami pozarządowymi zaczęła się wraz z wejściem w życie
ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ale to
właśnie ten moment jest początkiem procesu regulacji zasad
współdziałania.

Jeszcze w 2003 r., niedługo po ogłoszeniu kalendarza wdrażania
zapisów ustawy o działalności pożytku publicznego, ówczesny
prezydent Białegostoku Ryszard Tur powołał Pełnomocnika ds.
organizacji pozarządowych. Niepełnoetatowego, z masą innych
obowiązków, ale jednak. Co najważniejsze, nie był to urzędnik
obdarowany niechcianymi zadaniami, a specjalnie w tym celu
zatrudniony pracownik, z wieloletnim doświadczeniem sektorowym,
przychylny idei pracy w społecznościach lokalnych, ekspert Centrum
Aktywności Lokalnej, instruktor harcerski. Jednym słowem –
odpowiedni człowiek na odpowiednim miejscu. Jeszcze w tym samym
roku zaczęły się prace przygotowujące Urząd Miejski, Radę Miasta i
organizacje do spisania pierwszego programu współpracy.

Zaczęło się od Zespołu Konsultacyjnego przy Prezydencie Miasta

Pierwszym efektem podjętych działań było wyłonienie grupy
przedstawicieli organizacji, która mogłaby zaangażować się w
przygotowanie programu i jego promocję. Na początku 2004 r. odbyła
się konferencja „Miasto Białystok i organizacje pozarządowe”,
podczas której, w bardzo burzliwych wyborach, wyłoniono kandydatów
do 14-osobowego Zespołu Konsultacyjnego Organizacji Pozarządowych
przy Prezydencie Miasta Białegostoku. Kandydatów, a nie członków,
ostateczny bowiem skład Zespołu ustala Prezydent Miasta
Białegostoku. Taki tryb wyboru funkcjonuje do dziś, na inny nie
było zgody, ale gwoli sprawiedliwości należy dodać, że ani
poprzedni, ani obecny Prezydent nigdy nie zakwestionowali wyboru i
poparcia środowiska.

Rada Miejska 5 kwietnia 2004 r. po burzliwej dyskusji podjęła uchwałę o przyjęciu pierwszego dla Białegostoku programu współpracy samorządu i organizacji. Udział Zespołu
Konsultacyjnego w sesji Rady okazał się istotnym elementem wpływu
na jej decyzje, a samo funkcjonowanie Zespołu wpisano w uchwałę. Od
tego czasu program współpracy, choć jest ciągle niedoskonały,
rozrósł się w całkiem pokaźny dokument, zawierający zadania i formy
współpracy proponowane przez organizacje. Problemem jest
niedostatek środków na realizację ich wszystkich.

Miejskie Centrum Współpracy

Największym wyzwaniem, jakie stanęło przed powołaną
reprezentacją sektora, było doprowadzenie do utworzenia miejskiego
Centrum Współpracy Organizacji Pozarządowych. Miało ono pełnić
funkcję trzeciosektorowego inkubatora, miejsca spotkań, ośrodka
szkoleniowego, pozarządowej biblioteki, siedziby pełnomocnika i
paru jeszcze innych instytucji. Ku zaskoczeniu malkontentów – już w
styczniu 2005 r. Centrum Współpracy zostało otwarte. Mieści się do
dziś przy ulicy Świętojańskiej 22, w wyremontowanych
pomieszczeniach wygospodarowanych z zasobów komunalnych miasta.
Finansowane jest ze środków samorządu. Znajduje się w nim biuro
Pełnomocnika ds. organizacji pozarządowych, dwa niewielkie pokoje
pełniące funkcję inkubatora oraz dwie sale przeznaczone na
spotkania organizacji, szkolenia, prace Zespołu Konsultacyjnego.
To, co początkowo wydawało się nam ogromnym pomieszczeniem,
spełniającym wszelkie oczekiwania organizacji, szybko przestało
wystarczać. Kolejka chętnych do korzystania z pomieszczeń wydłuża
się z każdym miesiącem, a Zespół Konsultacyjny pracuje kolejno w
siedzibach swoich macierzystych organizacji, bo sale w Centrum
zwalniają się dopiero po godzinie 19.00.

W opinii lokalnych organizacji Centrum Współpracy Organizacji Pozarządowych jest najbardziej widocznym i przydatnym elementem pozafinansowego wsparcia sektora. Korzysta z niego
systematycznie kilkadziesiąt podmiotów, ale okazjonalnie zagląda
ich tu o wiele więcej.

Integralną częścią Centrum są szkolenia. Organizowane są ze
środków samorządowych lub – częściej – z funduszy pozyskanych przez
Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych (OWOP jest ośrodkiem
sieci SPLOT w województwie podlaskim). OWOP realizuje projekty
edukacyjne w partnerstwie z samorządem na bazie Centrum. Ogrom
potrzeb szkoleniowych widać po frekwencji na warsztatach, listy ich
uczestników zapełniają się błyskawicznie. Największą popularnością
cieszą się szkolenia księgowe, finansowe, pozyskiwanie funduszy,
sprawozdawczość, wolontariat. Centrum, choć miejskie, nie zamyka
drzwi przed chętnymi z innych miejscowości.

Uzupełnieniem szkoleń są konsultacje udzielane przez
specjalistów z organizacji, a w ostatnim roku w poradnictwo na
temat zakładania i obowiązków sprawozdawczych organizacji aktywnie
włączyli się pracownicy Referatu ds. Stowarzyszeń, Fundacji,
Zgromadzeń i Zbiórek Publicznych Urzędu Miejskiego.

Zmiany na lepsze ciągle w toku

Widoczna jest zmiana podejścia Urzędu Miasta do finansowania
działań organizacji. Od 2005 r. trwa ujednolicenie trybu ogłaszania
konkursów i opiniowania wniosków. Wciąż czekamy na ostatecznie
zatwierdzone i obowiązujące procedury, ale – zdaniem samych
organizacji – system jest coraz bardziej przejrzysty. Od dwóch lat
w każdej komisji oceny wniosków biorą udział przedstawiciele
sektora, zapraszani z listy ekspertów zaproponowanych przez
organizacje. Coraz lepiej postrzegana jest współpraca z
poszczególnymi departamentami Urzędu Miasta. Ciągle można podać
przykłady nie najlepszych praktyk, ale cieszy fakt, że jesteśmy „w
procesie” ich doskonalenia. Ciekawą ilustracją docierania się
współpracy jest Program Współpracy na 2009 r. Uchwała stanęła na
porządku obrad sesji Rady Miejskiej dopiero na początku kwietnia
br., ze względu na przeciągające się, zwłaszcza w kilku
departamentach, dyskusje dotyczące zawartości Programu. Ostatecznie
sprawę rozstrzygnął na korzyść organizacji zaproszony na wspólne
spotkanie Wiceprezydent Miasta (odpowiedzialny za sprawy
społeczne).

Wspólnie

Od trzech lat, z inicjatywy Prezydenta Miasta i w partnerstwie
z urzędami skarbowymi,  Zespół Konsultacyjny prowadzi kampanię
na rzecz 1%. W marcu tego roku ukazał się pierwszy Biuletyn Miejski
(wydawany kilka razy w roku jako dodatek do dziennika lokalnego) w
całości poświęcony trzeciemu sektorowi. Poza wykazem organizacji
uprawnionych do przekazania części naszego podatku biuletyn
przybliża problematykę pozarządową mieszkańcom miasta. „Mam
nadzieję, że znajdziecie tam Państwo inspirację do aktywnego
włączenia się w działalność na rzecz innych, która jednocześnie
byłaby formą samorealizacji i źródłem codziennej radości” – napisał
Tadeusz Truskolaski, Prezydent Miasta Białegostoku we wstępie do
biuletynu. Biuletyn zawiera też kalendarium imprez ważnych dla
aktywności obywatelskiej, między innymi organizowany po raz kolejny
Czerwiec Aktywności Społecznej (tym razem 26 czerwca, w ramach Dni
Białegostoku).

Zespół Konsultacyjny wpisał się już na stałe w białostocką
rzeczywistość, obecnie pracuje skład już trzeciej kadencji.
Regulamin działania z każdym rokiem dostosowuje się do realiów,
członkowie Zespołu pracują nad nowymi formami zachęcania członków i
wolontariuszy organizacji do aktywności na rzecz sektora. Zespół
drugiej kadencji tak zapisał cele działania Zespołu:

• rzecznictwo interesów i przedstawianie potrzeb organizacji pozarządowych wobec administracji rządowej i samorządowej;
• inicjowanie współpracy i integracja sektora pozarządowego;
• upowszechnianie standardów działania organizacji pozarządowych;
• dbanie o pozytywny wizerunek organizacji pozarządowych i ich promocja wśród mieszkańców Białegostoku oraz władz miasta.

Jesienią Zespół Konsultacyjny wybiera się do Olsztyna, żeby
spotkać się z tamtejszą Radą Organizacji i przyjrzeć się
funkcjonowaniu olsztyńskiego Centrum Współpracy, wymienić się
dobrymi i niedobrymi doświadczeniami.

Słabości też są

Nieprawdą byłoby jednak stwierdzenie, że jest świetnie i można
już tylko zbierać oklaski. Wręcz przeciwnie. W ślimaczym tempie
ciągną się prace nad procedurami konkursowymi, dla części
urzędników organizacje pozarządowe to wciąż petent, a nie partner.
Centrum Współpracy pęka w szwach, a zapotrzebowanie na szkolenia
przerasta możliwości organizacyjne i finansowe. Program Współpracy,
przez lata rozbudowywany, wymaga solidnej redakcji. Niepokojącym
zjawiskiem jest cedowanie przez sektor wszelkich dyskusji i
konsultacji z samorządem na Zespół Konsultacyjny. W pierwszym
miejskim Forum Inicjatyw Pozarządowych wzięło udział ponad 300
osób. W trzecim (w 2008 r.) – już tylko niespełna 70.

Co ważnego dzieje się dziś

Obecnym, drugim Pełnomocnikiem Prezydenta ds. organizacji jest
Anna Pawłowska, wieloletnia szefowa Centrum Wolontariatu, czyli
kolejna osoba z ruchu pozarządowego. Zajmuje się wyłącznie tym
zadaniem. A jej poprzednik, Maciej Żywno, jest Wojewodą Podlaskim.
Obecnie trwają też prace nad powołaniem Wojewódzkiej Rady Pożytku
Publicznego. Wspólna inicjatywa Prezydenta Miasta Białegostoku i
Wojewody zmierza do utworzenia Regionalnego Centrum Współpracy. Na
miarę potrzeb. Czyli ogromnego.

KATARZYNA ŁOTOWSKA – Prezes Ośrodka Wspierania Organizacji
Pozarządowych w Białymstoku, od trzech kadencji przewodnicząca
Zespołu Konsultacyjnego, członek zarządu Sieci SPLOT, trenerka
organizacji pozarządowych. Prywatnie lubi podróżować, żeglować i
gotować.