Publicystyka - ngo.pl

Pierwsze podwórce zaczęły pojawiać się w Holandii w latach 70. XX wieku. To wtedy mieszkańcy zauważyli, że ich ulice są w coraz większym stopniu zawłaszczane przez ruch samochodowy. Ale nie tylko ruch, bo coraz trudniej było im chodzić chodnikami, bo wszędzie stały zaparkowane auta. Ludzie postanowili zacząć od stref, które powinny być szczególnie bezpieczne, czyli okolic szkół i straf zamieszkania i tam zakładano pierwsze podwórce miejskie. Pomysł okazał się tak chwytliwy, że dziś przy woonerfach mieszka już co najmniej milion Holendrów (Holandia liczy 16,8 miliona mieszkańców – przyp. red.). Ten sukces sprawił, że woonerfy rozlały się po całej Europie, a w 2014 roku pierwszy taki projekt zrealizowano w Polsce pod nazwą "podwórca miejskiego".

Uznaje się, że pierwszy woonerf powstał w Łodzi przy ul. 6 sierpnia, pomiędzy al. Kościuszki i ul. Piotrkowską. Co ciekawe całe przedsięwzięcie było finansowane w ramach budżetu obywatelskiego, więc to okolicznym mieszkańcom najbardziej zależało na powstaniu miejskiego podwórca. – W pewnym sensie woonerf jest sposobem komponowania ulicy, gdzie po nadaniu priorytetu osobom pieszym i cyklistom, stwarzamy miejsce, które poza funkcją komunikacyjną staje się niewielką przestrzenią publiczną – opowiada tvn24.pl Hubert Barański, autor portalu poświęconego idei powstania nowych podwórców w Łodzi. Już teraz w są plany, żeby w mieście powstało sześć kolejnych podwórców. Konsultacje z mieszkańcami trwają.

Przenosimy się do Lublina, gdzie również trwają konsultacje z mieszkańcami i przekonywanie ich do tego, że woonerf w okolicy to bardzo dobry pomysł. Wśród zalet projektu przez pomysłodawców wymieniane są poprawa wizerunku ulicy, polepszenie jakości przestrzeni, uporządkowanie miejsc parkingowych czy stworzenie miejsc odpoczynku. Sprzyjać ma to integracji społecznej mieszkańców tego rejonu.

Jednak nie wszystkich przekonują zalety powstania podwórca, bo na przykład okoliczni kupcy boją się, że nie będą mogli podjechać do swoich sklepików, żeby wyładować towar. – Już teraz nie ma gdzie zaparkować, a kolejne miejsca zostaną zabrane. Na Młyńskiej powstał nowy parking, tam jest dużo wolnych miejsc, obok jest zielony skwer. Może tam lepiej zrobić taki plac – mówił jeden z uczestników konsultacji, który prowadzi sklep przy 1 Maja. Na te obawy, na łamach "Gazety Wyborczej" odpowiedział Szymon Pietrasiewicz, z którym rozmowa poniżej: – Nie będzie tu parkingu, ale będzie można dojechać z towarem. Po to robimy to miejsce, żeby uwolnić je od samochodów. Nie zabieramy ulicy, tylko aranżujemy 10 metrów na 10 metrów.

Wydaje się, że powstawania nowych podwórców nie da się już powstrzymać. Mieszkańcy miast zaczynają mieć dość tego, że większość ulic jest przeznaczonych dla ruchu samochodów, a oni mają tylko chodniki i parki. Podwórce są niezbędnym elementem do budowania wspólnot mieszkańców, bo to tu mogą bawić się dzieci, a ich rodzice zwyczajnie rozmawiać i się integrować. I te spotkania nie dzieją się w ogrodzonych placach zabaw, ale w miejscach, które naturalnie wrastają w tkankę miasta.

Na nasze pytania o podwórzec miejski w Lublinie odpowiedział Szymon Pietrasiewicz, pomysłodawca stworzenia podwórca miejskiego w Lublinie oraz kierownik Pracowni Sztuki Zaangażowanej Społecznie – Rewiry.

Szymon Pietrasiewicz: – Można tak powiedzieć tylko łączy w sobie różne funkcje i jest ich nieco więcej niż w tradycyjnym podwórku. Przyjęło się, że to obszary, które starają się pogodzić interesy wszystkich użytkowniku przestrzeni miejskiej bez faworyzowania np. kierowców. Chodzi o to, aby wyciszyć ruch samochodowy i sprawić, by na tym obszarze piesi czy rowerzyści czuli się komfortowo.

Sz.P.: – Przede wszystkim chodzi o ograniczony ruch samochodowy. Technicznie wygląda to tak, że zrównuje się chodnik z jezdnią co powoduje zatarcie różnic pomiędzy nimi, instaluje się małą architekturę. Ale tak naprawdę chodzi o kulturę użytkowania przestrzeni i wprowadzenie pewnej równowagi.

Sz.P.: – Tu raczej nie chodzi o jedno duże miejsce tylko o wprowadzanie takich rozwiązań gdzie jest to możliwe i będzie spełniało swoją funkcję. Można powiedzieć, że doskonale nadają się do tego centralne miejsca dzielnic gdzie nie ma ruch tranzytowego. Chodzi o to, aby mieszkańcy mieli się gdzie przejść, usiąść, dojść do sklepu, ale też postawić samochód. Ma to być też przestrzeń niebanalna i intrygująca.

Sz.P.: – Tego typu zmianom zawsze towarzyszą różne emocje i często obawy, które rozumiemy i staramy się rozwiewać. Sklepikarze obawiają się, że zostanie im odebrana możliwość dojechania do sklepu i rozpakowania towaru, mieszkańcy natomiast, że stanie się to miejscem sprzyjającym i zachęcającym do spożywania alkoholu. Sam pomysł powstał w wyniku realizowanego tam projektu Punk Kultury podczas, którego w miejscu planowanego podwórca organizowaliśmy różne przedsięwzięcia animacyjne dla dzieci. Okazało się to świetnym rozwiązaniem i wykazało brak w tej okolicy przestrzeni do spędzania wolnego czasu.

Sz.P.: – Przede wszystkim mieszkańcy uzyskają przestrzeń można powiedzieć "wydartą" samochodom, na której będą mogli spędzić wolny czas. Przyczyni się to do poprawy statyki tego miejsca i bezpieczeństwa, np. bawiących się dzieci. Należy tutaj zaznaczyć, że to co my proponujemy to nie jest kompleksowe rozwiązanie dotycząc całej ulicy, tylko jej małego fragmentu. Można powiedzieć, że to jest pokazanie, jakie daje możliwości wprowadzanie tych działań.

Sz.P.: – W Polsce to faktycznie dość nowe rozwiązanie, ale zdobywa coraz większą popularność. Myślę, że Łódź jest prekursorem podwórców. Tam powstał pierwszy modelowy projekt przy ul. 6 Sierpnia, który został wdrożony po licznych konsultacjach społecznych.

Sz.P.: – Sama koncepcja narodziła się w Holandii, dlatego też często używa się niderlandzkiego określania woonerf. Można przyjąć, że różne odmiany podwórców powstają na całym świecie, ale są realizowane z różnych powodów, jak np. rewitalizacja albo potrzeba zwiększenia bezpieczeństwa pieszych.