Publicystyka - ngo.pl

„Przygotowanie trwałego dziedzictwa Europejskiego Roku Wolontariatu” – pod takim hasłem odbyła się 1 i 2 grudnia 2011 r. w Warszawie konferencja zamykająca Europejski Rok Wolontariatu (ERW 2011). Organizatorami spotkania była Komisja Europejska we współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Wśród panelistów znaleźli się m.in. reprezentanci krajów członkowskich, politycy, przedstawiciele organizacji pozarządowych i ludzie biznesu. Za główny cel obrano podsumowanie przebiegu Europejskiego Roku Wolontariatu we wszystkich krajach Unii. Dyskutowano także o stworzenie podstaw dla polityki rozwoju wolontariatu w Europie.

– Wolontariat to klej, który trzyma społeczeństwo razem. Buduje wzajemne zaufanie i solidarność społeczną, co jest szczególnie istotne w czasie kryzysu – mówiła podczas otwarcia konferencji Ylva Tiveus z Komisji Europejskiej. – Europejski Rok Wolontariatu pokazał ogromne znaczenie wolontariatu, jego potencjał i różnorodność podejmowanych aktywności. Z badań wynika, że angażuje się w niego aż 100 mln Europejczyków, a dzięki działaniom podejmowanym we wszystkich krajach podczas minionego roku, wolontariat w końcu znalazł się w głównym nurcie polityki – dodała.

– Najważniejsze, by bilans tego roku stał się jednocześnie początkiem drogi ku bezinteresownej, solidarnej i na rzecz dobra wspólnego pracy wolontariuszy. Traktujemy ten rok, jako początek ruchu, który w kolejnych latach stanowił będzie myśl przewodnią w rozważaniach nad polityką społeczną – podkreślał Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Przypomniał jednocześnie, że kolejny rok poświęcony będzie Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Tym istotniejszy jest temat wolontariatu wśród seniorów.

– Dziękuję wszystkim organizacjom pozarządowym, ludziom biznesu oraz prezydencji węgierskiej, z którą współpraca przy otwarciu Europejskiego Roku Wolontariatu dała fantastyczne rezultaty – dodał.

Więckiewicz podkreślił również, że ERW był dla niego samego pretekstem do refleksji nad wartościami, postawami i zachowaniami, które mają być przesłaniem na następne lata.

– Mam ogromną nadzieję, że z czasem uda się wykreować modę na wolontariat, by stał się on stałym elementem życia Polaków i wszystkich Europejczyków – podsumował.

Podczas odbywających się w ramach konferencji dyskusji i warsztatów EYV 2011 Alliance (czyli Przymierze Europejskiego Roku Wolontariatu) przedstawiło wyniki pracy swoich grup roboczych, które przez 12 miesięcy podejmowały i analizowały najważniejsze wyzwania związane z wolontariatem. Efektem tych prac jest m.in. dokument PAVE (Alliance Policy Agenda for Volunteering in Europe).

– To, co możecie państwo przeczytać, ewaluowało. Kryzys w Europie sprawił, że nastąpiły zmiany w socjalnej i ekonomicznej polityce w porównaniu do planów z 2007 roku, kiedy to ukształtowała się idea poświęcenia roku 2011 wolontariatowi – mówiła Gabriella Civico, szefowa EYV 2011 Alliance. – Rzeczywistość postawiła przed nami nowe wyzwania, ale pokazała jednocześnie możliwości i wagę pracy wolontariackiej oraz organizacji go promujących w budowaniu europejskiej kultury. Tworząc ten dokument przekonaliśmy się, jak ważne jest wspieranie budowy infrastruktury dla wolontariatu i jak ogromny wpływ ma on na politykę społeczną państw członkowskich – dodała, dziękując wszystkim pracującym nad powstaniem PAVE.

Civico przedstawiła również rekomendacje zawarte w dokumencie, które stanowią wyjście do dalszych działań w kierunku skuteczniejszej i bardziej efektywnej polityki wspierającej i promującej wolontariat, wolontariuszy oraz organizacje pozarządowe działające w tym obszarze.

PAVE szczegółowo porusza tematykę jakości wolontariatu, jego ram prawnych, infrastruktury, narzędzi go wzmacniających czy w końcu wartości jakie niesie wolontariat oraz samego zatrudniania i kierowania wolontariuszami.

– Polska to kraj paradoksów – rozpoczęła swoje wystąpienia prof. Anna Giza-Poleszczuk w panelu poświęconym podnoszeniu jakości zarządzania wolontariatem. – Z jednej strony mamy wiele osób dobrej woli, które działają pojedynczo lub w małych grupach, a tym samym w sposób nieskoordynowany. Z drugiej – nawet jeśli działają w większych i zorganizowanych grupach, nie definiują siebie jako wolontariuszy. Często na określenie ich pracy pojawia się na przykład słowo „ochotnik”. To zjawisko jest w Polsce powszechne i aby podnieść jakość działań wolontariuszy, należy zacząć od jego zrozumienia. Przekształcenie działań tych osób w siatkę zorganizowaną byłoby niezwykle cenne, zarówno dla wyników ich działań, jak i ich własnej samooceny pracy, którą wykonują.

Profesor przedstawiła wyniki badań, które niedawno przeprowadziła z Fundacją „Stocznia”. Wykazały one, że w Polsce mamy do czynienia z trzema głównymi barierami hamującymi rozwój wolontariatu. Po pierwsze, brakuje informacji lub zainteresowani nie mają do niej jasnej drogi dostępu. Po drugie, Polacy wciąż mają problem z semantyką słowa „wolontariusz”.

– Nie mówi się o wolontariacie, jako o skoordynowanej, konkretnej pracy na rzecz innych osób – podkreślała Giza-Poleszczuk. – To wielka przeszkoda. Ochotnicy podejmujący wyzwanie opieki nad osobą starszą zdają sobie sprawę, że w pewnym momencie z jakiś powodów nie będą mogli swojej pracy kontynuować. Pojawia się strach, co dalej stanie się z podopiecznym. Tylko działanie w skoordynowanej strukturze pomocowej pozwoliłoby takie obawy pogrzebać – podkreślała profesor. Jako trzecią najważniejszą barierę przedstawiła brak uznania dla pracy wolontariuszy i ich własną niską świadomość korzyści, jakie taka działalność przynosi. – Nie mówię oczywiście o wymiarze finansowym, ale o aspekcie edukacyjnym oraz samopoczuciu, że zrobiło się coś dobrego.

Za wskazaniem problemów pojawiły się też pomysły na ich rozwiązanie.

– To kwestie, którymi nie jest trudno się zająć – mówiła panelistka. – Nie wszystkie organizacje rozumieją wolontariuszy, nie wiedzą czego ochotnicy oczekują, czego się boją, jakim doświadczeniem już dysponują. Należy poprawić komunikację, by wolontariusz czuł się bezpiecznie, położyć nacisk na to, by szanować jego czas i zaangażowanie. Dać mu jasną informację, że jest pożyteczny i dobrze wykonuje swoją pracę. Traktować go wręcz biznesowo, jak pracownika, nie kogoś kogo poświęcenie jest obojętne – podkreślała Giza-Poleszczuk, zaznaczając, że istotnym aspektem jest wykształcenie dobrej kadry zarządzającej wolontariuszami.

Ciekawie w kontekście tych rozważań dotyczących Polski, wypadły słowa Pascala Lejeune z Komisji Europejskiej, szefa Programu Młodzież w Działaniu.

– Aby programy takie, jak nasze miały wysoką jakość, należy skupić się na poziomie organizacji pozarządowych wysyłających za granicę lub przyjmujących wolontariuszy u siebie, czyli na stałym monitoringu akredytowanych jednostek oraz na dogłębnym pokazaniu uczestnikom korzyści, jakie wynoszą z pomagania innym – mówił.

Lejeune przekonywał, że należy uświadamiać młodym wolontariuszom, że działania, w które się angażują, to równoległy tor ich edukacji, ogromna szansa uczenia się, zdobywania doświadczeń, które zaprocentują w przyszłej pracy zawodowej i podejściu do życia.

– Wolontariat to sposób na długoterminowy rozwój umiejętności i kompetencji. Należy to nieustannie podkreślać oraz doceniać pracę samych zaangażowanych. Certyfikaty, które dajemy pod koniec naszych programów nie są bezwartościowym papierem, a potwierdzeniem ogromnego rozwoju osobistego i nabytego doświadczenia – kontynuował. – Co więcej, wielu uczestników naszego programu, dopiero po rocznym wyjeździe uświadamiało sobie, co naprawdę chce w życiu robić albo decydowało na powrót do szkół, w których przerwali edukację. Podkreślanie wartości wolontariatu to jedno z kluczowych zadań osób zarządzających wolontariuszami – podkreślił.

Wśród wyzwań dla działań wolontaryjnych w krajach Unii na kolejne lata pojawiały się przede wszystkim kwestie odpowiedniego finansowania kadr zarządzających wolontariuszami i organizacji zajmujących się promocją wolontariatu oraz istotnej roli władz lokalnych.

– Jednym z najważniejszych czynników, wpływających na wiarygodność skutków działalności wolontaryjnej i podnoszenia jej jakości, jest wiarygodność źródeł finansowania danych inicjatyw oraz fachowe wsparcie polityczne – od władz centralnych po szczególnie zaangażowanie samorządu lokalnego. Do tego odpowiednio ustawione parametry rekrutacji oraz podtrzymywanie samorozwoju wolontariuszy – podkreślała Klara Foti z Eurofund.

Poza niewystarczającym wykorzystaniem potencjału ludzi młodych, kilkukrotnie zwrócono również uwagę na niezagospodarowany potencjał wolontariuszy w wieku emerytalnym, wśród których, jak wynika z ostatnich badań, aż 74% po zakończeniu pracy zawodowej deklaruje chęć pomocy innym.

– Niestety, finalnie angażuje się w nią o wiele mniejsza część ankietowanych. Potrzeba zbudowania odpowiedniej siatki informacyjnej o możliwościach włączania się w pomoc innym i tym samym o drogach korzystania z pomocy. Ponadto, należy zwrócić uwagę, by wolontariat promować nie tylko wśród osób w naprawdę podeszłym wieku, ale wśród wszystkich grup wiekowych, bo babcią nie zawsze zostaje się późno – podkreślała Louise Richardson, wiceprezydent platformy AGE.

– Pojawiają się problemy, których nie rozwiążemy ani w roku 2012 ani w kolejnym. Chociażby, takie jak poprawa mobilności wolontariuszy w wieku emerytalnym i przekazywanie międzypokoleniowych doświadczeń w pomaganiu innym pomiędzy krajami członkowskimi. To wymaga czasu. Perspektywa wzmacniania mechanizmów działalności wolontaryjnej jest jednak niezwykle ważna zarówno w kontekście nadchodzącego roku poświęconemu aktywizacji osób starszych, jak i kolejnego, poświęconego aktywnemu obywatelstwu – dodała Sophie Beernaerts z KE.