Publicystyka - ngo.pl

Zmiany demograficzne (wg prognoz GUS liczba ludności Polski do 2060 roku zmniejszy się o około 7 milionów), przemiany w obrębie rodziny, zanikające więzi społeczne, niewydolność systemów opiekuńczych i rosnące koszty wymagają od państwa, a także od nas – osób zaangażowanych w pomoc potrzebującym – nowego, a raczej innego podejścia do usług społecznych.

Trzymamy rękę na pulsie i powtarzając za Pawłem Jordanem – jednym z naszych prelegentów –  „Przyszłość zaczyna się dziś” – zorganizowaliśmy seminarium edukacyjne. Zaprosiliśmy różne środowiska zaangażowane we wprowadzaniu zmian w usługach społecznych na rzecz osób z niepełnosprawnościami.

Początek seminarium miał uroczysty charakter – Norbert Szczepański – Burmistrz dzielnicy Wawer wraz z  zastępcami – Łukaszem Jeziorskim i Leszkiem Baraniewskim doceniając wkład „Chaty z pomysłami” we włączanie osób z niepełnosprawnościami w życie lokalnej społeczności złożyli gratulacje i życzenia Zofii Kamińskiej – prezesce Stowarzyszenia „Chata z pomysłami”. Następne słowa uznania i życzenia dalszej owocnej współpracy zostały przekazane przez Pawła Fisza p.o. dyrektora i Agnieszkę Bednarczyk p.o. zastępcy dyrektora z Ośrodka Pomocy Społecznej Wawer.

Seminarium składało się z trzech paneli dyskusyjnych,  podczas których prelegenci w swobodnej atmosferze wymiany informacji, rozwiązań, myśli i idei przedstawiali zaproszonym gościom sytuację obecną oraz pomysły na przyszłość związane z opieką nad osobami z niepełnosprawnościami. W seminarium uczestniczyło około stu osób z organizacji pozarządowych, rodziców, opiekunów i osób z niepełnosprawnościami. W każdym panelu przewijało się jak mantra, sformułowanie – deinstytucjonalizacja usług społecznych, czyli przejście od opieki instytucjonalnej do opieki na poziomie lokalnych społeczności. 

W pierwszym panelu  prelegentki: Zofia Kamińska ze Stowarzyszenia „Chata z pomysłami”, które 15 lat temu powołało do życia ŚDS „Chata z pomysłami” (miejsce dziennego pobytu dla 25 dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną) oraz Joanna Jaroszewska – dyrektorka Fundacji L’Arche Wspólnota Gdynia przekonywały, jak ważne jest, aby osoby potrzebujące pomocy pozostawały jak najdłużej w swoim znanym środowisku. Obie instytucje zapewniają takie środowiska dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. 

W rozmowie brała udział Oliwia Cubala – mieszkanka wspólnoty L’Arche w Gdyni, która potwierdziła, jak ważne jest, aby nie wyrywać osób z naturalnego otoczenia. 

W następnym panelu „O deinstytucjonalizacji słów kilka” trójka prelegentów – dr Sabina Pawlik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Adam Zawisny – Stowarzyszenie Instytut Niezależnego Życia oraz Piotr Szychowski – Urząd Dzielnicy Śródmieście, Naczelnik Wydziału Obsługi Rad i Legislacji przybliżyli zagadnienia związane z deinstytucjonalizacją usług społecznych w obecnej rzeczywistości. Wszyscy zgodzili się, że deinstytucjonalizacja opieki długoterminowej znacznie lepiej uwzględnia potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Pełne uczestnictwo w życiu społeczności polega na usuwaniu barier, które izolują oraz wzmacnianie więzi z lokalną społecznością. Należy uznać prawo osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin do decydowania o swoim życiu oraz kontroli nad wsparciem którego potrzebują. Umożliwienie im świadomych decyzji – zapewnienie dostępu do informacji i poradnictwa. Wsparcie powinno być ukierunkowane na potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz powinna być zapewniona ciągłość świadczenia usług. Powyższe warunki powinny towarzyszyć deinstytucjonalizacji usług społecznych. 

A podstawą tego procesu jest niezbędne zaangażowanie polityczne na poziomie lokalnym i krajowym. Związana jest z tym konieczność zapewnienia stabilnego finansowania nowych usług i nowych profesji jak np.  asystentura osobista czy miejska, o czym mówiła Karolina Sobczak z Centrum Usług Społecznych czy terapeutów komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC), o czym opowiadała – Joanna Piłat – neurologopeda, oligofenopedagog, związana z „Chatą z pomysłami”. Organizacje pozarządowe powinny odgrywać ważną rolę w planowaniu i realizacji reform w tej dziedzinie.  Tak jak stwierdził Adam Zawisny „można wieść  niezależne życie, będąc w 99 proc. sparaliżowanym” i do takich standardów w opiece nad osobami z niepełnosprawnościami należy dążyć w Polsce.

Tylko dzięki zbudowaniu lokalnej sieci współpracy istnieje możliwość stworzenia warunków dla pełnego uczestnictwa rodzin i osób z niepełnosprawnościami w życiu społeczności. Temu tematowi poświęcony był trzeci panel dyskusyjny „Model Kręgów Wsparcia”, który poprowadzili Paweł Jordan – prezes Biura Obsługi Ruchu Inicjatyw Społecznych i Małgorzata Bortko – dyrektorka ŚDS Rydygiera w Warszawie. Kręgi Wsparcia odgrywają zasadniczą rolę w deinstytucjonalizacji i współpracy środowiskowej. Budowanie relacji i więzi, praca na zasobach to elementy prowadzące  do włączenia w życie lokalnej społeczności. Środowiskowe podejście i wsparcie osób z niepełnosprawnościami opiera się na trzech filarach:

I.              Planowanie skoncentrowane na osobie (PSO)

II.             Kręgi wsparcia i praca w społeczności

III.           Wsparcie i samopomoc rodzin

Kręgi wsparcia są rozwiązaniem, które znalazło się w krajowej Strategii na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030 uchwalonej przez rząd w 2021 roku.

Nie bylibyśmy sobą, gdyby w czasie wydarzenia zabrakło akcentów artystycznych. I tak seminarium zaczęliśmy projekcją filmu „Jak mam” autorstwa Macieja Książko (reżyser) i Piotra Kękusia (aktor), związanych z  ŚDS Caritas Archidiecezji Krakowskiej. Film o poszukiwaniu indywidualnych sposobów komunikacji, odzwierciedla 25- letnią relację między reżyserem, a odtwórcą, która została przedstawiona w bardzo oryginalny sposób, pełen humoru. Artyści niezależni zdobyli wiele nagród zarówno w kraju, jak i na festiwalach zagranicznych. Seminarium zakończyliśmy koncertem Grzegorza Płonki nazywanego przez media „Beethowenem z Murzasichla”. Po koncercie goście raczyli się urodzinowym tortem.

Na seminarium spotkały się różne środowiska; samorządowe, akademickie, instytucje pozarządowe, rodziny, opiekunowie, osoby  z   niepełnosprawnościami. Mamy nadzieję, że treści, które przewijały się w czasie spotkania staną się ważnym zaczynem i inspiracją do zmian! Seminarium „Włączać – ale jak” jest częścią projektu „Włączeni. Wsparcie rodzin, opiekunów i osób z niepełnosprawnościami – mieszkańców Wawra”, który sfinansował  Urząd Dzielnicy Wawer. Już dzisiaj zgłaszamy chęć organizacji  drugiej edycji w 2024 roku!