Publicystyka - ngo.pl

Obecna edycja budżetu partycypacyjnego w Warszawie będzie z pewnością inna niż poprzednie. W zeszłym roku do ustawy o samorządzie gminnym zostały wprowadzone przepisy dotyczące budżetów obywatelskich (art. 5a). Przepisy te obligują m.in. do stworzenia puli przeznaczonej na budżet obywatelski na poziomie miasta, a także uniemożliwiają podział puli dzielnicowych na mniejsze obszary. Ponadto, w związku z nowymi przepisami, zasady budżetu obywatelskiego musi określać teraz rada miasta na drodze uchwały, a nie jak dotychczas było to w Warszawie – prezydent miasta.

Zgodnie z ustawą zatem, nowa Rada m.st. Warszawy (która rozpoczęła kadencję pod koniec listopada 2018 r.) przyjęła uchwałę w sprawie konsultacji społecznych z mieszkańcami stolicy w zakresie budżetu obywatelskiego. Uchwała została przyjęta w dniu 25 stycznia 2019 r., zaś 19 lutego Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej orzekło jej nieważność (RIO jest organem nadzorującym jednostki samorządu terytorialnego, m.in. w zakresie gospodarowania finansami publicznymi). 

Najistotniejsze zastrzeżenia wskazane przez RIO dotyczyły m.in. tego, że w uchwale było odesłanie do harmonogramu przeprowadzania budżetu partycypacyjnego, który to harmonogram miał zostać określony przez Prezydenta m.st. Warszawy. Zostało to ocenione jako niedopuszczalne scedowanie kompetencji rady miasta na organ wykonawczy (prezydenta).

Unieważniona uchwała zakładała bowiem, że to prezydent miasta określi na drodze rozporządzenia dokładny terminarz zgłaszania i weryfikacji projektów, odwołań od decyzji, czy wreszcie głosowania, a także określi szczegóły organizacji spotkań z mieszkańcami czy uzgodnień z projektodawcami – były to specyficzne etapy procesu charakterystyczne dotąd dla budżetu partycypacyjnego w Warszawie.

RIO uznała ponadto, że nieuzasadnione jest posługiwanie się dotychczasową nazwą (budżet partycypacyjny) w związku z tym, że ustawa posługuje się terminem „budżet obywatelski”. Istotne dla specyfiki warszawskiej (a w szczególności kontrowersji wobec procesu budżetu partycypacyjnego) było też zakwestionowanie przez RIO zapisu uchwały nakazującego sprawdzenie, czy nazwa projektu oraz opis oddają jego istotę. Zapis ten został uznany jako nieprecyzyjny.

ZAPOZNAJ się z pełnym uzasadnieniem RIO

W związku z zaistniałą sytuacją, przygotowany został nowy projekt uchwały o budżecie obywatelskim w Warszawie, który jest obecnie poddawany konsultacjom społecznym.

WEŹ UDZIAŁ w konsultacjach społecznych uchwały o budżecie partycypacyjnym

Nowy projekt uchwały konsekwentnie zmienia nazewnictwo dotychczasowego budżetu partycypacyjnego na „budżet obywatelski” oraz szczegółowo określa m.in. etapy procesu (wraz z terminami zawartymi w załączniku do uchwały), wymagania dotyczące projektów, zasady zgłaszania i oceny projektów (zarówno pod względem formalnym, jak i merytorycznym), procedurę odwołań, czy zasady głosowania (w tym wzór karty do głosowania), a wreszcie ustalania wyników.

Wszyscy mieszkańcy mogą zgłaszać swoje uwagi do tego projektu mailowo do 9 kwietnia 2019 lub przyjść na spotkanie konsultacyjne w dniu 2 kwietnia 2019 r..

Czas na opracowanie i wybór projektów do realizacji w ramach budżetu partycypacyjnego bardzo się w tym roku skrócił (termin zakończenia całego procesu jest uzależniony od tego, że konkretne zadania muszą zostać wpisane z odpowiednim wyprzedzeniem do projektu budżetu miasta na kolejny rok). 

Zazwyczaj zgłaszanie pomysłów rozpoczynało się w grudniu, zaś głosowanie na projekty miało miejsce w czerwcu. Dodatkowo, w przebieg całego procesu były wpisane takie etapy jak np. spotkania dyskusyjne mieszkańców każdej dzielnicy. Z analizy obecnego harmonogramu (zawartego w projekcie konsultowanej uchwały) wynika, że w tegorocznej edycji nie starczy na te działania czasu. Zakłada on, że zgłaszanie projektów rozpocznie się w drugiej połowie maja, zaś głosowanie odbędzie się we wrześniu (zob. załącznik 2, tabela 1 do projektu uchwały). Jest to uzależnione m.in. od możliwych terminów przyjęcia i wejścia w życie uchwały rady miasta.

Nowy projekt nie przewiduje również powołania dzielnicowych zespołów ds. budżetu partycypacyjnego. Dotychczas były one stałym elementem całego procesu w Warszawie. Trzeba zaznaczyć, że przepisy ustawowe istotnie ograniczyły zakres kwestii możliwych do decyzji, które w poprzednich edycjach były przekazywane właśnie zespołom dzielnicowym do rekomendacji. Takie kwestie jak m.in. podział dzielnicy na obszary czy podział kwot pomiędzy obszarami, stały się w świetle nowych przepisów bezprzedmiotowe.

W kolejnych latach, gdy uchwała Rady m.st. Warszawy wejdzie w życie, planowany jest powrót do wypracowanego we wcześniejszych edycjach harmonogramu (zob. załącznik 2, tabela 2 do projektu uchwały). Realnie zatem będzie można zastanawiać się nad rozbudowaniem kształtu nowego budżetu obywatelskiego dopiero na kolejną edycję.