Publicystyka - ngo.pl

Nie jest on dokumentem długim – liczy około 50 stron, zawierających dane demograficzne dotyczące najczęściej występujących wśród warszawiaków chorób, działania podejmowane przez Miasto w ramach promocji i profilaktyki zdrowia oraz cele i priorytety Programu. Dokument ten wypełnia jednocześnie nakładane na samorządy założenia Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 – 2015, którymi są: poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu poprzez kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa. Warto dodać, że jego opracowanie przygotowano na podstawie dostępnych danych epidemiologicznych dotyczących mieszkańców m.st. Warszawy oraz raportu „Stan zdrowia mieszkańców Warszawy w latach 1999 – 2008”.

Jak przedstawia się stan zdrowia mieszkańców Warszawy? Przypomnijmy, że zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie określane jest jako stan dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. Tymczasem, nie tylko w kontekście tej definicji, ale i w porównaniu z populacją ogólnopolską, stan zdrowia mieszkańców stolicy nie przedstawia się zbyt korzystnie. W obu grupach płci mieszkańcy Warszawy, częściej niż ogół Polaków, mają hipercholesterolemię, objawy depresji, nadwagę i otyłość oraz zespół metaboliczny. Ponadto warszawscy mężczyźni, częściej niż ogół Polaków, mają nadciśnienie tętnicze, a warszawskie kobiety nieco częściej palą i częściej zapadają na cukrzycę. Najczęstszymi przyczynami zgonów mieszkańców Warszawy, podobnie jak Polski i ogółu miast, są choroby układu krążenia i nowotwory złośliwe. Jednocześnie społeczeństwo warszawskie jest społeczeństwem starzejącym się. Co szósty mieszkaniec Warszawy jest w wieku 65 lat i starszym, a połowa mieszkańców ma powyżej 41 lat. Uważa się, że ta tendencja będzie utrzymywała się w kolejnych latach. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują jednocześnie na występowanie nierówności w zdrowiu pomiędzy mieszkańcami poszczególnych dzielnic m.st. Warszawy. Najjaskrawiej widać to patrząc na długość trwania życia mieszkańców poszczególnych dzielnic Warszawy. Najgorsza sytuacja jest na Pradze Północ, gdzie przeciętna długość życia mężczyzn w latach 2005–2008 wynosiła 65,7 lat, podczas gdy w najlepszej pod tym względem dzielnicy, Wilanowie była większa aż o 16,5 lat. Praga Północ to także dzielnica, w której wśród mieszkańców jest najwyższe bezrobocie, a jednocześnie najniższy odsetek mieszkańców z wyższym czy średnim wykształceniem.

Celem ogólnym Programu jest poprawa stanu zdrowia i związanej z nim jakości życia mieszkańców m.st. Warszawy. Działania skupione wokół realizacji tego celu mogą być realizowane poprzez promocję zdrowia, profilaktykę zdrowotną, a także zmniejszenie nierówności w zdrowiu. Istnieje także siedem celów strategicznych – są nimi:

1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób układu krążenia, w tym udaru mózgu; nowotworów złośliwych; chorób układu oddechowego, chorób układu trawiennego.

2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne.

3. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom.

4. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji.

5. Skuteczna edukacja zdrowotna oraz promocja zdrowia.

6. Zwiększenie indywidualnej odpowiedzialności każdego człowieka za zdrowie.

7. Tworzenie warunków na rzecz poprawy świadomości prozdrowotnej mieszkańców m.st. Warszawy.

Organizacje pozarządowe są wymienione w Programie jako jego realizatorzy i partnerzy. W jakich obszarach mogą działać? – Organizacje uczestniczą w konkursach, a następnie biorą udział w realizacji zadania publicznego w zakresie ochrony i promocji zdrowia – mówi Olga Pilarska-Siennicka, Naczelnik Wydziału Profilaktyki i Promocji Zdrowia w Biurze Polityki Zdrowotnej UM Warszawy. – Po pierwsze w ramach wsparcia programów edukacji i promocji zdrowia, następnie – opieki nad pacjentami przewlekle chorymi, a także w ramach działań z zakresu rehabilitacji medyczno-społecznej. Na tę współpracę przeznaczamy rocznie 2,6 mln złotych – dodaje.

Jednak sam Program nie był z organizacjami pozarządowymi konsultowany. – Kiedy odkryliśmy, że coś takiego jak Program powstało – mówi ks. Andrzej Dziedziul z Hospicjum Domowego Zgromadzenia Księży Marianów, jednocześnie szef Komisji Dialogu Społecznego ds. Ochrony i Promocji Zdrowia – postulowaliśmy, że trzeba go zmienić, poprawić, ale nic się nie zmieniło.

Co na to Urząd Miasta? – Owszem, nie konsultowaliśmy go z organizacjami – potwierdza Olga Pilarska-Siennicka – z uwagi na to, iż program nie stanowi aktu prawa miejscowego, wyznacza kierunki działań. Ponadto w dziedzinie zdrowia głównymi realizatorami są podmioty uprawnione do udzielania świadczeń zdrowotnych – podmioty lecznicze, natomiast organizacje stanowią wsparcie tych działań.

Zdaniem księdza Dziedziula głównym problemem jest to, że Program uwzględnia tylko niektóre dziedziny zdrowia. – W efekcie utrudnia to organizacjom udział w wielu konkursach, które działają w obszarze profilaktyki zdrowia, ponieważ jest bardzo ogólny i nie uwzględnia ich obszarów działalności.

Ale nie tylko w tym jest problem. Ksiądz Andrzej Dziedziul mówi, że cały Program powinien zostać zmieniony. – W tych realiach, gdzie wielu ludzi nie stać na leki, a na badania czy wizyty specjalistyczne czekają miesiącami, chodzi bardziej o uratowania i tak pogarszającego się stanu zdrowia warszawiaków – wyjaśnia. Jednak dokument będzie obowiązywał do 2016 roku – jesteśmy więc prawie na półmetku jego realizacji. Co można więc zrobić? – Należy po prostu poprawić ten dokument – mówi ksiądz Dziedziul. – Rozszerzyć go nie tylko o inne jednostki chorobowe czy skuteczniejsze działania, które mają na celu większą dostępność do diagnostyki i badań, ale i możliwość szerszych działań dla organizacji. Do tego konieczny jest choćby poprawiony Warszawski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego z ukierunkowaniem na profilaktykę. Ale to są jedynie przykłady, bo tych zmian powinno być dużo, dużo więcej – reasumuje.

Jednocześnie ksiądz Dziedziul podkreśla, że żeby zmienić obowiązujący Program i zwiększyć rolę organizacji, trzeba podejść do tego strategicznie – wziąć pod uwagę całe spektrum aspektów związanych z szeroką polityką prozdrowotną, pracować zespołowo, podzielić się zadaniami, a na to, by to zrobić, trzeba mieć dużo czasu. – Ludzie zgromadzeni wokół KDS-u niestety go nie mają – mówi, choć warto dodać, że przy tej Komisji skupionych jest w sumie 31 organizacji. Słowa potwierdza Olga Pilarska-Siennicka. – Organizacje pozarządowe są ważnym partnerem w pracy naszego biura. Niestety, w wypadku tematyki zdrowotnej obserwuję smutną regułę – na spotkaniach KDS-u pojawiają się reprezentanci tylko kilku z 23 organizacji, które otrzymują od nas dofinansowanie – mówi. Jednocześnie Olga Pilarska-Siennicka podkreśla chęć współpracy z organizacjami. – Dotarły do nas oczywiście informacje i zastrzeżenia, które miały być przedyskutowane podczas spotkań KDS, jednak do tej pory nie udało się Komisji wypracować propozycji zmian oraz nie wpłynął do nas żaden konstruktywny dokument w tej sprawie. Jeśli tylko otrzymamy pismo z konkretnymi propozycjami, bez wątpienia weźmiemy pod uwagę wszelkie sugestie – podkreśla. Warto dodać, że takie zmiany w istniejącym dokumencie są możliwe. – Program bowiem zastrzega już na samym początku: „Należy zaznaczyć, iż zmiany stanu zdrowia mieszkańców Warszawy mogą spowodować konieczność wprowadzenia dodatkowych działań lub realizacji programów niewskazanych w niniejszym dokumencie”. Wówczas zastrzega on możliwość realizacji zadań innych niż wymienione, lecz zbieżnych z aktualną sytuacją zdrowotną mieszkańców Warszawy.