W dniach 13-14 marca 2008 w Warszawie odbyła się konferencja "Obywatele na straży interesu publicznego, czyli w jakich warunkach występują i rozwijają się działania strażnicze". Konferencja została zorganizowana przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, w współpracy z Fundacją im. S. Batorego. Jej głównym celem była debata na temat sytuacji środowiska organizacji strażniczych w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej oraz przedstawienie dobrych praktyk w tym zakresie.
watchdog organizations
Okazuje się, że specyfika Europy
Środkowo-Wschodniej daje o sobie znać, również na polu kontroli
obywatelskiej, dlatego wzajemna wymiana doświadczeń różnych
organizacji regionu wydaje się szczególnie potrzebna. Organizacje
działające w krajach byłego bloku socjalistycznego natrafiają na
podobnego rodzaju problemy, takie jak na przykład opór
instytucjonalny przed udostępnianiem informacji publicznej. Drogi
rozwiązywania tego typu problemów bywają bardzo różne, dlatego tym
bardziej owocne mogą być dyskusje na ten temat prowadzone przez
doświadczonych działaczy z różnych organizacji.
Prelegenci zostali dobrani w ten sposób, żeby
uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z możliwie szerokim
spektrum działań strażniczych, wysłuchać opinii zarówno praktyków,
jak i ekspertów w tej dziedzinie, mogli się zapoznać z bardzo
różnorodnymi typami działań strażniczych, zarówno na poziomie
ogólnokrajowym, jak i lokalnym. Specyfika całej imprezy, fakt, że
również wśród widowni zdecydowaną większość stanowiły osoby mające
dużą wiedzę w omawianej dziedzinie, przyczyniła się do tego, że
„głosy z sali” i dyskusje były żywe i stały na wysokim poziomie
merytorycznym.
Pierwszy dzień seminarium podzielony został na
dwie części – poranne prelekcje i popołudniowe warsztaty. Pierwsze
wystąpienia dotyczyły przede wszystkim roli organizacji
strażniczych, obszarów, metod oraz standardów ich działania. W
tej części panelu głos zabrały między innymi przedstawicielki
Fundacji Batorego, w tym Grażyna Kopińska, dyrektorka „Programu
przeciw korupcji” prowadzonego od 2000 roku przez Fundację. Swój
punkt widzenia na rolę kontroli obywatelskiej w budowaniu
demokracji miały szanse przedstawić osoby wywodzące się z zupełnie
różnych środowisk, mające całkiem inne doświadczenia, jak Piotr
Gliński, profesor Polskiej Akademii Nauk, czy pracująca w
Najwyższej Izbie Kontroli Czesława Rudzka-Lorenz. Bardzo cennymi
głosami w dyskusji były także wystąpienia Piotra Frączaka (Fundacja
Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego) i Danuty Przywary, której
wystąpienie, dotyczące doświadczeń Helsińskiej Fundacji Praw
Człowieka, zakończyło pierwszy moduł spotkania.
W czasie popołudniowych warsztatów uczestnicy
seminarium w mniejszych grupach rozmawiali na temat:
- jawności życia publicznego
- rzecznictwa,
- metody organizowania społecznościowego.
Właśnie ta, najbardziej interaktywna część
całego spotkania wzbudziła największe zainteresowanie wśród
uczestników i stała się prawdziwym forum dyskusji i wymiany
doświadczeń.
Program drugiego dnia seminarium został
skoncentrowany wokół tematu kontaktów organizacji strażniczych z
mediami. W dyskusji na temat problemów, z jakimi borykać się
mogą media oraz możliwości obywatelskiego dziennikarstwa, jako
paneliści wzięli udział: Rafał Drozdowski, profesor Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przedstawicielska słowackiego
Transparency International, Emilia Siciáková-Beblavá, Ewa Siedlecka
z Gazety Wyborczej, Dominik Księski ze Stowarzyszenia Gazet
Lokalnych, jak również znany obserwator działalności obecnej
prezydent Warszawy Michał Pretm (HGW-Watch) i przedstawicielka
internetowej gazety „Głos Szklarskiej Poręby” - Marzena Czarnecka.
W module dotyczącym współpracy organizacji pozarządowych z mediami,
jeden z najbardziej znanych i najbardziej efektywnych projektów
strażniczych przedstawiła jedna z założycielek Fundacji Rodzić po
Ludzku – Anna Otffinowska.
Seminarium niewątpliwie można uznać za początek
nowej jakości w polskim ruchu strażniczym. Podstawowe cele, którzy
postawili sobie organizatorzy seminarium „Obywatele na straży
interesu publicznego”, czyli określenie charakteru środowiska
strażniczego w Polsce (a nawet szerzej – w Europie
Środkowo-Wschodniej) i przedstawienie dobrych praktyk w tej
dziedzinie, zostały osiągnięte. Wiele osób i organizacji miało
okazję bliżej się poznać, zaś najbardziej korzystna okazała się
możliwość wzajemnej wymiany doświadczeń. Nie da się jednak ukryć,
że mimo rozmachu organizacyjnego i dużej frekwencji, seminarium to
było jedynie pierwszym krokiem na długiej i trudnej drodze.
Pozostaje mieć nadzieję, że kolejne tego typu seminaria (w ramach
projektu realizowanego przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup
Obywatelskich planowane są jeszcze dwa podobne wydarzenia, na
przestrzeni najbliższych dwóch lat), doprowadzą do prawdziwej
konsolidacji środowiska strażniczego w całym regionie i nadal będą
forum wymiany myśli i doświadczeń.
