Publicystyka - ngo.pl

Duch współpracy to także wspólne definiowanie celów, opisywanie relacji międzysektorowych jako gry o sumie większej od zera, czyli takiej, w której każdy wygrywa. Chodzi zatem o wskazanie roli, jaką odgrywają dobre, przyjacielskie kontakty między przedstawicielami sektorów, oraz o tzw. kulturę współpracy. Rezultaty podjętej przez badaczy próby znalezienia i opisania tak pojmowanego „ducha współpracy” w relacjach między przedstawicielami administracji publicznej i trzeciego sektora prezentowane są w jednej z ekspertyz w projekcie „Model współpracy”. Ich zdaniem duch współpracy jest: „ czynnikiem znacząco poprawiającym jakość relacji JST – NGO. Jest »społecznym klejem« umożliwiającym sprawne zazębianie się tych dwóch sektorów, nawet w sytuacji niewystarczających lub wadliwych rozwiązań prawnych, ekonomicznych lub/i politycznych”. Jednak bywa, że wzajemne relacje między przedstawicielami sektorów, choć bliskie i przyjacielskie, nie tworzą tak rozumianego ducha współpracy. Dlatego warto przyjrzeć się im lepiej i ocenić tkwiący w nich potencjał.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe analizy funkcjonowania trzeciego sektora i współpracy międzysektorowej, wydaje się, że duch współpracy jest ważnym, acz trudnym do uchwycenia czynnikiem oddziałującym na jej jakość. Mimo takich trudności wydaje się, że autorom opisywanej ekspertyzy udało się sformułować na podstawie przeprowadzonych w wybranych samorządach lokalnych badań i analiz kilka interesujących wniosków. Warto zatem zwrócić uwagę przynajmniej na kilka z nich.

Z ekspertyzy wynika, że duch współpracy jest szczególnie potrzebny w relacjach między przedstawicielami organizacji pozarządowych i samorządów ze względu na różnice w kulturze ich działania, codziennego funkcjonowania i przyjmowanych priorytetów. Z jednej strony mamy bowiem „logikę systemu urzędniczego”, z takimi regułami, jak: praca od godziny 8.00 do16.00, komunikacja o dużym poziomie sformalizowania (oparta o pisma), dająca większą możliwość zdyskwalifikowania prośby czy oświadczenia rozmówcy. Z drugiej strony funkcjonuje „świat  trzeciego sektora”, który charakteryzuje się pracą „po godzinach” i w którym realizacja celu jest ważniejsza od formalności, a przekonanie o misyjności jest bardzo istotne. Choć wiadomo, że nie wszystkie organizacje i instytucje samorządowe wpisują się w taki schemat, to jest on dominujący. Bez ducha współpracy nawiązanie rzeczywistej komunikacji czy porozumienia między obydwoma systemami wydaje się niemożliwe. W tym kontekście ważna jest również rola pełnomocników ds. współpracy, którzy, jeśli mają za sobą doświadczenie pracy w trzecim sektorze, łatwiej nawiązują kontakt z jego przedstawicielami, lepiej rozumieją owe odmienne zasady działania dwóch „światów”.

Inną ważką kwestią jest potrzeba zróżnicowania roli ducha współpracy w zależności od środowiska (otoczenia), którego dotyczy. Autorzy ekspertyzy na podstawie wyników badań wskazują na dwa jego skrajne typy. Pierwszy z nich charakteryzuje się „nadmiarem” organizacji (szczególnie charakterystycznym dla dużych miast). Są to samorządy, w których działa duża liczba względnie silnych, rozwiniętych i zinstytucjonalizowanych NGO. Ich przedstawiciele to osoby o wysokich kompetencjach, umiejący dostosować się do opisanej wcześniej logiki czy kultury działania „systemu urzędniczego”. Rolą ducha współpracy w takiej sytuacji jest sprzyjanie zapewnieniu równych warunków startu dla wszystkich organizacji, inkluzywnemu sposobowi komunikowania między urzędem a NGO, sformalizowaniu współpracy, budowaniu jasnych i wymiernych kryteriów oceny proponowanych wspólnych działań.

Drugi typ środowiska charakteryzuje się niedoborem organizacji (charakterystyczny  dla małych miejscowości). W takich miejscach organizacji jest niewiele i są słabo rozwinięte, dlatego też duch współpracy może  sprzyjać większej otwartości urzędów, przychylności (ułatwianiu współpracy) tym organizacjom, które chcą rozpocząć lub kontynuować współpracę. Bywa to jednak utrudniane z jednej strony przez  częsty, silny wpływ lokalnej polityki na funkcjonowanie trzeciego sektora, a z drugiej –przez istnienie zjawiska  „krótkiej ławki”, czyli sytuacji, w której wszyscy aktywni mieszkańcy działają w którymś z omawianych sektorów, a często zajmują stanowiska w obydwu.

Podczas analiz relacji międzysektorowych istotne jest postawienie pytania o środki, które zostają użyte do osiągnięcia dobrych rezultatów współpracy – nie liczy się wyłącznie „czy”, ale również „jak” realizuje swoje cele społeczność lokalna i działające w niej NGO. A zatem powinniśmy zwracać uwagę nie tylko na skuteczność podejmowanych działań na poziomie lokalnym, ale szukać w nich również ducha współpracy. Ekspertyza, z której pochodzą wspomniane wnioski, wydaje się interesującą próbą odpowiedzi na taką potrzebę.

---

Tekst powstał na podstawie ekspertyzy pod red. Stanisława Mocka pt. „Analiza dobrych praktyk z zakresu współpracy JST i NGOs”, opracowanej przez zespół Collegium Civitas w ramach projektu „Model współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi”. Ekspertyza miała na celu pokazanie roli dobrych relacji między JST i organizacjami. Będzie niebawem dostępna na stronie: www.wszechnica.org.pl/model-wspolpracy w zakładce „Ekspertyzy”.

---

Systemowy projekt „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy” jest współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Działanie 5.4.1 PO KL – „Wsparcie systemowe dla trzeciego sektora”.