Publicystyka - ngo.pl

Debata była częścią dwudniowego wydarzenia II Ogólnopolskiego Kongresu Organizacji Pozarządowych i VI Polsko-Hiszpańskiej Konferencji Organizacji Pozarządowych.

Do dyskusji zaproszono dr Marię Supera-Markowską, dr hab. Marka Rymszę (doradcę Prezydenta RP, przewodniczącego Rady do spraw Społecznych Narodowej Rady Rozwoju) oraz Tomasza Molińskiego (dyrektora Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego KPRM). Dyskusję moderowała wiceprezes Instytutu Spraw Obywatelskich – Ilona Pietrzak.

Punktem wyjścia do rozmowy był dokument „Założenia do projektu przepisów wprowadzających w polskim systemie prawa 1% odpis z podatku dochodowego od osób prawnych na rzecz organizacji pożytku publicznego”, przygotowany na zlecenie Instytutu przez dr Marię Supera-Markowską.

Debatę rozpoczęła Ilona Pietrzak, przybliżając tło prac nad założeniami do ustawy. Zaznaczyła, że w prace włączyli się przedstawiciele fundacji, stowarzyszeń, przedsiębiorcy, samorządowcy, rady działalności pożytku publicznego, a także organizacje pracodawców, organizacje sieciowe oraz decydenci. Wynika z nich, że potrzeba nam nowego narzędzia wsparcia działań obywatelskich. Potrzeba 1% podatku od firm.

W dalszej części Ilona Pietrzak zaprezentowała założenia do ustawy. Pomysł zasadniczo bazowałby na rozwiązaniach znanych z alokacji 1% PIT od osób fizycznych. Wśród założeń, które wyróżniają mechanizm 1% od firm i są szczególnie istotne ze względu na dyskusje toczące się w sektorze pozarządowym są: wyłączenie z grona dysponentów spółek skarbu państwa, instytucji gospodarki budżetowej oraz spółek komunalnych, a także wyłączenie z grona odbiorców organizacji utworzonych przez dysponenta (zwłaszcza tzw. fundacji korporacyjnych) lub z udziałem dysponenta (np. lokalne grupy działania) oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub osobowo. Dodatkowo, jednym z najważniejszych postulatów jest zapis uniemożliwiający przeznaczanie alokacji na tzw. cel szczegółowy. Ponadto postuluje się obowiązek wykorzystania środków z 1% odpisu od firm w okresie 1 roku, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je otrzymano, pod rygorem obowiązku zwrotu środków wraz z odsetkami ustalonymi na podstawie przepisów ordynacji podatkowej.

Analizując genezę pomysłu 1% z CIT dr Supera-Markowska, jako osoba zajmująca się prawem podatkowym, zwróciła uwagę na niespójność w systemie podatkowym, jeżeli chodzi o organizacje pozarządowe i działalność pożytku publicznego. Jednym z jej przejawów jest funkcjonowanie od 2004 r. mechanizmu 1% PIT od osób fizycznych i brak analogicznego rozwiązania dla osób prawnych. 

Doradca prezydenta RP dr hab. Marek Rymsza zaznaczył, że wprowadzenie 1% od firm musi wiązać się ze szczegółowym uzasadnieniem sensowności takiego rozwiązania, a nie tylko bazować na argumentacji spójności podatkowej i wzroście przychodów OPP. Dr Maria Supera-Markowska i Ilona Pietrzak podzieliły zdanie przedmówcy, dodając, że konieczna jest kampania informacyjno-promocyjna, która będzie bazować na prezentacji celów działalności pożytku publicznego.

Uczestnicy debaty byli zgodni, że mechanizm ten wymaga wprowadzenia „bezpieczników”, które zapobiegłyby ewentualnym nadużyciom. Powinna zostać zapewniona pełna transparentność co do wykorzystywania środków i merytoryczna weryfikacja ich wykorzystania.

Dyrektor Tomasz Moliński przyznał, że pomysł jest wart dalszych prac i konsultacji, ponieważ niesie ze sobą niewątpliwe korzyści. Zwrócił uwagę, że zarówno mechanizm 1% od PIT, jak i 1% od CIT jest adresowany tylko do części sektora obywatelskiego (organizacji pożytku publicznego) i z tego względu wymaga przedyskutowania w całym środowisku pozarządowym, z uwzględnieniem organizacji nieposiadających statusu OPP. Konsultacje powinny również dotyczyć kwestii fiskalnych i konsekwencji wprowadzenia tego mechanizmu dla budżetu państwa, a w szczególności finansów samorządów terytorialnych, których to dochody zostaną zmniejszone na rzecz 1% z CIT dla OPP.

Dr hab. Marek Rymsza wyszedł z propozycją wprowadzenia mechanizmu 1% podatku od firm, na zasadzie pilotażu, z ukierunkowaniem przeznaczenia zebranych środków na wsparcie organizacji pomocowych zaangażowanych w pomoc dla Ukrainy.

W trakcie dyskusji nad 1% z CIT nawiązano do funkcjonujących od dawna w Polsce zachęt podatkowych dla przedsiębiorców przekazujących darowizny na cele pożytku publicznego. Nie są to jednak rozwiązania popularne w naszym kraju. Jest to zatem dobra okazja to zastanowienia się nad promocją istniejących rozwiązań bądź wprowadzeniem nowych np. ulg podatkowych związanych z wolontariatem.

Debata zakończyła się zapewnieniem ze strony Ilony Pietrzak z Instytutu Spraw Obywatelskich kontynuowania prac nad mechanizmem alokacji 1% od firm. Zachęciła również do wyrażenia swojej opinii na temat przygotowanych założeń do ustawy.