Najnowsza nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nazwana została „Ustawą Kamilka” na cześć ośmioletniego chłopca, który zmarł w wyniku przemocy domowej. Te tragiczne wydarzenia były impulsem do wprowadzenia zmian, których głównym celem jest wdrożenie „Standardów ochrony małoletnich” we wszystkich placówkach pracujących z dziećmi. Przepisy obejmują weryfikację personelu za przestępstwa seksualne i związane z przemocą na szkodę dzieci.
Które podmioty zobowiązane są do wprowadzenia Polityki Ochrony Dzieci przed krzywdzeniem?
Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem rozciąga swoje zobowiązania na szereg podmiotów. Przede wszystkim, odpowiedzialność spoczywa na rodzicach i opiekunach prawnych dzieci, którzy są obowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony przed wszelkimi formami krzywdzenia. Ponadto, instytucje edukacyjne, takie jak szkoły, przedszkola i żłobki mają obowiązek monitorowania dobrostanu dzieci i reagowania na wszelkie sygnały niepokojące. Służby socjalne i organy ochrony praw dziecka również są wzmocnione w swojej roli jako nadzorców i interwentów w przypadkach podejrzenia krzywdzenia dzieci.
Nowelizacja wprowadza również większe zobowiązania dla służb zdrowia, w tym pediatrów i pracowników medycznych, do zgłaszania przypadków podejrzenia krzywdzenia dzieci. Obowiązek spoczywa również na organizacjach pozarządowych, klubach sportowych oraz hotelach i obiektach noclegowych. Wszystkie te działania mają na celu stworzenie kompleksowego systemu ochrony dzieci, w którym każdy podmiot ma jasno określoną rolę i odpowiedzialność.
Co wprowadza Ustawa Kamilka?
Celem zmian jest nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony dzieci, ale także wprowadzenie skuteczniejszych mechanizmów reagowania na przypadki przemocy i zaniedbania.Ustawa zmierza także do poprawy systemu reprezentacji prawnej dzieci w procesach sądowych. Główne zmiany to:
- Analiza poważnych przypadków krzywdzenia dzieci: Wprowadzony został mechanizm badania poważnych i śmiertelnych przypadków krzywdzenia dzieci. Analizy będą przeprowadzane przez zespół ekspertów, którzy mają za zadanie identyfikować potrzebne zmiany i osiągnąć je w celu poprawy ochrony dzieci.
- Standardy ochrony małoletnich: Ustawa wzmacnia ochronę małoletnich poprzez wprowadzenie standardów (polityk) ochrony w instytucjach, takich jak placówki oświatowe, opiekuńcze, wychowawcze, resocjalizacyjne, religijne, artystyczne, medyczne, rekreacyjne i sportowe.
- Szkolenia dla sędziów i pracowników instytucji: Rozszerzono przepisy dotyczące szkoleń dla sędziów w sprawach z udziałem małoletnich. Ustawa zabezpiecza również system kontroli nad instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanie standardów ochrony dzieci, aby system ten był bardziej skuteczny.
- Wysłuchanie dziecka w procesach sądowych: Nowelizacja umożliwia wysłuchanie dziecka w procesach sądowych, jeśli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają, a sąd uwzględni zdanie i rozsądne życzenia dziecka.
- Reprezentacja dziecka w postępowaniach: Ustanowiono procedurę wyznaczania reprezentanta dla dziecka, gdy żaden z rodziców nie może go reprezentować. Reprezentantem może być adwokat lub radca prawny, który wykazuje szczególną znajomość spraw związanych z dzieckiem.
- Procedury postępowania w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka: Nowelizacja zakłada stworzenie jasnych procedur postępowania w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka, co
- Przeciwdziałanie przemocy domowej i przestępczości na tle seksualnym: Wdrożono nowe regulacje mające na celu przeciwdziałanie przemocy domowej oraz przestępczości na tle seksualnym.
- Szkolenia z ochrony dzieci: Placówki są zobowiązane do regularnego prowadzenia szkoleń dla personelu, które koncentrują się na rozpoznawaniu i zapobieganiu nadużyciom wobec dzieci.
Wprowadzenie wymaganej dokumentacji
Nowelizacja zobowiązuje instytucje pracujące z małoletnimi do wdrożenia tzw. „Standardów ochrony małoletnich”, na które składają się m.in:
- Weryfikacja personelu – ewidencja weryfikacji pracowników i wolontariuszy – dokumenty potwierdzające czystość kartoteki kryminalnej związanej z przestępstwami na szkodę dzieci.
- Kodeks Bezpiecznych Relacji – dokument zawierający zasady i procedury postępowania z dziećmi.
- Dokumentacja szkoleń – rejestry uczestnictwa w szkoleniach, materiały szkoleniowe i programy edukacyjne.
- Plan działania na wypadek nadużyć – procedury postępowania w przypadku podejrzenia nadużyć, zasady komunikacji z odpowiednimi organami.
Obowiązywanie przepisów
Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w Polsce została podpisana 2 sierpnia 2023 roku. Część przepisów obowiązuję od 28 sierpnia 2023 roku. Pozostałe, w tym m.in. te dotyczące wprowadzania standardów ochrony małoletnich wchodzą w życie od 15 lutego 2024 roku.
Ustawa Kamilka stanowi znaczący krok w kierunku zwiększenia ochrony dzieci. Przygotowanie i implementacja wymaganych dokumentów i procedur jest kluczowa dla zgodności z nowymi regulacjami.
O autorce
Natalia Kwiatkowska – adwokat współpracujący z Kancelarią Adwokacką Legalden Jacek Olejarz (https://legalden.pl/). Od najmłodszych lat działa i udziela się w projektach społecznych takich jak nauka na gitarze dzieci z rodzin dysfunkcyjnych w świetlicy socjoterapeutycznej czy wolontariat w warszawskich domach dziecka. W Legalden zajmuje się przede wszystkim koordynacją procesu legalizacji pobytu i pracy personelu zagranicznych fundacji. Obecnie prowadzi już ponad 150 postępowań, podczas których pomaga cudzoziemcom w legalizacji, poczynając od uzyskania wizy wjazdowej, aż do otrzymania karty pobytu. Zajmuje się także szeroko rozumianym prawem pracy oraz prawem handlowym. Po godzinach miłośniczka rowerowych wycieczek, gry na gitarze oraz filmów kostiumowych.
