Publicystyka - ngo.pl

– Społeczna turystyka polega nie tylko na tym, że turysta się wyśpi i naje za niewielkie pieniądze, ale dostaje też coś więcej, pewną wartość dodaną. Turystyczne przedsiębiorstwa społeczne na ogół powstają z ogromnej pasji, tworzącym ją ludziom nie chodzi o biznes, choć działają w realiach rynkowych, ale w swoją działalność są zaangażowani emocjonalnie. Są przede wszystkim nastawieni na realizację misji, a nie na zysk – tłumaczy Antoni Sobolewski, specjalista z zakresu ekonomii społecznej, rozwoju społeczności lokalnych i rozwoju regionalnego.

Takie inicjatywy mają oddolny, obywatelski charakter, są zakorzenione w lokalnych społecznościach, tworzone w oparciu o ich zasoby. W efekcie budują kapitał społeczny, przyczyniają się do poprawy sytuacji ekonomicznej mieszkańców, ograniczenia bezrobocia, podnoszenia jakości życia, integracji wspólnoty, a ostatnio są też bardzo modą formą spędzania urlopu. – Są atrakcyjne, bo mają w sobie autentyzm. Na ich tle inne komercyjne oferty są pozbawione wyrazu – dodaje Sobolewski.

Masz dosyć zanieczyszczonego środowiska, miejskiego tłoku i hałasu? Jeśli relaks na łonie natury to dla ciebie synonim udanego urlopu, wizyta w Krainie Rumianku z pewnością cię usatysfakcjonuje. Rumianek to symbol optymizmu i wygranej z przeciwnościami – w przypadku mieszkańców niewielkiej gminy Podedwórze na Lubelszczyźnie można mówić o wcieleniu tej idei w życie. Za sprawą tego małego, białego kwiatka Hołowno niedaleko Parczewa rozkwitło.

Dla terenów wiejskich, gdzie nikt hotelu nie zbuduje, turystyka społeczna to niejednokrotnie jedyna szansa rozwoju. – To fantastyczny instrument do integracji społeczności wiejskiej, wcześniej zagrożonej wykluczeniem, odkrywania lokalnej kultury, przywrócenia tradycyjnych zachowań, których kultywowanie po 1989 r. w wielu miejscach zanikło. Mieszkańcy Hołowna otrzymali możliwość pracy na miejscu, bez konieczności wyjazdu ze wsi, otworzyli się na świat, a jednocześnie wzrosło ich poczucie własnej tożsamości i duma z ich małej ojczyzny. Wykorzystanie lokalnych zasobów, budowa wiosek tematycznych to przyszłość turystyki społecznej – ocenia Antoni Sobolewski.

„Jeżeli chcecie się zrestartować i naładować akumulatory gorąco polecam i serdecznie zachęcam do odwiedzenia tego miejsca! Dziękuję za tak ciepłe przyjęcie i udane towarzystwo! Cóż.. do zobaczenia!” – tak na Facebooku Anna z Białej Podlaskiej zachęca do wizyty tam, gdzie można znaleźć coś dla ciała i dla ducha. Mowa o wiejskim SPA, urządzonym w odnowionych stuletnich spichlerzach. Można w nim skorzystać z syberyjskiej sauny opalanej drewnem, zażyć kąpieli w wywarze z rumianku i rumiankowych masaży.

Jeszcze w tym roku Kraina Rumianku zamierza rozwinąć się gospodarczo i zając się profesjonalnym wyrobem olejku rumiankowego, który ma bardzo szerokie zastosowanie: nawilża i wygładza skórę, chroni przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych, odżywia cebulki włosów, odkaża. – Następnym krokiem będzie produkcja, na większą skalę niż do tej pory, naturalnych mydełek z tłuszczów roślinnych, oczywiście z dodatkiem rumianku – opowiada Grażyna Łańcucka, wiceprezes Stowarzyszenia na rzecz Aktywizacji Mieszkańców Polesia Lubelskiego.

Sukces nie byłby możliwy, gdyby nie inicjatywa Łańcuckiej i prezes Gabrieli Bilkiewicz (w 2011 roku odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wieloletnią działalność społeczną), które postanowiły w Hołownie stworzyć wioskę tematyczną. To jedna z metod ożywiania gospodarki wsi, której zaletą jest to, że nie wymaga dużych pieniędzy i angażuje wielu mieszkańców. To miał być sposób na nowe formy zarabiania i remedium na panujące bezrobocie. Ponieważ w typowo rolniczej gminie Podedwórze dominują plantacje rumianku, który uprawiany jest na skalę przemysłową, to właśnie z tego zioła mieszkanki postanowiły uczynić motyw przewodni swojej działalności. To był strzał w dziesiątkę.

Krainę Rumianku, która dysponuje 25 miejscami noclegowymi, co roku odwiedza nawet siedem tysięcy gości. Można się tam udać nawet w podróż poślubną. Tak zrobiła pewna młoda para, która wolała wiejskie SPA niż uroki Tanzanii. Podczas tegorocznych V Targów Turystyki Wiejskiej i Agroturystyki AGROTRAVEL w Kielcach zajęła I miejsce w konkursie na „Najciekawszy pakiet turystyki wiejskiej” (wcześniej uznano ją za najbardziej innowacyjny produkt turystyczny). W sezonie zatrudnienie znajduje tutaj 15 osób, w tym pięć na umowę o pracę.

Stowarzyszenie przygotowało specjalną ofertę dla rodzin. – Dzieci pod opieką instruktorów mogą lepić z gliny, rodzice w tym czasie korzystać z zabiegów, a później wspólnie na przykład upiec chleb czy ciasto drożdżowe, zrobić masło, utkać płótno lub wybrać się na wycieczkę rowerową – wymienia Łańcucka. Kraina Rumianku jest też nastawiona na współpracę ze szkołami. Dużą popularnością wśród uczniów cieszy się gra terenowa „Awantura w Krainie Rumianku”.

Ciekawym doświadczeniem podczas urlopu może być udział w prawdziwym mazurskim weselu. W Kamionce, małej wsi koło Nidzicy, turyści mogą wcielić się w gości weselnych, przejechać się ustrojoną furmanką, spróbować tradycyjnych potraw regionalnych: rosołu z kokoszy, kokoszy po nidzicku czy kapuchy mazurskiej, wreszcie zatańczyć przy muzyce ludowej kapeli. Mogą też własnoręcznie wykonać ceramiczne naczynia toczone na kole garncarskim. Takie rzeczy tylko w Garncarskiej Wiosce uznawanej za jedno z najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw społecznych zajmujących się turystyką. To ona dała nadzieję na lepszą przyszłość wielu mieszkańcom regionu po bankructwie na początku lat 90. Kombinatu Rolnego Łyna – największego okolicznego pracodawcy.

Grupa lokalnych liderów z Nidzickiej Fundacji Rozwoju NIDA w 2007 roku znalazła sposób na zmniejszenie bezrobocia i pobudzenie rozwoju gospodarczego. Za wzór stawiali sobie sukces historycznego przedsiębiorstwa społecznego w przedwojennej Polsce – Liskowa, biednej wioski pod Kaliszem, która za sprawą przedsiębiorczości społecznej wyrosła na cud społeczno-gospodarczy. W rezultacie utworzone zostało dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo społeczne na wsi.

– Nasze przedsiębiorstwo to pomysł na pozarolniczą działalność gospodarczą, opartą na starych, ginących zawodach rzemieślniczych, tradycyjnych technologiach i zwyczajach. Prowadzimy produkcję i usługi w zakresie garncarstwa, kowalstwa, krawiectwa, witrażu, produkcji papieru czerpanego, agroturystyki i turystyki zielonej – opowiada prezes Anna Krzyżak. Obecnie Garncarska Wioska zatrudnia 11 osób na umowę o pracę.

Z roku na rok odwiedza ją coraz więcej gości: grupy zorganizowane, osoby indywidualne. W ubiegłym roku było ich około 9 tysięcy. Największym powodzeniem wśród odwiedzających cieszą się warsztaty garncarskie, jarmarki, które odbywają się w pierwsze soboty każdego miesiąca, koncerty, festiwale. W samej Garncarskiej Wiosce nie ma miejsc noclegowych, ale osoby, które chcą przyjechać na dłużej mogą zanocować w okolicach Nidzicy: w Zajeździe Myśliwskim Wikno, Pensjonacie GAWRA Wikno, Pensjonacie GRAWEN Nidzica, Hotelu Kamińskim Nidzica czy Pensjonacie OSTOJA Kamionka.

Goście odwiedzający wioskę są zachwyceni panującym tu klimatem, ciszą i spokojem. – Są zaskoczeni, że nic nie słyszeli o takim ładnym miejscu. Polecają nas znajomym, bywa, że ci sami goście wracają kilkakrotnie. Okoliczni mieszkańcy włączają się w działania przedsiębiorstwa, powstało kilka firm: stolarnia, pierogarnia. Mieszkańcy Kamionki remontują też swoje domy z myślą o pokojach do wynajęcia. W zeszłym roku Garncarska Wioska rozpoczęła inwestycję Rajski Ogród, gdzie dzieci, młodzież i dorośli mogą poznawać różne gatunki roślin. W planach jest budowa laboratorium przyrodniczego oraz Parku Dydaktycznego. Swoje działania przedsiębiorstwo kieruje również na edukację ekologiczną – na terenie Garncarskiej Wioski w przyszłym roku zostanie udostępniony model interaktywnej oczyszczalni ścieków (w tej chwili jest w trakcie modernizacji).

Dla tych, którzy mieszkają na wsi i większą część roku przebywają w sprzyjających warunkach otoczenia, ale chcą się oderwać od zawodowych obowiązków i monotonii codzienności lub dla zatwardziałych mieszczuchów, którzy wakacje wolą spędzać w wielkim mieście alternatywą może być weekend w łódzkiej ziemi obiecanej. Na zasadach spółdzielni socjalnej funkcjonuje tutaj hostel oraz wegańska klubokawiarnia LaGranda. Przy ul. Rewolucji 1905 roku 48 ósemka zapaleńców, zafascynowanych podróżami powołała do życia spółdzielnię socjalną ISSA.

Do założenia spółdzielni socjalnej potrzeba minimum pięciu członków. Ważne jest to, że rozpoczęcie aktywności gospodarczej w formie spółdzielni socjalnej przez pięć osób jest tańsze od zarejestrowania działalności gospodarczej osobno przez każdą z tych osób. Młodzi nie chcieli zostać „korpoludami”, jak o pracownikach korporacji mówią socjologowie, woleli sami być sobie sterem, żeglarzem i okrętem. Jako spółdzielni socjalnej udaje im się łączyć działalność gospodarczą z integracją społeczną i zawodową członków.

Wszystkie decyzje podejmują kolektywnie, w ten sposób wszyscy członkowie spółdzielni czują się za nią odpowiedzialni. Postawili sobie też za cel walkę ze stereotypami dotyczącymi spółdzielczości. W okresie 20-lecia międzywojennego na rynku działało ponad 20 tysięcy spółdzielni. Po II wojnie światowej komunistyczny reżim doprowadził do wypaczenia ich idei, spółdzielnie, które przetrwały ten okres, będąc sztandarowym przykładem promowanej wówczas własności grupowej, zatraciły swój społeczny charakter. Sukces LaGrandy dowodzi, że spółdzielnia socjalna świetnie przystaje do współczesnych realiów i wcale nie jest reliktem poprzedniego systemu.

Prowadzący LaGrandę starają się być odpowiedzialni społecznie, unikają produktów wytwarzanych przez firmy łamiące prawa człowieka czy szkodliwych dla środowiska. „Jesteśmy otwarci na każdego człowieka oraz empatyczni wobec grup dyskryminowanych w przestrzeni publicznej” – deklarują na swojej stronie internetowej. Zamierzenia się udały, bo klienci chwalą hostel za panującą w nim atmosferę, indywidualne podejście do każdego gościa, który otrzymuje wszelką pomoc, jakiej potrzebuje. Podobają się wygodnie urządzone, przestronne pokoje pomalowane na żywy, zielony kolor. Swoją ofertę kierują do osób, którym bliskie są ideały ekologiczne, hostel jest przyjazny dla wegetarian i wegan, serwuje wegańskie śniadania. Wegańskiej kuchni można też spróbować w położonej w położonej obok hostelu klubokawiarni.

Spółdzielczy, ekologiczny hostel Emma oferuje „nocleg zaangażowany” także w samym centrum Warszawy przy ul. Wilczej 25. Emmę od typowego modelu biznesu odróżnia sprawiedliwe podejście do pracy oraz troska o społeczność lokalną. – Pracownicy i pracownice są uczciwie zatrudnieni na umowę o pracę, mają ubezpieczenie społeczne i wszystkie decyzje dotyczące spółdzielni podejmowane są wspólnie. Celem działalności jest nie tyle generowanie zysku, co wytwarzanie wspólnego dobra – wymienia Jacek Fenderson.

„Emma” jest też miejscem kilku inicjatyw prowadzonych razem z mieszkańcami i mieszkankami okolicy. Szczególnie serdecznie zaprasza aktywistów i działaczy nieformalnych grup i kolektywów, pracowników i wolontariuszy organizacji pozarządowych, osoby w wieku 50+ oraz organizatorów festiwali. To absolutnie wyjątkowe miejsce, co potwierdzają głosy odwiedzających. – Mam dosyć bezosobowych hoteli, które wszędzie wyglądają tak samo. Ten hostel jest inny, niepowtarzalny. Szczególnie kuchnia ma retro szyk, to wspólna przestrzeń, w której można poznać i wymienić się doświadczeniami z innymi gośćmi – chwali turysta z Londynu.

Hostel to dzieło piątki młodych bezrobotnych zrzeszonych w Spółdzielni Socjalnej „Warszawa”. Jak ich koledzy z Łodzi starają się być przyjaźni dla środowiska, środki higieniczne i wszelkie używane przez nich detergenty są biodegradowalne, nie testowane na zwierzętach i niekorporacyjne. Meble i elementy wyposażenia są drewniane, a drewno wykorzystane do ich produkcji pochodzi częściowo z odzysku. Kawa i herbata do dyspozycji gości pochodzi ze sprawiedliwego handlu. Wegańskie śniadania przygotowują z produktów pochodzących z ekologicznego gospodarstwa. Obecnie w Emmie pracuje sześć osób.

Ruch w hostelu jest uzależniony od sezonu i dnia tygodnia. Codziennie bywa tu od kilkunastu do 30 osób. – Turyści nie są zainteresowani ideami, tylko jakością i ceną. Reagują dobrze, ale nie ze względu na to, że Emma to „coś więcej”, tylko dlatego, że mamy niską cenę i dobrą jakość usług – mówi Jacek Fenderson. W przyszłości chcą obok świadczenia usług noclegowych promować idee spółdzielcze.

W ocenie Antoniego Sobolewskiego ekologicznym hostelom, bez sprzyjającej im polityki miasta, ciężko będzie się utrzymać. – Hosteli działających komercyjnie jest tak wiele, że wyróżnik ekologiczny i przyjazne ceny mogą nie wystarczyć – ocenia. Przyczynkiem do rozwoju turystyki społecznej w miastach, w opinii eksperta, mogą być tworzone przez pasjonatów gry uliczne czy questing, czyli odkrywanie dziedzictwa miejsca, turystyka z zagadkami, która opiera się na nieoznakowanych szlakach (questach).

Zdaniem Tomasza ze Szczecina i jego przyjaciół „U Pana Cogito" w Krakowie to najbardziej klimatyczny pensjonat i restauracja w Polsce. Najwięcej pochwał zbiera załoga doceniana za to, że lubi swoją pracę, profesjonalizm, pozytywne nastawienie i uśmiech. Także w opinii innych gości jakość obsługi w pensjonacie nie odbiega od standardów przyjętych w trzygwiazdkowym przybytku. Pewnie zdziwiliby się, gdyby wiedzieli, że pracownicy zatrudnieni w tej firmie społecznej to niemal wyłącznie osoby chorujące psychicznie. Pensjonat przy ul. Bałuckiego 6 od 10 lat jest prowadzony przez Stowarzyszenie Rodzin Zdrowie Psychiczne jako Zakład Aktywności Zawodowej. W tę pionierską wówczas inicjatywę zaangażowanych było też wiele innych organizacji i sponsorów.

Pensjonat powstał jako odpowiedź na potrzebę stworzenia i stabilnego funkcjonowania miejsc pracy dla osób chorujących psychicznie, którzy dotąd pozostawali na marginesie rynku pracy. Skutkowało to negatywnymi rezultatami psychologicznymi, takimi jak: apatia, niskie poczucie własnej wartości, izolacja społeczna. Wszyscy pracownicy są otoczeni wsparciem i odpowiednią pomocą medyczną i terapeutyczną, aby mogli utrzymać się w pracy i podnosić swoje kompetencje zawodowe i społeczne. „U pana Cogito” pracują 24 osoby chorujące psychicznie i 10 osób zdrowych. Praca wpłynęła na wzrost samodzielności i zaangażowania osób po kryzysach psychicznych, pobudziła ich do rozwoju, pozwoliła odzyskać równowagę. Obecnie Stowarzyszenie prowadzi też firmę cateringową, wypożyczalnię rowerów oraz ośrodek recepcyjno-szkoleniowy Zielony Dół.

W 2012 roku hotel odwiedziło blisko 2,5 tysiąca gości z 32 krajów. Pensjonat jest obecny na portalach rezerwacyjnych, m.in. Booking.com, gdzie za wysoką ocenę jakości usług od klientów – ponad 8 punktów – zyskał wyróżnienie od portalu. W restauracji prowadzonej przy pensjonacie odbyło się z kolei w zeszłym roku aż 149 imprez. – Naszym celem jest dopasowanie się do potrzeb gości, utrzymanie wysokiej jakości usług, pomimo trudności spowodowanych tym, że kadra niepełnosprawna wymaga większego wsparcia i uwagi – deklaruje Agnieszka Lewonowska-Banach, menedżer pensjonatu. „U pana Cogito” zostało opisane w Atlasie Dobrych Praktyk Ekonomii społecznej.

Firm społecznych prowadzących lokale gastronomiczne jest znacznie więcej niż hoteli i pensjonatów. Żurek staropolski, karkówkę w sosie własnym z ziemniakami czy pierogi ruskie można zjeść w Barze „Przy Ognisku” przy ul. Prądnickiej 10 w Krakowie. 80% jego pracowników to osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Praca w Przedsiębiorstwie Społecznym „Ognisko” Sp. z o.o. założonym przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół „Ognisko” pozwala im nie tylko na ekonomiczne usamodzielnienie się, pozyskanie nowych kwalifikacji i umiejętności, ale przede wszystkim na aktywność zawodową. Zatrudnienie w firmie spełnia również funkcję terapeutyczną, przyczyniając się do poprawy ich stanu zdrowia i samopoczucia.

Z kolei w Łodzi Spółdzielnia Społeczna Figa założona przez piątkę młodych ludzi od 2010 roku prowadzi Bistro Zaraz Wracam. Lokal przy Piotrkowskiej 101 specjalizuje się w kuchni europejskiej.

Wysoką jakość i pewność, że twoje pieniądze są przeznaczane na ważne społecznie cele – walkę z wykluczeniem społecznym, realizację idei społeczeństwa równych szans, polepszenie dostępu do edukacji i innych narzędzi aktywizacji zawodowej, zyskasz także decydując się na usługi wypożyczalni sprzętu. Wiele z nich działa w formie przedsiębiorstw społecznych, jak np. Spółdzielnia Socjalna „Wiatr Woda” z Nowego Targu, która tego lata może cię zabrać w rejs po wodach Jeziora Czorsztyńskiego, które okalają góry oraz Pieniński Park Narodowy. Spółdzielnia oferuje aktywny wypoczynek na jachtach żaglowych Mariner 19. Poprzez swoja działalność nie tylko daje pracę bezrobotnym, ale chce przyczyniać się do rozwoju żeglarstwa na Jeziorze Czorsztyńskim.

Istniejąca od 2005 roku Spółdzielnia Socjalna „Przystań” w Poznaniu-Krzyżownikach, która oferuje wynajem łodzi, rowerów wodnych i kajaków, powstała jako jedna z pierwszych w Poznaniu. Osoby długotrwale bezrobotne stworzyły w ten sposób dla siebie miejsca pracy. – Największym sukcesem członków spółdzielni jest jej demokratyczne zarządzanie – decyzje podejmujemy wspólnie, kierując się dobrem przedsiębiorstwa, jego ciągłym ulepszaniem, rozwijaniem i uatrakcyjnianiem oferty. Naszym mottem jest uparte dążenie do celu małymi krokami – podkreśla prezes Mariola Henkel.

Spędzasz urlop z rodziną, a twoje dzieci twierdzą, że widziały już wszystko? Chcesz im zapewnić niezapomniane atrakcje? Mocnych wrażeń z pewnością dostarczy im wizyta w średniowiecznym grodzie w Byczynie. Malowniczo położony nad zalewem Biskupice-Brzózki gród to także spotkanie z żywą historią. Spółdzielnia Socjalna „Gród” przez cały rok oferuje oryginale usługi turystyczne na terenie warowni: kąpiele parowe w baliach pod gołym niebem, naukę tańców z wieków średnich, warsztaty strzelania z łuku, rzutu włócznią, toporem i nożem, pokazy walk rycerskich, a nawet nocne wyprawy do lasów połączone z budową szałasów. Inicjatywa dla lokalnej społeczności okazała się szansą na zatrudnienie, przeciwdziałanie bezrobociu i rozwój gospodarczy. W obrębie warowni działa też staropolska karczma z dwoma salami rycerskimi, „Gościniec śpiącego rycerza” z 50 miejscami noclegowymi oraz domek na wodzie, idealny na pikniki na świeżym powietrzu.

Dinozaury rozsławiły Bałtów na całą Polskę. To najbardziej spektakularny sukces społecznej turystyki w naszym kraju. O tutejszym parku tematycznym w malowniczej dolinie rzeki Kamiennej, obramowanej wapiennymi skałkami, słyszał chyba każdy. Trudno uwierzyć, że ta wizytówka Regionu Świętokrzyskiego, przyciągającą rzesze turystów z całej Polski to gmina, w której jeszcze niedawno panowało 35-procentowe bezrobocie! Działający tu Bałtowski Kompleks Turystyczny zajmuje obszar ponad 60 hektarów i jest największym obiektem rozrywkowym w Polsce.

Udało się to osiągnąć dzięki pomysłowości i energii lokalnej społeczności, pozostawionej przez gminne władze samej sobie ze swoimi problemami. Wszystko zaczęło się od odkrycia w Bałtowie skamieniałych tropów dinozaurów. Mieszkańcy zrzeszeni w Stowarzyszeniu Delta i Stowarzyszeniu Na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt”, w znaleziskach dostrzegli szansę na skok cywilizacyjny. Postanowili przy pomocy prehistorycznych drapieżników do swojej miejscowości, odznaczającej się dużymi walorami przyrodniczymi (w okolicy żyją m.in. bobry, dzikie kaczki i czarne bociany) przyciągnąć turystów. Najpierw uruchomili spływ tratwami rzeką Kamienną, następnie wymyślili pierwszy w Polsce park tematyczny, którego główną atrakcją są rekonstrukcje dinozaurów naturalnej wielkości.

Bałtowski Park Jurajski otwarto 7 sierpnia 2004 roku , obecnie można w nim podziwiać ponad 100 modeli dinozaurów i innych prehistorycznych stworzeń. Popularność JuraParku Bałtów zapoczątkowała prawdziwą modę na tego rodzaju obiekty, w tej chwili w Polsce działa około 20 parków dinozaurów. Przez blisko dekadę działalności przedsięwzięcie znacznie się rozrosło, tworząc obecnie prawdziwy kombinat rozrywki. Zaowocowało to powołaniem kolejnych podmiotów ekonomii społecznej, które mają zróżnicowane cele, dlatego ich działalność wzajemnie się uzupełnia.

Turyści amerykańskim szkolnym autobusem mogą zwiedzić Zwierzyniec Bałtowski, w którym biega swobodnie ponad 400 zwierząt, a wśród nich żubry, wielbłądy, różne gatunki jeleni, kóz i owiec, strusie afrykańskie, pawie oraz liczne drapieżniki. Działa także rollercoaster, prehistoryczne oceanarium, kino 5D, ośrodek jazdy konnej – Kraina Koni, tradycyjny park rozrywki z gokartami, karuzelą, basenem z piłkami, kąpielisko z plażą i zjeżdżalniami, a także pole namiotowe i kempingowe. Bałtów przyciąga też zimą – działa tutaj stok narciarski oferujący sześć tras, organizowane są także kuligi. Jeśli więc atrakcje tego kultowego dla rodzin z dziećmi miejsca jeszcze przed tobą, wybór powinien być prosty.

– Pytanie, na ile Bałtów stając się kompleksem rozrywki, utrzymał swój społeczny charakter, czy lokalna społeczność, poza pracą w kompleksie, czerpie zyski z tej inicjatywy. Wzorem tutaj powinny być działania podejmowane przez Projekt EDEN – ogród botaniczny w Wielkiej Brytanii, stworzony w wyeksploatowanym wyrobisku kaolinu, w którym zgromadzono 18 tysięcy gatunków roślin z kilku stref klimatycznych świata. Obiekt odwiedza corocznie 1,2 miliona osób, ale przychody z turystyki są inwestowane w lokalną społeczność, fundowane są różnego rodzaju stypendia – zwraca uwagę Antoni Sobolewski.

Beneficjentami „turystyki społecznej” mogą być także wykluczone grupy społeczne, takie jak dzieci i młodzież, osoby niepełnosprawne, osoby starsze, bezrobotni, renciści, a nawet rolnicy. Turystyka może być narzędziem „przywracania” ich społeczeństwu. Szacuje się, że grupy defaworyzowane należą do najrzadziej wyjeżdżających w Polsce. W Szwajcarii i we Francji już na początku XX w. działały organizacje specjalizujące się w organizacji obozów wakacyjnych dla dzieci z mniej uprzywilejowanych rodzin. W Polsce turystykę dla grup wykluczonych organizuje m.in. Związek Harcerstwa Polskiego, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i Caritas. Ceny oferowanych przez nie usług są niższe niż rynkowe, a dostępność szersza. Wiele podmiotów ekonomii społecznej na zlecenie samorządów i pomocy społecznej organizuje na przykład wakacje dla dzieci z grup wysokiego ryzyka.

W ostatnich latach, w związku ze starzeniem się społeczeństw, co jest procesem nieubłaganym, państwa Unii Europejskiej ponownie zainteresowały się turystyką społeczną. – Ludzie starsi, którzy są aktywni zawodowo czy turystyczno-sportowo-rekreacyjnie są zdrowsi, dłużej nie wymagają opieki. To może zabrzmi brutalnie, ale takie osoby są po prostu dla państwa tańsze w utrzymaniu – tłumaczy Antoni Sobolewski. W 2008 roku Parlament Europejski rozpoczął wdrażanie programu Calypso, którego głównym celem jest umożliwienie wypoczynku różnym grupom społecznym oraz osobom, którym sytuacja materialna bądź zdrowotna nie pozwala na swobodny udział w podróżach turystycznych. Częścią programu Calypso jest program „Europe Senior Tourism”, zaproponowany przez rząd Hiszpanii i wspierany przez Unię Europejską mający na celu przede wszystkim aktywizację osób starszych oraz zachęcenie ich do wyjazdów wakacyjnych do Hiszpanii w okresach poza wakacyjnym szczytem turystycznym. – Osób starszych nie zadowoli „klasyczny” produkt turystyczny, on musi być odpowiednio sprofilowany, posiadać wiele wartości dodanych, takich które są w stanie dostarczyć właściwie tylko pasjonaci z przedsiębiorstw społecznych – ocenia Antoni Sobolewski.

W 2006 i 2008 roku Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zrealizowało projekt „Turystyka dla wszystkich”, który polegał na inwentaryzacji infrastruktury turystycznej dostępnej dla niepełnosprawnych. Zweryfikowano wówczas pozytywnie ponad 5300 obiektów (wszystkie ujęte na stronie internetowej www.turystykadlawszystkich.pl). Potrzeby osób niepełnosprawnych, pomijane przez wielu organizatorów turystyki, dostrzega także działający w Małopolsce Punkt Podróżny Ponadto. Jego założyciel Mirosław Furmanek sam od kilkunastu lat jest niepełnosprawny, ale mimo problemów z poruszaniem się nie zrezygnował z pasji podróżowania. Jak podkreśla, spotykając na szlakach wędrówek osoby niepełnosprawne zauważył, że turystyka jest nam bardzo potrzebna, daje radość, poczucie niezależności, pozwala uwierzyć w siebie, integruje ze środowiskiem ludzi bardziej sprawnych. Biuro jest otwarte także na klientów nie będących osobami niepełnosprawnymi. Organizuje wycieczki krajoznawcze, imprezy turystyki kwalifikowanej – górskiej, kajakowej i żeglarskiej oraz pobyty w obiektach przyjaznych osobom niepełnosprawnym.