Publicystyka - ngo.pl

– Prace nad Programem są długim procesem – zaczęły się w 2008 roku, kiedy to powierzono Fundacji Pro Cultura zadanie stworzenia dokumentu. Zmierzamy jednak systematycznie do celu, gdyż jeszcze w maju projekt I Etapu dokumentu ma pójść do konsultacji społecznych – zapowiedział na wstępie wiceprezydent Warszawy, Włodzimierz Paszyński. Dopiero potem , po uwzględnieniu uwag, dokument zostanie zaopiniowany przez Radę Warszawy.

Wiceprezydent  Paszyński podkreślał, że nie bez przyczyny dokument nosi nazwę „Miasto kultury i obywateli. Etap I”. Po pierwsze dlatego, że w prace nad nim zaangażowana była od samego początku strona społeczna, obywatelska, po drugie dlatego, że dokument, przedstawiany na spotkaniu jest jedynie pierwszym krokiem w stronę wypracowania założeń polityki kulturalnej miasta. Jest propozycję i projektem, który ma być poddany publicznej ocenie i dlatego może ulec modyfikacjom.

Choć to pierwszy publiczny krok, to należy podkreślić jego wagę – władze miasta otworzyły się na pomysły i inicjatywę „pozaurzędniczą”. Wersję prezentowaną na spotkaniu stworzył i zredagował zespół, składający się z kilkunastu reprezentantów różnych środowisk: akademików, publicystów, , szefów instytucji i pozarządowców.

To, mówił M. Kraszewski, jest podstawą, by zwiększać kapitał społeczny Warszawy, czyli budować zaufanie między obywatelami a władzami i zachęcać do wspólnego działania dla dobra wspólnego – czyli miasta. To tendencja zgodna z  działaniami podejmowanymi na poziomie państwa – rząd, a konkretnie Ministerstwo Kultury, konsultuje właśnie narodową Strategię Rozwoju Kapitału Społecznego. Ważnym, by nie powiedzieć najważniejszym budulcem tego kapitału jest szeroko pojmowana kultura – wyjaśniał dyrektor Biura Kultury.

Nowatorski charakter dokumentu nie ogranicza się jedynie do zaangażowania w proces tworzenia osób spoza Urzędu Miasta. Także forma i język są nowoczesne. – Postawiliśmy na prostotę, czasami wręcz potoczność i żywość języka – mówiła A. Gałązka z Inicjatywy 2020. – Chcemy, aby dokument był czytany. By był strawny także dla nie-specjalistów. Oczywiście nie zmienia to merytorycznej zawartości: w wersji przedstawionej do konsultacji, uwzględnione zostały dotychczasowe prace, rekomendacje i materiały źródłowe, tworzone od 2008 roku.

Dlaczego Etap I? – zadawano pytanie. Dla wielu krótka – jak na dokument planistyczny – i dość ogólna forma dokumentu może być rozczarowaniem. Ciągle nie ma w nim bardzo konkretnych wskazań, ścisłych terminów i drobiazgowych rekomendacji. Wynika to z faktu, że najpierw powinniśmy zrobić mapę kultury – opisującą jej stan w całości. Ta mapa pozwoli postawić dobrą diagnozę i adekwatnie sformułować kierunki. Bez tego poruszamy się niemalże po omacku, mając jedynie wiedzę wyrywkową, z wieloma białymi plamami. Równie ważne jest zaangażowanie w formułowanie priorytetów polityki kulturalnej obywateli, mieszkańców Warszawy. Spytanie ich, czego chcą, jakie widzą deficyty w kulturze, jakie mają marzenia. I dopiero potem podejmowanie decyzji, czyli przejście do Etapu II – realizacji konkretnych działań, tzw. programów operacyjnych, co ma nastąpić już w 2012 roku

Jest jeszcze jedna cecha, na którą warto zwrócić uwagę. W Programie kulturę i związane z nią wyzwania opisano poprzez intuicyjnie wyodrębnione obszary: „Ludzie”, „Kreacja”, „Miejsca”, „Tożsamość”, „Wizerunek” i „Zarządzanie”.

„Ludzie” to położenie nacisku na uczestników kultury, która ma być dostępna, także np. w dalszych dzielnicach, przystosowana do zróżnicowanych oczekiwań np. osób młodszych i starszych. To także zauważenie, że uczestnicy bardzo często stają się współtwórcami i że aktywność kulturalna jest czynnikiem wpływającym na jakość ich życia i jakość miasta.

„Kreacja” to obszar dedykowany twórcom i podkreślający znaczenie kreatywności, rozumianej jako tworzenie nowych dzieł, wydarzeń, nowych idei. Tu ważne staje się usuwanie formalnych barier i mądre wspieranie finansowe.

„Miejsca” dotyczą budynków, lokali, przestrzeni, także publicznej, gdzie kultura „się odbywa”. Związane z tym tematem są takie zjawiska jak: przestarzała infrastruktura, nieefektywnie wykorzystanie, bezdomność twórców, grup, instytucji czy bariery formalne w realizacji projektów, w tych miejscach.

„Tożsamość” zakłada zainicjowanie procesu budowania współczesnej tożsamości Warszawy jako domu ludzi o różnych korzeniach. Ma być to odpowiedzią na fakt, że blisko połowa osób mieszkająca W Warszawie nie utożsamia się z tym miastem.

„Wizerunek” postuluje natomiast budowanie marki Warszawy jako miasta, gdzie przyjeżdża się nie w celach biznesowych czy jako do stolicy – siedziby władz państwa, lecz do miasta o interesującej kulturze.

Te kierunki, na jakie ma odpowiedzieć Program Rozwoju Kultury, zostaną podjęte z sukcesem, jeśli spełnione zostaną postulaty z ostatniego rozdziału, tj. „Zarządzania”. To zmiany w tym zakresie są warunkiem koniecznym, aby rozwój kultury przebiegał w sposób mniej chaotyczny niż dotychczas. Obecnie stosowane metody zarządzania kulturą, także na poziomie kraju, nie nadążają za zmianami, które zaszły we współczesnym świecie. Zmieniły się oczekiwania odbiorców, model uczestnictwa w kulturze, modele finansowania i zarządzania. Granice między sektorami zatarły się: instytucje coraz częściej stają się centrami aktywności także obywatelskiej, organizacje pozarządowe stają się nowymi, niepublicznymi instytucjami, a wiele przedsięwzięć non-profit czy innowacji pochodzi z sektora biznesu. Tym przemianom towarzyszyć musi nowoczesne zarządzanie, mniej przykładające wagę do formy prawnej podmiotu tworzącego kulturę, a bardziej do jego projektów i wpływu na jakość życia miasta i jego rozwój.

–  Bardzo podobnie myślimy o kulturze w aplikacji o tytuł ESK – mówił Grzegorz Piątek. – Nasze działania uzupełniają się i wzmacniają.

Cóż, pozostaje tylko trzymać kciuki: i za realizację, i za wytrwałość tych, którzy będą odpowiedzialni za wdrażanie Programu, i przede wszystkim za to, by udało się naprawdę zainteresować kulturą mieszkańców stolicy.

Dokument przygotował Zespół Konsultacyjny Programu Rozwoju Kultury, w skład którego wchodzą: Edwin Bendyk, Marta Białek-Graczyk, Wojciech Burszta, Beata Chmiel, Ewa Czeszejko-Sochacka,Agata Diduszko-Zyglewska, Alina Gałązka, Mirosław Grochowski, Krzysztof Herbst, Dorota Ilczuk, Marek Kraszewski, Grzegorz Lewandowski, Aldona Machnowska-Góra, Andrzej Mencwel, Małgorzata Naimska, Karolina Ochab, Grzegorz Piątek, Włodzimierz Paszyński, Tadeusz Słobodzianek, Bogna Świątkowska, Jacek Wojnarowski.

Ostateczny kształt dokumentu przygotował zespół w składzie: Agata Diduszko-Zyglewska, Alina Gałązka, Grzegorz Lewandowski i Aldona Machnowska-Góra.