Zorganizowany przez Fundację WiseEuropa webinar pt.„Think tanki - współpraca, która buduje przewagę”, który odbył się w połowie grudnia, skierowany był do podmiotów potencjalnie zainteresowanych współpracą z think tankami, w szczególności do przedstawicieli samorządów. Był on okazją do kompleksowego przedstawienia roli, znaczenia i praktycznych możliwości współpracy z tym segmentem trzeciego sektora.
Wydarzenie poprowadziły Małgorzata Majewska, Kierowniczka Komunikacji i Relacji z Interesariuszami (Wise Europa) i Karolina Szyller, Menedżerka ds. Komunikacji (WiseEuropa), z gościnnym udziałem Katsiaryny Kasykh (CASE – Centrum Analiz Społeczno - Ekonomicznych).
W pierwszej części spotkania prelegentki przedstawiły szeroką charakterystykę think tanków funkcjonujących w Polsce. Jak podkreślono, są to organizacje zajmujące się analizą i interpretacją kluczowych procesów społecznych, gospodarczych i politycznych. Zakres ich działalności jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. transformację energetyczną, gospodarkę i finanse, ochronę środowiska, nowe technologie, politykę społeczną, edukację, obronność oraz politykę zagraniczną.
Małgorzata Majewska zwróciła uwagę, że think tanki pełnią istotną rolę „tłumaczy” skomplikowanych zagadnień – przekładają specjalistyczną wiedzę i dane na język zrozumiały dla decydentów, administracji publicznej oraz obywateli. Dzięki temu reagują na bieżące wyzwania społeczne i polityczne oraz wspierają procesy decyzyjne na różnych poziomach zarządzania.
Wyniki badań WiseEuropa o sektorze think tanków
Istotnym elementem spotkania była prezentacja wyników badań przeprowadzonych przez WiseEuropa. Z raportu wynika, że aż 73% respondentów wskazuje na brak jednoznacznych granic definicyjnych think tanków, co pokazuje różnorodność form i modeli działania tych organizacji. Jednocześnie badani – reprezentujący administrację publiczną, biznes, środowisko naukowe oraz organizacje pozarządowe – zgodnie podkreślali, że największą wartością think tanków jest dostarczanie rzetelnych danych, przygotowywanie publikacji oraz opracowywanie prognoz politycznych i społeczno-gospodarczych.
Raport pokazuje również, że think tanki są cenione za wsparcie doradcze, prowadzenie konsultacji, budowanie akceptacji społecznej dla trudnych reform oraz wzmacnianie jakości debaty publicznej. Około 40% respondentów przewiduje wzrost znaczenia think tanków w perspektywie najbliższych pięciu lat, a kolejne 30% uważa, że ich rola pozostanie na obecnym, stabilnym poziomie.
Jednocześnie zidentyfikowano bariery utrudniające rozwój współpracy – wśród nich brak tradycji i kultury współpracy, niska świadomość potencjalnych korzyści oraz ograniczone budżety po stronie interesariuszy. Prelegentki podkreślały jednak, że istnieje także przestrzeń do współpracy bezkosztowej oraz potrzeba lepszego poznania oferty think tanków przez samorządy i inne podmioty.
Think tanki a samorządy
Kolejna część webinaru była poświęcona współpracy think tanków z samorządami. Małgorzata Majewska zwróciła uwagę, że relacje te nie muszą ograniczać się wyłącznie do dotacji. Współpraca może przyjmować formę wspólnych projektów, wymiany informacji, udziału w konsultacjach społecznych, wsparcia eksperckiego czy korzystania z infrastruktury urzędów.
Think tanki oferują samorządom przede wszystkim wsparcie merytoryczne: przygotowywanie praktycznych rekomendacji, wzmacnianie głosu jednostek samorządu terytorialnego w procesach legislacyjnych oraz budowanie społecznej akceptacji dla trudnych tematów, takich jak transformacja energetyczna. Jako przykłady wskazywano m.in. poradniki dotyczące wychwytu i magazynowania CO₂ czy kampanie edukacyjne skierowane do mieszkańców.
Przywołano również wyniki badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, z których wynika, że 78% organizacji pozarządowych utrzymuje kontakty z lokalnymi urzędami, a jakość współpracy z samorządami jest obecnie oceniana najlepiej od ponad dekady. Dane te potwierdzają, że istnieje sprzyjający klimat dla dalszego zacieśniania relacji pomiędzy administracją lokalną a trzecim sektorem, w tym think tankami.
Przykłady projektów i działań think tanków
Ważnym elementem spotkania były konkretne przykłady projektów realizowanych przez think tanki. Katsiaryna Kasykh opowiedziała o współpracy z Komitetem Regionów Unii Europejskiej, realizowaną w ramach kontraktów ramowych. Projekty te obejmują przygotowywanie analiz, raportów, rekomendacji oraz narzędzi politycznych wykorzystywanych przez instytucje unijne.
Omówiono również działania dotyczące polityk wewnętrznych UE (takich jak demokracja, zdrowie czy klimat), relacji zewnętrznych Unii, w tym współpracy z krajami partnerskimi i Bałkanami Zachodnimi, a także projekty wspierające demokrację lokalną, m.in. poprzez analizy zjawiska korupcji i rekomendacje dla instytucji samorządowych.
Karolina Szyller przedstawiła z kolei projekt Wind4Bio dotyczący obaw społeczności lokalnych wobec farm wiatrowych, realizowany we współpracy z partnerami z Grecji i Łotwy. Projekt obejmował warsztaty z administracją lokalną, opracowanie kodeksu dobrych praktyk dla biznesu oraz działania integrujące polityki energetyczne z ochroną bioróżnorodności. Za działania w ramach tego projektu Fundacja WiseEuropa została uhonorowana tytułem Lidera Transformacji Energetycznej 2025 podczas Polskiego Kongresu Klimatycznego, co podkreśla skuteczność think tanków w budowaniu dialogu i akceptacji społecznej.
Webinar pokazał, że think tanki mogą być wartościowym i elastycznym partnerem dla samorządów – nie tylko jako dostawcy analiz i ekspertyz, ale także jako animatorzy dialogu, edukatorzy i współtwórcy rozwiązań odpowiadających na lokalne i globalne wyzwania.
Spotkanie było sfinansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.
