Publicystyka - ngo.pl

Po ponad roku od nagłego i niespodziewanego odebrania Fundacji Autonomia dotacji przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, resort umorzył postępowanie wobec organizacji i nie będzie żądać od niej zwrotu środków. 12 stycznia wicepremier i przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego, Piotr Gliński, utrzymał tę decyzję w mocy.

O tym, co z tej decyzji wynika dla organizacji pozarządowych, konsekwencjach działań ministerstwa dla fundacji Autonomia i całego sektora oraz nadziejach na przyszłość rozmawiamy z Agatą Teutsch, prezeską fundacji.

Agata Teutsch, fundacja Autonomia: – Co najwyżej połowiczną.

A.T.: – Przede wszystkim dlatego, że dobry, ważny i wysoko oceniony przez ekspertów projekt został nagle przerwany. Decyzja rządu o umorzeniu postępowania nic w tym względzie nie zmienia. Dzięki niedokończonym przez nas działaniom kilkaset kobiet i dziewcząt miało zyskać większe kompetencje dotyczące ochrony przed przemocą i dyskryminacją. W wyniku decyzji podjętej bez dowodów, na podstawie fałszywych przesłanek, nie dostały na to szansy. Projekt nie mógł być kontynuowany w takim zakresie, jak to było wcześniej planowane – nie udało nam się pozyskać na to wystarczających środków.

Ostatecznie nie chodzi przecież o konkretną organizację, tylko o ludzi – obywateli i obywatelki oraz tych, którzy nie są obywatelami Polski, ale w niej mieszkają – którzy potrzebują konkretnych form wsparcia i edukacji. Przez działania państwa grupa osób została ich pozbawiona.

Przeczytaj: Ministerstwo zrywa umowę po nagłej kontroli

A.T.: – I to jest drugi ważny powód, dla którego nasza radość jest połowiczna. Zanim nas to spotkało, wydawało nam się, że taki sposób zerwania umowy – bez dowodów, jedynie na podstawie informacji z internetowej gazety albo z wystąpienia posła – nie jest możliwy. A jednak – okazało się, że korzystając z ominięcia przepisów i innych zastosowanych wobec nas praktyk ministerstwo może to zrobić. Mimo umorzenia postępowania, działania te nie zostały uznane za niezgodne z prawem.

To oznacza, że nasz los mogą podzielić inne organizacje. My też dziś już inaczej myślimy o środkach dystrybuowanych przez instytucje publiczne. Jasne jest, że to nasze – podatników i podatniczek – pieniądze, ale jeśli są dystrybuowane przez upartyjnione instytucje, to brakuje gwarancji, że nie zostaną one nagle bez przyczyny odebrane. Prawo nas nie chroni. Trudno w takiej sytuacji z nich korzystać.

Dlatego podjęłyśmy decyzję, że dopóki sytuacja się nie zmieni, nie będziemy starać się o środki dystrybuowane przez polskie instytucje publiczne. Korzystanie z nich jest – jakkolwiek mocno to brzmi – zbyt niebezpieczne dla ciągłości działania naszej organizacji i zbyt grożące koniecznością jej zamknięcia.

A.T.: – Niestety. Trudno więc mieć pełną satysfakcję z wygranej.

A.T.: – Zdrowy rozsądek podpowiada, że może tak się zdarzyć. Dostajemy już zresztą sygnały od organizacji korzystających ze środków publicznych, które zdecydowały, że nie będą z nich rezygnować, że dokonały tego wyboru z duszą na ramieniu. Nic dziwnego – nasz przypadek pokazał, że przepisy umowy zawieranej między ministerstwami a organizacjami są dziurawe. Dopóki te niekorzystne zapisy stosowane są w dobrej wierze, wszystko jest w porządku. Kiedy jednak ktoś chce je ominąć, zastąpić kontrolę monitoringiem – choć jest to formuła spoza prawa zarówno o działalności pożytku publicznego, jak i o finansach publicznych – słowem: kiedy zaczyna używać prawa w złej wierze, przeciw organizacji, to NGO znajduje się w jeszcze gorszym położeniu. To bardzo niebezpieczne.

Jak można odebrać dotację organizacji. Każdej!

A.T.: – To prawda. Dobre imię fundacji Autonomia zostało nadwyrężone na podstawie nieprawdziwych doniesień na temat tego, co dzieje się na prowadzonych przez nas zajęciach. Informacje, które stały za decyzją ministerstwa o rozwiązaniu z nami umowy i które były rozpowszechniane między innymi przez posła Winnickiego czy przez media prawicowe, choć fałszywe, wciąż są powielane – także przez inne organizacje, takie jak Ordo Iuris. Możemy rzecz jasna pójść w tej sprawie do sądu, ale wiąże się to z dodatkowymi kosztami, koniecznością poświęcenia energii i czasu – żadnego z tych zasobów nie mamy obecnie po całej tej sprawie w nadmiarze, a nie chcemy rezygnować z realizowania naszych celów i misji.

A.T.: – Tak, dostałyśmy wiele sygnałów wsparcia. Nasza historia była też bacznie obserwowana przez organizacje, które zajmują się monitoringiem kondycji społeczeństwa obywatelskiego, demokracji i stopnia przestrzegania praw obywatelskich w Polsce. Także teraz otrzymujemy wiele gratulacji, choć często podszytych tym samym poczuciem połowicznej satysfakcji.

Otrzymałyśmy też duże wsparcie od prawniczek współpracujących pro bono z Polskim Towarzystwem Prawa Antydyskryminacyjnego w ramach ich programu „Pro Bono dla Równości”.

A.T.: – Podjęłyśmy decyzję, że będziemy poszukiwać dla naszej organizacji niezależności.

W interesie kobiet i dziewcząt, mężczyzn i chłopców jest, by to, co robimy, nie było w zbyt poważnym stopniu uzależnione od kierunku zmian politycznych i tego, kto akurat trzyma władzę w Polsce.

I to pomimo tego, że to po stronie państwa leży pozytywny obowiązek zapobiegania przemocy oraz ochrony jej ofiar. To państwo dysponuje środkami publicznymi (naszymi pieniędzmi) i jest zobowiązanie do przeznaczania ich między innymi na ochronę swoich obywatelek (i innych osób mieszkających w Polsce) przed przemocą. Ale w obecnej sytuacji jednym z naszych pomysłów na to, jak tę niezależność budować, jest zachęcanie obywateli i obywatelki do finansowego (i nie tylko) wspierania działań, które podejmujemy. Przeciwdziałać dyskryminacji i przemocy – zwłaszcza ze względu na płeć – możemy razem.

Agata Teutsch – aktywistka od ponad dwudziestu lat, związana z grupami i organizacjami feministycznymi zajmującymi się ochroną praw człowieka-kobiet. Ekspertka, doradczyni, certyfikowana trenerka antydyskryminacyjna i antyprzemocowa (WenDo) oraz superwizorka. Koncentruje się na działaniach empowermentowych, wzmacniających kompetencje w zakresie samodzielności myślenia, a także na wzmacnianiu siły, odwagi i solidarności dzieci, dorosłych i młodzieży – by mieli moc do wyzwalania się i narzędzia do przeciwstawiania się manipulacjom, przemocy i dyskryminacji.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych.
Odwiedź serwis wiadomosci.ngo.pl.

Dostajemy od organizacji korzystających ze środków publicznych, które zdecydowały, że nie będą z nich rezygnować, że dokonały tego wyboru z duszą na ramieniu.