Publicystyka - ngo.pl

Iwona Zając – pedagog, także członek
stowarzyszenia „SZOK”:

Wychowanie powszechnie postrzegane jest jako
proces zmierzający do kształtowania osobowości człowieka. Zadanie
to przez wielu uważane jest za jedno z najbardziej wymagających i
trudnych do wykonania. Pogląd ten dotyczy zarówno profesjonalnych
pedagogów, jak i (w szczególności) wielu rodziców. Współczesne
czasy z punktu widzenia nauk społecznych kojarzą się, m.in. z
kryzysem rodziny jako instytucji społecznej, a co za tym idzie z
kryzysem związanym z efektywnym wychowaniem. Dlatego warto
zastanowić nad poszukiwaniem takich rozwiązań, które wpłyną na
skuteczność i poprawią jakość tego procesu.

Od lat w profilaktyce funkcjonuje pojęcie tzw.
czynników chroniących, którym przypisuje się istotną rolę w
wychowaniu młodego człowieka. Interakcja różnych czynników sprawia,
że dziecko zachowuje się zgodnie z normami i oczekiwaniami
społecznymi lub podejmuje zachowania ryzykowne. Inaczej mówiąc,
niektóre cechy jednostki i środowiska sprzyjają powstawaniu
zachowań ryzykownych (takich jak stosowanie przemocy, niepowodzenia
szkolne, wagary, używanie środków uzależniających). Badacze tej
problematyki wspominają także o czynnikach, które zwiększają
odporność i przeciwdziałają tym zachowaniom. Określa się je jako
czynniki chroniące. Listy czynników ryzyka i chroniących bywają
dość długie i różnorodne. Za najważniejsze uważa się: silną więź
emocjonalną z rodzicami, zainteresowanie nauką szkolną, regularne
praktyki religijne, poszanowanie prawa, norm, wartości i
autorytetów, przynależność do pozytywnej grupy, właściwą
organizację czasu wolnego, rozwijanie zainteresowań. Czynniki
chroniące stanowią swego rodzaju bufor redukujący wpływ czynników
ryzyka, zmniejszają ich wpływ.

Co należy więc robić, aby zwiększyć efektywność
wychowania? Przede wszystkim ważne jest wzmacnianie wspomnianych
wyżej czynników chroniących. Na pewno taką formą będzie
zorganizowanie dziecku zajęć pozalekcyjnych sprzężonych z jego
aktywnością, zainteresowaniami, zdolnościami. Dobrym rozwiązaniem
są zajęcia sportowe. Liczne doświadczenia i badania naukowe
potwierdzają znaczenie aktywności fizycznej w podnoszeniu
potencjału biologicznego, psychicznego i społecznego jednostki.
Udowodniono także, że aktywność ta powinna być rozwijana od
najmłodszych lat. Dlatego ważne znaczenie dla rozwoju dziecka mają
zorganizowane ćwiczenia, w których ruchy dziecka mają charakter
określony i celowy. Podstawowym rodzajem działalności dziecka,
począwszy od wieku przedszkolnego jest: zabawa, ruch i muzyka.
Poprzez takie formy ekspresji dzieci poznają nowe formy wyrażania
siebie i swoich uczuć. Ta naturalna dziecięca skłonność idealnie
komponuje się z zajęciami tanecznymi w tym m.in. z tańcem
towarzyskim. Zabawy ruchowe z muzyką kształtują umiejętność
poczucia rytmu, usprawniają motorykę (siłę, zręczność, szybkość,
wytrzymałość), doskonalą płynność ruchów, wyczucie ciała w
przestrzeni i czasie, pomagają adaptować ruchy własne do ruchów
partnera. Ponadto dają dziecku wiele radości oraz okazji do
spontanicznej aktywności, rozładowania nadmiaru energii. Prowadzą
również do wyciszenia nagromadzonych emocji. Taka forma zajęć uczy
również przestrzegania norm i zasad współżycia w grupie, wyrabia
dodatnie cechy charakteru, w szczególności świadomą dyscyplinę oraz
umiejętność zespołowego współdziałania i współzawodnictwa.

Terapeutyczne walory tańca towarzyskiego
skupiają się więc na trzech obszarach. Pierwszy z nich to
pobudzanie i uwalnianie uczuć, a więc wyzwalanie się od napięć,
zmniejszanie niepokoju i przeżywanie zadowolenia (w trakcie tańca
wyzwalają się czynniki hormonalne stymulujące uwalnianie energii i
poczucie zadowolenia). Drugi obszar to nawiązanie komunikacji i
kontaktów społecznych, co pozwala w sposób naturalny rozszerzyć
zdolność do rozumienia i bycia rozumianym przez innych. Trzeci
obszar to doskonałość psychomotoryczna.

Pojawia się tu wobec tego aspekt nie tylko
profilaktyczny, zabezpieczający dziecko przed niepożądanymi
czynnikami, ale również aspekt terapeutyczny (leczniczy,
uzdrawiający), jak i diagnozujący (rozpoznający ewentualne
zaburzenia w zakresie motoryki, koordynacji wzrokowo-ruchowej,
percepcji słuchowej). Ćwiczenia ruchowe przy muzyce nie tylko
zaspokajają ruchowe potrzeby dziecka, ale rozwijają szereg
predyspozycji psychofizycznych, takich jak spostrzegawczość,
pamięć, koncentracja, szybkość reakcji, koordynacja wzrokowo
ruchowa.

Wracając do postawionej na początku tezy można
z pewnością potwierdzić, iż zajęcia taneczne dla dzieci są
doskonałym sposobem na zabezpieczenie ich przed niepożądanymi
czynnikami, które mogą zaburzyć prawidłowy rozwój psychospołeczny.
Mają dodatkowo znaczenie terapeutyczne w sposób wieloaspektowy
wpływając na rozwój młodego człowieka. Co zatem mogą zrobić
rodzice, aby uchronić swoje dzieci przed zagrożeniami wynikającymi
z dorastania? Myślę, że przytoczone wyżej argumenty wystarczą, aby
przekonać się do walorów pedagogicznych zajęć opartych o intensywny
trening sportowy, systematyczne zajęcia praktyczne, sportową
rywalizację.

***

My wiemy, że te zasady działają w życiu codziennym. Znamy tych,
którzy trafili na taniec z zalecenia lekarza, pedagoga czy
psychologa. I widzieliśmy, jak się rozwijają, zmieniają, otwierają
na otoczenie. I każde z nich odnosiło swoje małe i wielkie
sukcesy.