Świętujmy Europejski Dzień Fundacji!
1 października po raz trzeci obchodzimy Europejski Dzień Fundacji, który jest okazją do lepszego poznania fundacji i ich działań dla społeczeństwa. W Polsce to święto szczególne, bo to w naszym kraju mamy właśnie fundacyjny boom!
fot. David Mulder, flickr.com, CC BY-SA 2.0
Liczba fundacji w Polsce dynamicznie rośnie
W całej Europie jest ponad 140 tysięcy fundacji, które rocznie na rzecz pożytku publicznego przekazują 55 miliardów euro. Obecnie w Polsce jest zarejestrowanych ponad 18 tysięcy fundacji. Z roku na rok powstaje ich coraz więcej – w roku 2005 zarejestrowano 729 fundacji, a w 2014 niemal trzy razy więcej – 2142. Pod względem liczby fundacji zajmujemy drugie miejsce (zaraz za Niemcami) wśród 15 krajów europejskich (patrz wykres).
Fundacja to narzędzie filantropii, świadomej i zaplanowanej, które pozwala ludziom realizować potrzebę działania na rzecz innych i zmieniania świata na lepsze.
Fundacje w Polsce najczęściej zajmują się kulturą i sztuką (dla 27% to najważniejszy obszar aktywności), edukacją i wychowaniem (23%), usługami socjalnymi oraz pomocą społeczną i ratownictwem (13%), ochroną zdrowia (10%) i ekologią (5%).
Fundacje to wolontariat i nowe miejsca pracy
Aktywność fundacji jest możliwa dzięki społecznej pracy wielu osób. Zaangażowanie wolontariuszy w polskich fundacjach w ciągu roku szacować można na ponad 1.000.000 dni pracy.
Dbając o stabilność i profesjonalizm swoich działań już 60% polskich fundacji zatrudnia też płatnych pracowników – na stałe lub sporadycznie. W niemal co trzeciej fundacji przynajmniej jedna osoba pracuje na umowę o pracę.
Gdyby wielkość zatrudnienia w fundacjach przeliczyć na pełne etaty, to liczba miejsc pracy w ciągu roku wynosiłaby 29.000 etatów (w rzeczywistości w fundacjach pracuje więcej osób, jednak w niepełnym wymiarze pracy).
Czym różnią się polskie i inne europejskie fundacje?
Wszystkie działające w Polsce fundacje powstają dla realizacji społecznie i gospodarczo użytecznych celów, co nie jest czymś oczywistym w innych krajach europejskich. Np. w Niemczech mamy fundacje prywatne, których celem może być wsparcie jednej rodziny.
Tak jak w całej Europie do założenia fundacji w Polsce konieczny jest fundator, który oprócz określenia celów działania fundacji, przekazuje też majątek na realizację wyznaczonego celu. Różnica polega na tym, że w Polsce kwota ta może być bardzo niska. Stąd między innymi taka popularność fundacji wśród Polaków, którzy chcą działać na rzecz innych. Przy niewielkim majątku polskie fundacje w większości muszą jednak zdobywać pieniądze z zewnętrznych źródeł (publicznych lub prywatnych). Zaś w krajach o długiej i nieprzerwanej tradycji filantropii, takich jak Niemcy, Francja czy Wielka Brytania, fundacje dysponują kapitałem przeznaczonym na długofalowe działania społecznie użyteczne.
Może jednak z czasem i w Polsce sytuacja fundacji się zmieni. Forum Darczyńców pracuje nad budowaniem w Polsce stabilnych fundacji grantodawczych, które w sposób strategiczny inwestują swoje środki w ważne kwestie społeczne, również we współpracy z innymi organizacjami. W gronie Forum jest już 26 takich organizacji, w tym zasłużeni grantodawcy, działający od lat 90., jak Fundacja im. Stefana Batorego oraz nowe fundacje, powoływane często przez biznes.
– Dziś coraz więcej firm decyduje się na założenie swojej fundacji, aby efektywniej zorganizować działania biznesu na rzecz społeczeństwa – mówi Magdalena Pękacka, Dyrektorka Forum Darczyńców. – Znamy już 176 takich fundacji. W tym roku Forum Darczyńców wspólnie z fundacjami korporacyjnymi ogłosiło standardy ich działania. Standardy te mówią o tym, jak mądrze i partnersko działać na rzecz społeczeństwa, efektywnie wykorzystując środki otrzymane od fundatora – wyjaśnia Pękacka.
Polacy ufają fundacjom
– Większość Polaków ma małą wiedzę o organizacjach pozarządowych i ich działaniach. – zauważa badaczka III sektora, Marta Gumkowska ze Stowarzyszenia Klon/Jawor. – Jednak mimo słabej rozpoznawalności organizacje cieszą się dużym zaufaniem Polaków – fundacjom ufa 56%, a stowarzyszeniom 50%. Osoby, które miały bezpośredni kontakt z organizacjami, ufają im jeszcze częściej (w 73% przypadków). Dla porównania kościół cieszy się zaufaniem 53% społeczeństwa, samorządom ufa 44%, a rządowi – 22%. Można powiedzieć, że dzięki organizacjom pozarządowym rośnie w polskim życiu publicznym poziom zaufania, którego na co dzień brakuje, a które jest bardzo potrzebne – ono sprzyja współdziałaniu i tworzeniu kapitału społecznego dodaje Gumkowska.
Przedstawione dane pochodzą z Krajowego Rejestru Sądowego oraz badań „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2012” oraz „Wizerunek organizacji pozarządowych 2014” Stowarzyszenia Klon/Jawor, badania Głównego Urzędu Statystycznego (SOF-1 2012) i danych zbieranych przez Donors and Foundations Networks in Europe (DAFNE).
