Publicystyka - ngo.pl

"My niżej podpisani uczestnicy konferencji Rok po OFIP-ie 15 – 16 października 2015 powołujemy Stałą Konferencję umożliwiającą partycypacyjną realizację Strategicznej Mapy Drogowej III Sektor dla Polski. Poprzez wymianę informacji, szeroką dyskusję i partnerską współpracę chcemy budować silne społeczeństwo obywatelskie w sprawnym i przyjaznym obywatelom państwie" – pod taką deklaracją podpisali się uczestnicy i uczestniczki konferencji Rok po OFIP-ie, podczas której Zespół redakcyjny, odpowiedzialny za ostateczny kształt Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (SMD) przedstawił wyniki rocznych prac nad tym dokumentem.

Przypomnijmy jednak, że prace nad – wówczas jeszcze Strategią Rozwoju Sektora Obywatelskiego – zaczęły się i toczyły znacznie wcześniej, w 2013 roku, podczas przygotowań do VII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych (OFIP). Nad tematami, które w taki czy inny sposób powinny zostać ujęte w Strategii rozmawiali wówczas uczestnicy regionalnych Forów Inicjatyw Pozarządowych.

Partycypacyjny proces tworzenia Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Sektora Obywatelskiego był często podkreślany przez członków zespołu redakcyjnego w czasie prezentacji ostatecznej wersji dokumentu.

– Partycypacja naprawdę nie była udawana – mówiła Magda Dudkiewicz, członkini zespołu redakcyjnego. – Nierzadko, chcąc uwzględnić głosy, które spłynęły w czasie konsultacji, próbowaliśmy pogodzić wodę z ogniem. Staraliśmy się skupić na tym, co wspólne, co w sposób nie budzący kontrowersji może udać się wprowadzić.

– Każdy dołożył tutaj swoją cegiełkę i może dlatego ten dokument nie wyszedł jak spod igły. Ale on nie jest zamknięty – podkreślał z kolei Piotr Frączak. – On jest do wdrażania, a nie do odstawienia na półkę. Każda organizacja może się odnaleźć na tej mapie i powiedzieć „Ja realizuję Mapę w mojej skali”.

W ten sposób Piotr Frączak nakreślił także zadania dla organizacji w kontekście realizacji Mapy: odnaleźć się na niej i określić w jakim kierunku powinny iść ich działania i zmiany.

– Społeczeństwo obywatelskie powinno wzrastać, ale jakoś nie chce. Skoro do tej pory nie wychodziło, może trzeba zmienić metody działań i myślenie o tym rozwoju – mówił Frączak.

Strategiczna Mapa Drogowa Rozwoju Sektora Obywatelskiego wyznacza pięć priorytetów, a w nich 33 działania dotyczące różnych obszarów życia społecznego i roli organizacji w nich.

Nie wszystkie te priorytety, cele i działania pokrywają się z tymi, które wyznaczone są w różnych dokumentach strategicznych państwa. Mówił o tym Tomasz Schimanek, który szukał zbieżności zapisów SMD z dokumentami strategicznymi państwa.

– Główny wniosek jest taki, że cel mamy wspólny, ale różne drogi dojścia. Ten cel to podniesienie poziomu życia Polaków. Administracja publiczna w swych dokumentach widzi to jednak przede wszystkim z perspektywy sprawnego państwa i silnej gospodarki. Nigdzie natomiast nie wspomina o roli obywateli w tym dziele. Widać ewidentną różnicę w spojrzeniu na to, co jest podstawą elementarnego zadowolenia Polaków.

Zdaniem Schimanka SMD może stać się naturalną przeciwwagą dla strategii publicznych. W swojej analizie wskazał, które obszary opisane w SMD są zbieżne z dokumentami rządowymi, a które – zupełnie pominięte. Wśród zbieżnych znaleźć można przede wszystkim aktywność organizacji w świadczeniu usług publicznych, w rozwoju aktywności, edukacji i partycypacji obywatelskiej. Rzadziej pojawiają się zagadnienia związane z rozwojem i wzmocnieniem organizacji pozarządowych, rozwojem i wzmocnieniem różnych form współpracy sektora publicznego i organizacji oraz wzmocnieniem i integracją społeczności lokalnych.

Z analizy wynika, że wszystkie priorytety określone w Strategicznej Mapie Drogowej mają swoje odniesienie w Długo- i Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju. W strategiach horyzontalnych oraz strategiach regionalnych dominują priorytety 1 i 2, czyli edukacja na rzecz aktywizacji obywatelskiej oraz lepsza jakość życia i włączenie społeczne. Natomiast w bardzo ograniczonym zakresie w strategiach publicznych pojawiają się dwa inne priorytety opisane w SMD: szeroka partycypacja społeczna (priorytet 3.) oraz silny sektor obywatelski (priorytet 5.). W szczególności dotyczy to takich działań, jak kontrola administracji publicznej i gospodarki, rzecznictwo, wzmacnianie potencjału finansowego organizacji oraz ich wizerunku w społeczeństwie.

– Z jednej strony zbieżność tematów opisanych w SMD i w strategiach publicznych daje podstawę do nawiązania współpracy między Partnerstwami Tematycznymi a administracją publiczną. Z drugiej – Krajowy Panel Ekspertów powinien wspierać Partnerstwa Tematyczne w kontaktach z administracją rządową i regionalną, aby w przyszłych działaniach uwzględnić te obszary, które są pominięte w strategiach publicznych – zwrócił uwagę Tomasz Schimanek.

Wprowadzanie zapisów Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Sektora Obywatelskiego w życie wymaga współdziałania i współodpowiedzialności wielu organizacji. Podkreślali to zarówno przedstawiciele Zespołu redakcyjnego, jak i uczestnicy konferencji.

Pomysł na realizację SMD opiera się przede wszystkim na tzw. Partnerstwach Tematycznych, czyli współpracy co najmniej trzech organizacji pozarządowych, które chcą się zająć jednym lub kilkoma kierunkami działań określonych w Mapie.

– Istotne jest, aby Partnerstwo miało pomysł na ich spójną realizację oraz aby każdy z wybranych z wybranych kierunków realizowany był w całości – podkreślają twórcy SMD w specjalnie wydanej publikacji poświęconej temu dokumentowi.

W swoich działaniach Partnerstwa Tematyczne mogą liczyć na wsparcie ze strony Krajowego Panelu Ekspertów (KPE), który ma także monitorować postępy stosowania Mapy oraz czuwać nad spójnością działań. Niektórzy członkowie KPE (który w sumie liczy 30 osób) zaangażowali się w prace, które mają doprowadzić do powstania Partnerstw Tematycznych.

Ogólna ocena Stosowania SMD i jej aktualizacja należy do Stałej Konferencji do spraw Strategicznej Mapy Drogowej (zawiązanej podczas pierwszego dnia konferencji „Rok po OFIP-ie”). Konferencja ma się odbywać co rok.

16 października uczestnicy Stałej Konferencji podjęli już pierwszą decyzję dotyczącą realizacji SMD: zdecydowano, że Krajowy Panel Ekspertów dalej będzie się opiekował procesem powstawania Partnerstw Tematycznych.

Część członków KPE poprowadziła spotkania dla organizacji, które mają w przyszłości doprowadzić do powstania Partnerstw. Dyskusje były burzliwe. Przedstawiciele organizacji nierzadko zgłaszali potrzebę powtórnego przedyskutowania wyznaczonego w SMD obszaru działań i doprecyzowania zapisów. Teraz potencjalne Partnerstwa mają czas na to, aby się ukonstytuować, określić zasady pracy, dookreślić obszar lub obszary działań, którymi chcą się zajmować i wyznaczyć zadania do zrealizowania. Większość prac prowadzonych będzie póki co poprzez Internet i korespondencję mejlową, chociaż zaplanowano już także kilka spotkań.

– Za rok, podczas kolejnego spotkania Stałej Konferencji zobaczymy, ile powstało Partnerstw Tematycznych, jakie działania rzecznicze zaplanowały lub już zrealizowały – zapowiadał Zbigniew Wejcman, członek KPE.

Większość uczestników konferencji „Rok po OFIP-ie” pozytywnie przyjęła prezentację Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, chociaż nie brakowało także uwag krytycznych.

– W Mapie opisane są działania, które należy prowadzić w skali krajowej. Brakuje jednak przełożenia na to, co powinno się wydarzyć w powiatach, gminach. To jest właśnie nasze zadanie: sprowadzić Mapę na poziom lokalny. Bez tego jej nie zrealizujemy – mówiła m.in. Karolina Poczykowska z Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych OWOP z Białegostoku, która jednocześnie zadeklarowała, że OWOP będzie nadal prowadzić prace nad wprowadzeniem SMD w życie. Zapytała także, dlaczego w Mapie nie ma wskaźników. – Skąd będziemy wiedzieć, że osiągnęliśmy sukces?

– Mam głębokie przekonanie, że twarde wskaźniki to zasłona dymna, aby ukryć, że coś się nie udało – odpowiedział Piotr Frączak. – Jakości życia nie liczy się wskaźnikami. To, czy się zbliżamy do społeczeństwa obywatelskiego będzie kwestią tego, czy czujemy się bardziej obywatelami.

– Mapa to eksperyment – podkreślił Tomasz Schimanek. – Nie ma wskaźników. Nie ma działań. Jak żyć? OFOP ze SPLOT-em zrobili narzędzie, które oddają teraz wszystkim organizacjom. Powstało coś, co jest miejscami lepsze lub gorsze, ale od nas zależy, czy przyniesie efekty. Co roku będziemy mieli okazję dowiedzieć się, jak to działa, a co trzy lata decydować, jak zmienić to, co nie działa.

Strategiczna Mapa Drogowa Rozwoju Sektora Obywatelskiego - dostępna w plikach do pobrania.