Publicystyka - ngo.pl

Zgodnie z ustawą – Prawo o stowarzyszeniach każde stowarzyszenie musi mieć zarząd. Bez zarządu organizacja pozarządowa – zarówno stowarzyszenie, jak i fundacja – nie może działać. Nie ma organu, który reprezentuje ją wobec innych podmiotów (urzędów, sądów, firm), nie ma jak dokonywać czynności prawnych (np. podpisywać umów).

Kadencja zarządu i ciągłość władz stowarzyszenia

Najczęściej w statutach NGO jest wpisana kadencyjność zarządu, np. „kadencja zarządu trwa 3 lata”. Oznacza to, że po upływie 3 lat od wyboru danego zarządu upływa jego kadencja, czyli kończy się uprawnienie tego zarządu do działania. W statucie można zapisać, że kadencja zarządu upływa z dniem powołania kolejnego – wówczas zarząd działa do czasu wyboru nowego zarządu. Jednak w praktyce jest to rzadko stosowane. Dla ciągłości działania powinno zostać zwołane walne zebranie, na którym należy wybrać zarząd na kolejną kadencję. Mogą to być te same osoby, które były w dotychczasowym zarządzie (o ile zapisy statutu tego nie zabraniają) lub też zupełnie nowe osoby.

Co zrobić, gdy stowarzyszenie nie ma zarządu?

Stowarzyszenie nie ma zarządu – nie ma osób uprawnionych do podejmowania decyzji zastrzeżonych dla tego organu. Nie ma zarządu, więc nie ma też osób uprawnionych do podpisania sprawozdania finansowego. Przepisy nie dają odpowiedzi, co robić w takiej sytuacji.

Złożenie sprawozdania bez podpisu spowoduje, że urząd skarbowy będzie wzywał organizację do prawidłowego złożenia sprawozdania, tj. wraz z podpisami osób zasiadających w zarządzie (których nie ma, bo nie wybrano nowego zarządu). Można spróbować wysłać sprawozdanie bez podpisu zarządu (tylko z podpisem księgowej), licząc się z tym, że zostanie ono zwrócone, lub że osoby, które ciągle według KRS widnieją we władzach, zostaną wezwane do uzupełnienia. Być może w czasie korespondencji z Urzędem Skarbowym dojdzie do rozwiązania patowej sytuacji, ale nie ma takiej pewności.

Stowarzyszenie nie wybrało nowego zarządu, ale w Krajowym Rejestrze Sądowym widnieją dane poprzedniego zarządu – zarządu, którego kadencja upłynęła – chociaż zarząd ten nie pełni już swoich funkcji.

Nie ma nowego zarządu – nie ma więc też organu, który byłby uprawniony do zgłoszenia zmian i wykreślenia starego zarządu z KRS. Zgodnie z przepisami ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym istnieje domniemanie, że zapisy rejestrze są prawdziwe. Dlatego osoby widniejące w KRS – jako członkowie zarządu – mogą być narażone na nieprzyjemne konsekwencje. To właśnie do tych osób różne instytucje mogą kierować żądania dopełnienia obowiązków. Przykładowo urząd skarbowy może nałożyć karę grzywny. Będzie domniemywał, że osoby widniejące w KRS są odpowiedzialne za niezłożenie sprawozdania finansowego. Ponieważ osoby ze starego zarządu realnie nie pełnią już swoich funkcji, będą mogły próbować odwołać się od niekorzystnych dla nich decyzji, ale będzie to dla nich stresujące, a na wynik odwołania trzeba będzie czekać.

Stowarzyszenie samo naprawia sytuację

Klucz do rozwiązania problemów cały czas leży w rękach stowarzyszenia. Mimo że nie ma ono zarządu, to przecież całą sprawą powinni być również zainteresowani członkowie komisji rewizyjnej, a także inni członkowie stowarzyszenia. Zgodnie z ustawą – Prawo o stowarzyszeniach to walne zebranie jest najwyższą władzą w stowarzyszeniu. Jakie działania należałoby forsować? Warto podjąć próbę wyłonienie nowych władz lub formalnej likwidacji stowarzyszenia. W obu przypadkach konieczne będzie zwołanie walnego zebrania. Nie jest do tego potrzebny zarząd – większość statutów przewiduje procedurę zwoływania walnego przez członków lub komisję rewizyjną.

Stowarzyszenie liczy na KRS

Jeżeli jednak stowarzyszenie samo nie ureguluje swojej sytuacji, można spróbować doprowadzić do podjęcia działań przez sąd rejestrowy. Zgodnie z ustawą – Prawo o stowarzyszeniach, jeśli stowarzyszenie nie ma zarządu, to KRS powołuje kuratora, który w ciągu 6 miesięcy ma obowiązek zwołać walne zebranie stowarzyszenia w celu wyboru władz. Jeśli działania kuratora okażą się nieskuteczne, sąd podejmie decyzję o likwidacji stowarzyszenia.

Sąd podejmie działania, tj. powoła kuratora na wniosek organu nadzoru (dla stowarzyszeń jest to starosta) lub z własnej inicjatywy. Należy więc powiadomić albo sąd, albo starostę, że w danym stowarzyszeniu nie ma zarządu i liczyć na to, że któryś z wymienionych organów rozpocznie działania zapisane w ustawie.

1. Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe.

• Ustawa - Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 210)

[…]

3. Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.

1. Jeżeli stowarzyszenie nie posiada zarządu zdolnego do działań prawnych, sąd, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, ustanawia dla niego kuratora.

2. Kurator jest obowiązany do zwołania w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy walnego zebrania członków (zebrania delegatów) stowarzyszenia w celu wyboru zarządu. Do czasu wyboru zarządu, kurator reprezentuje towarzyszenie w sprawach majątkowych wymagających bieżącego załatwienia.

2a. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, sąd może przedłużyć okres, na jaki został ustanowiony kurator, nie dłużej niż o 6 miesięcy, jeżeli jego czynności nie mogły zostać zakończone przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 2.

1. Sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia na wniosek organu nadzorującego, w przypadku gdy:

1) liczba członków stowarzyszenia jest mniejsza niż liczba członków wymaganych do jego założenia;

2) stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy.

2. Sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia na wniosek kuratora, jeżeli pomimo podejmowanych przez kuratora czynności, nie wybrano władz stowarzyszenia i nie ma warunków do ich wyłonienia, w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2.
   

• Ustawa o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 z późn. zm.)

1. Kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy.

2. Sprawozdanie finansowe podpisuje - podając zarazem datę podpisu - osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, i kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy - wszyscy członkowie tego organu. Odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego.

1. Roczne sprawozdanie finansowe jednostki, z zastrzeżeniem ust. 2b, podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego

Szukasz informacji i porad dotyczących NGO? Masz problem z prowadzeniem NGO? Potrzebujesz pomocy prawnej?
Zadaj pytanie: http://poradnik.ngo.pl/zapytaj.