Publicystyka - ngo.pl

W niektórych ogrodach rosną przede wszystkim warzywa i owoce, w innych więcej jest kwiatów i krzewów. Jedne uprawiane są ze względów praktycznych, konsumpcyjnych, inne mają raczej charakter rekreacyjny i są pretekstem dla działań animacyjnych, czyli miłego spędzania czasu z ludźmi. Część działa z inicjatywy organizacji pozarządowych, inne są dziełem wspólnot mieszkaniowych, nieformalnych grup znajomych i aktywistów lub instytucji.

Ogrodów społecznych jest w Warszawie już około 20. Trudno podać konkretną liczbę, ponieważ na przykład w ogrodzie różanym na działkach przy ul. Waszyngtona nic się chwilowo nie dzieje i nie wiadomo, czy ogród kiedyś jeszcze ożyje. Ogród Modraszka na Bielanach ma na razie tylko nazwę, fanpage na facebooku, stosowną przestrzeń oraz grupę ludzi, którzy planują posadzić rośliny, ale fizycznie jeszcze nie istnieje. Ogród Morskie Oko być może niedługo zniknie, ze względu na wandali.

Aktualizowana dość regularnie mapa warszawskich ogrodów znajduje się na facebookowym fanpage’u programu wspierania ogrodnictwa społecznościowego Bujna Warszawa.

Jednym z najstarszych ogrodów społecznościowych w Warszawie jest ogród "Różany Szpadel" przy ul. Jazdów 3/9. Powstał w 2014 r., jako ogród Królowej Bony, miał wtedy 200 metrów kwadratowych. Rok później rozwinął się w ogród społecznościowy "Motyka i Słońce" i powiększył o kolejnych 700 metrów kwadratowych. Uprawia się w nim głównie warzywa.

– Pomidory, paprykę, bakłażany, cukinię, dynie, ogórki, marchew, pietruszkę, rzodkiewkę, rzodkiew, ziemniaki – wylicza jednym tchem Maciej Łepkowski, jeden z twórców ogrodu. – Tymianek, oregano, szałwię, lubczyk, maliny, truskawki, poziomki, kukurydzę, fasolę, topinambur. W różnych latach plony są różne. Wiadomo, ale zazwyczaj mamy wszystkiego po trochu – dodaje.

Ogród "Motyka i Słońce" powstał z inicjatywy zespołu Pracowni Dóbr Wspólnych, przy wsparciu grupy Otwarty Jazdów. Grunt pod ogród wydzierżawił ZGN Śródmieście (na preferencyjnych warunkach). Konieczne do jego założenia fundusze uzyskano dzięki zbiórce crowdfundingowej, organizowanej przez Greenpeace w ramach kampanii Adoptuj Pszczołę. Z ciekawostek: w ogrodzie jest także piec chlebowy, hotel dla dzikich pszczół zapylaczy oraz kilkanaście domków i budek dla różnych gatunków ptaków i jeży.

Inny warszawski ogród „z doświadczeniem” działa przy Centrum Paca na Grochowie. Powstał z inicjatywy grupy rodziców, którzy w 2014 r. doszli do wniosku, że podwórko przy Centrum mogłoby być ładniejsze.

– Bardzo pomogła nam Dominika Adamska, urzędniczka z Zarządu Gospodarowania Nieruchomościami. Bez niej i bez Centrum Paca ogród by nie powstał – mówi Katarzyna Książczyk, wolontariuszka Centrum Paca, koordynatorka projektu. Inicjatorzy projektu zorganizowali cykl konsultacji społecznych i razem ze wspólnotą budynku przy ul. Paca 40 postanowili założyć ogród. Budowa ruszyła pod koniec kwietnia 2015 r. i w ciągu mniej więcej dwóch miesięcy udało się rozłożyć siedem ton ziemi oraz posadzić dużą część z zaplanowanych 660 roślin. Pracę nad tworzeniem ogrodu zakończono ostatecznie jesienią, a wzięło w nich udział ok. 300 osób. Pod koniec września nastąpiło jego uroczyste otwarcie.

– W grupie rodziców-założycieli były osoby zawodowo zajmujące się architekturą krajobrazu i one nadały kształt całemu przedsięwzięciu. Ogród jest przyjazny nie tylko dla ludzi, ale dla całego ekosystemu: miejskich zwierząt, owadów – opowiada Katarzyna Książczyk. – Projekt został sfinansowany z Inicjatywy Lokalnej.

W ogrodzie na Paca rosną między innymi hortensje, derenie, begonie, mirabelki, jaśminowce, trawy ozdobne, pnącza. Jest także kącik owocowy, gdzie posadzono maliny, jeżyny, porzeczki.

Ogród wymyślono tak, aby był w miarę samowystarczalny i nie wymagał codziennej pielęgnacji. Koszeniem trawy i zbieraniem śmieci zajmuje się gospodarz budynku przy ul. Paca 40. Jest również osoba odpowiedzialna za kompostownik. Obowiązki takie jak zbieranie plonów, przygotowanie do zimy, wakacyjne podlewanie są pretekstem do organizowania spotkań i warsztatów, wspólnych działań.

Do tej pory przez ogród przy Paca przewinęło się około 300 osób. Wszyscy zainteresowani kontaktują się za pośrednictwem fanpage’u na facebooku. Tam dzielą się poszczególnymi obowiązkami i umawiają na spotkania. Mają plany na przyszłość.

– Ogród jest pierwszym krokiem do stworzenia z całego Grochowa Centrum wielkiego ogrodu społecznościowego, zrzeszającego wszystkich ludzi zainteresowanych miejskich ogrodnictwem. Także tych, którzy gdzieś tam po cichu sadzą sobie kwiatki na trawniku przed domem. Chcemy zmobilizować cały Grochów do wzięcia odpowiedzialności za lokalny krajobraz i jakość przestrzeni publicznej. Efekty mogą być spektakularne – mówi Katarzyna Książczyk.

Warszawski Zarząd Zieleni w kwietniu 2017 r. wyłonił w konkursie organizacje pozarządowe, z którymi współpracuje, angażując mieszkańców w działania ogrodnicze w stolicy. Za wspieranie ogrodnictwa społecznościowego odpowiedzialne są Fundacja Konsultacje Społeczne i Fundacja Pracownia Dóbr Wspólnych. Ważną rolę odgrywa także Fundacja AlterEko, która doradza uczniom i nauczycielom w budowaniu i rozwoju ogrodów przy szkołach i przedszkolach.

Fundacja Konsultacje Społeczne pomaga grupom ogrodników przy wypracowywaniu zasad tworzenia przestrzeni oraz przy tworzeniu programu wsparcia ogrodów społecznościowych.

Zadaniem Pracowni Dóbr Wspólnych jest wspieranie działalności pro-ogrodniczej miasta od strony promocyjnej i merytorycznej.

– Dzięki współpracy z organizacjami i ogrodnikami warszawskimi od lipca działa pierwszy w Polsce program wspierania ogrodnictwa społecznościowego „Bujna Warszawa” – mówi Sławomir Sendzielski z Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.

Na przełomie lata i jesieni „Bujna Warszawa” zorganizowała w stołecznych autobusach, tramwajach i kolejce miejskiej SKM kampanię społeczną, promującą zakładanie ogrodów społecznościowych. Uruchomiono m.in. fanpage Bujna Warszawa, na którym na bieżąco pojawiają się informacje o tym, co się dzieje w warszawskich ogrodach oraz społeczności warszawskich ogrodników; stronę www.bujnawarszawa.pl – czyli ogrodniczą platformę informacyjno-edukacyjną, na której odbywają się m.in. edukacyjne webinaria; Latającą Szkołę Ogrodników Miejskich – czyli cykl nieodpłatnych warsztatów i konsultacji przeznaczonych dla miejskich ogrodników; Otwarty Skład Materiałów Ogrodniczych, dzięki któremu skupieni wokół „Bujnej Warszawy” ogrodnicy mogą dzielić się narzędziami; Radę Ogrodników Społecznych, która rozpatruje wnioski o pomoc, dofinansowania, szkolenia dla początkujących.

– Początkującym ogrodnikom oferujemy także mini granty do 1200 zł. Przydają się na przykład wtedy, kiedy trzeba przygotować teren pod ogród. W przyszłym roku jeszcze staranniej niż dotąd będziemy poszukiwać sponsorów, żeby zdobyć dla miejskich ogrodników maszyny ogrodnicze czyli rębaki, glebogryzarki – mówi Sławomir Sendzielski.

Co powinna zrobić osoba lub organizacja, która chce założyć w Warszawie ogród społecznościowy?

Po pierwsze, zebrać grupę osób zainteresowanych taką działalnością. Po drugie, zapisać się do grupy warszawskich ogrodników na stronie „Bujna Warszawa” i poczytać o tym, co robić, a czego nie oraz zobaczyć, gdzie w okolicy już są ogrody. Po trzecie, znaleźć kawałek terenu pod uprawę, może być nawet nieduża grządka.

Kolejnym krokiem będzie ustalenie, kto jest jej właścicielem i omówienie z nim warunków uprawiania (w razie potrzeby, może w tym pomóc Fundacja Konsultacji Społecznych). Następnie można napisać wniosek o mini grant lub do inicjatywy lokalnej, aby pozyskać narzędzia potrzebne do przekopania terenu i jego zorganizowanie. Zapisać się na warsztaty w Latającej Szkole Ogrodników Miejskich. Zgłosić się do Otwartego Składu Materiałów Ogrodniczych w sprawie potrzebnych narzędzi oraz ewentualnie roślin, które można zasadzić na początku. Ustalić harmonogram prac w ogrodzie, podzielić się zadaniami.

I voilà! Jest ogródek! Jako zwieńczenie można umieścić nowy ogród na mapie warszawskich ogrodów społecznościowych dostępnej na „Bujnej Warszawie”.