Publicystyka - ngo.pl

Na liście domów do ocalenia znalazło się trzynaście budynków.

– Wybraliśmy  je wspólnie. Są wśród nich zarówno domy murowane, jak i drewniane. Oczywiście zaniedbanych, ale wartych zachowania budynków jest w Białymstoku więcej. Postawiliśmy na te najbardziej dla naszego miasta typowe i reprezentatywne, ciekawe ze względów historycznych i narażone na szybkie zniszczenie – mówi Urszula Dąbrowska ze Stowarzyszenia Edukacji Kulturalnej Widok, koordynatorka projektu. – Jeśli znikną z miejskiego pejzażu, będzie to strata nie do naprawienia. Tyle padało już słów o problematycznej tożsamości Białegostoku, a na naszych oczach niszczeją obiekty, które są jej materialnym świadectwem i kluczem do zrozumienia miasta. Miasto ma obowiązek o nie dbać.

Wszystkie budynki należą do zasobów miejskich. Są pustostanami. Większość znajduje się w ścisłym centrum Białegostoku.

Konsultacje trwały od października do końca listopada. Uczestnicy spotykali się przy każdym z domów, a potem rozmawiali o tym, jaka może być jego przyszłość. W konsultacjach zazwyczaj brało udział około dziesięciu osób. 

– Wyjątkiem był Dwór Herbstów przy ul. Nowowarszawskiej 32, gdzie przyszło ponad czterdzieści osób, głównie mieszkańców Skorup, gotowych walczyć o ten dom, który nie jest objęty żadną ochroną – dodaje Katarzyna Łotowska z Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych, moderatorka 6 konsultacji. – Duże zainteresowanie było też starym budynkiem straży pożarnej przy ul. Warszawskiej 5 i kamienicą przy Młynowej 2.

W wielu spotkaniach uczestniczyli dawni mieszkańcy nieruchomości. Tak było na przykład w przypadku kamienicy przy Waryńskiego 7.

– Pan, który dawniej mieszkał w tym domu, opowiadał, że żyło się tam jak na wsi. Drzwi się nie zamykało. Na tyłach domu znajdował się ogród. Każdy miał swój zagonek, a we wspólnej części w latem rozstawiano stoliki i jadano tam niedzielne obiady. Wspominał, że towarzystwo było specyficzne: rodziny żydowskie, katolickie, inteligencja, „polityczni” po więzieniu – opowiada Agata Sawczenko, która prowadziła konsultacje z ramienia Fundacji SocLab. – Z tych historii wyłania się taki swojski, klimatyczny Białystok, za którym dziś tęsknimy.

Konsultacjom przysłuchiwali się studenci z koła naukowego Mała Architektura na Politechnice Białostockiej. Na tej podstawie stworzą wizualizacje, przedstawiające, jak domy te mogłyby wyglądać, gdyby odzyskały świetność.

Wobec trzech z trzynastu domów magistrat ogłosił już swoje plany. Zaraz po konsultacjach ogrodzony został teren wokół nieruchomości przy ul. Waryńskiego 7 i rozpoczął się remont. Miasto zamierza też wyremontować budynek Wiktorii 9. Kamienicę przy ul. Sienkiewicza 26a zagospodaruje fundacja Spe Salvi, pomagająca bezdomnym.

Białostoczanie wypowiedzieli się jednak o wszystkich obiektach z listy. Każdy z nich ma swoją specyfikę, więc pomysły były bardzo różne. Jak mantra powtarzało się zdanie, że w Białymstoku brak jest miejsc na dzielnicową integrację, jakie funkcjonują w innych dużych miastach (np. w Warszawie działa sto Miejsc Aktywności Lokalnej, utrzymywanych przez samorząd). Chcą, by na osiedlach istniały punkty (coś jak świetlica), gdzie można by przyjść pograć w karty, umówić się na plotki, szydełkowanie, czy zrobić próbę przed kolędowaniem. Najwyraźniej jest to niezaspokojona potrzeba mieszkańców miasta.

Przy analizie zgłaszanych pomysłów inicjatorzy projektu zwracali uwagę na to, by służyły one białostoczanom, ale jednoczenie, by miały szansę utrzymać się.

Szczegółowe wyniki konsultacji można znaleźć tutaj: https://widok.org.pl/wyniki-konsultacji-spolecznych/.

Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.

• Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej WIDOK (realizator projektu);
• Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych;
• Fundacja Dom;
• Koło naukowe SKN Mała Architektura z Politechniki Białostockiej;
• Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SocLab”;
• Fundacja Teatr Latarnia;
• Białystok subiektywnie, grupa przewodników PTTK;
• Kronika Białostocka, fanpage skupiający białostoczan zainteresowanych historią miasta;
• Stowarzyszenie Arteko.