Publicystyka - ngo.pl

Olesya Malyugina: – Z moich doświadczeń Lublin jest miastem otwartym i gościnnym, sądzę, że każdy cudzoziemiec lub cudzoziemka może tutaj znaleźć swoje miejsce, niezależnie od tego, skąd przyjechał, na ile i czym się zajmuje. Może oczywiście spotkać trudności, ale to nie jest cechą specyficzną Lublina. W każdym kraju i mieście na świecie jest grupa osób o poglądach skrajnie nacjonalistycznych, są też osoby, którym brak wiedzy o innych krajach i narodowościach, są też ludzi po prostu nieszczęśliwi i źli. Ale w Lublinie więcej jest życzliwych, ciekawych innych kultur i gotowych pomóc ludzi.

Myślę, że to może wynikać z tego, że miasto znajduje się niedaleko granicy. Ważne jest także to, że społeczeństwo polskie zaczyna uświadamiać sobie nieodwracalność procesu zwiększenia imigracji i to, że można z niego czerpać korzyści. Widać to chociażby na przykładzie uczelni lubelskich, w których stopień umiędzynarodowienia rośnie z roku na rok. Dzięki temu uniwersytety mniej odczuwają skutki kryzysu demograficznego.

Różne działania władz miasta (projekt „Lublin dla wszystkich”, imprezy kulturalne, festiwale i inne) wskazują na to, że Lublin robi się otwarty na obcokrajowców. Dużą rolę w tworzeniu przyjaznego obcokrajowcom klimatu w Lublinie odgrywają organizacje pozarządowe.

Chciałabym tylko dodać, że kwestia integracji to proces obustronny i niestety bywa tak, że Lublin przyjmuje obcokrajowców, a oni z różnych przyczyn go nie przyjmują. Nie uczą się języka, nie interesują się kulturą i historią miasta i kraju, nie chcą poznać ludzi, którzy tu mieszkają. Nie można zrzucać całej odpowiedzialności tylko na społeczeństwo przyjmujące. Jako imigrantka mogę to powiedzieć. Ale to jest oddzielny i duży temat.

O.M.: – Tak naprawdę nie miałam oczekiwań związanych z Polską. Oprócz tego, że będę mogła swobodnie podróżować po Europie, i to się spełniło. Jeszcze przed moim przyjazdem tutaj miałam przyjaciół z Polski i wiedziałam, że nie bardzo się różnimy, nie miałam też w głowie obrazu kraju, który nie odzwierciedlałby rzeczywistości. Wszystkie moje oczekiwania były związane z moim rozwojem osobistym i zawodowym. Teraz jest jeszcze za wcześnie, aby oceniać, czy zostały w pełni zrealizowane, ale Polska bez wątpienia daje duże możliwości takiego rozwoju osobom z innych państw.

O.M.: – Z pewnością czuję się już lublinianką. Czasem powoduje to reakcje zdziwienia wśród Polaków, kiedy mówię: „W moim mieście...”. Słyszę wtedy czasem takie pytanie „W Tomsku?”. „Nie w Tomsku, tylko w Lublinie” – odpowiadam. „ A to ty już nazywasz Lublin swoim miastem?!”. Ale po zdziwieniu zawsze nadchodzi pozytywna reakcja. Szczególnie cieszą się lublinianie i lublinianki od urodzenia, kiedy słyszą, że ja mówię o Lublinie „moje miasto” i jest to bardzo mile. Dla mnie pięć lat to wystarczający okres na oswojenie się z miastem i utożsamienie się z nim. Daje mi to prawo bronić go przed tymi, którzy go krytykują z zewnątrz, i daje też pewne prawo samej go krytykować.

Oczywiście, sporo rzeczy jest jeszcze tu do naprawienia, na przykład w kwestii przyjmowania i integracji imigrantów, ale jest coraz lepiej. O tych zmianach świadczy m.in. otwarcie Punktu Obsługi Cudzoziemców w Urzędzie Miasta w ramach Biura Obsługi Mieszkańców. Oznacza to przedefiniowanie przez władze miasta pojęć mieszkaniec i mieszkanka, które już nie są związane z obywatelstwem, narodowością i nawet językiem, którym się posługuje. Jestem mieszkanką Lublina. I dobrze mi tu się mieszka.

O.M.: – Oczywiście się da, pytanie tylko, w jakim wymiarze i o jakiej Rosji mówimy. Bo Rosja jest tak wielka i tak zróżnicowana – pod wzglądem geograficznym, ekonomicznym, narodowym, religijnym i światopoglądowym, że nie można mówić o przeciętnych Rosjaninie i Rosjance albo ogólnie o życiu w Rosji. Aby to sobie uświadomić warto pomyśleć o tym, że w Federacji Rosyjskiej funkcjonuje jedenaście stref czasowych. Polska natomiast jest dość jednolita.

W moim konkretnym przypadku nie odczułam wielkich różnic pomiędzy życiem w Tomsku i życiem w Lublinie, ponieważ są to miasta podobne – duże centra akademickie, z bogatą wielokulturową przeszłością, z pewnymi trudnościami w teraźniejszości, ale szybko rozwijające się, co rokuje dobrze na przyszłość.

Jeżeli mówimy o porównywaniu, duży wpływ odgrywa też globalizacja, na całym świecie mamy te same sklepy i słuchamy takiej samej muzyki. Poza tym nasza mentalność i kultura nie są od siebie bardzo dalekie, i Polacy, i Rosjanie mają duszę słowiańską, czyli są trochę chaotyczni, ale bardzo otwarci i wrażliwi. Ja osobiście nie miałam szoku kulturowego. Moim zdaniem rolę kluczową w życiu, niezależnie, czy ono przepływa w Nowym Jorku, czy w wiosce na Dalekiej Północy, odgrywają ludzie, którzy są obok ciebie. Pod tym względem moje życie w Polsce nie różni się od życia w Rosji, ponieważ tu w swoim otoczeniu mam tak samo wspaniałe osoby.

O.M.: – Przyjechałam z Tomska, jest to nieduże, jak na Rosję, miasto na Zachodniej Syberii, ma około 600 tysięcy mieszkańców. Obecnie jest to centrum wojewódzkie, a kiedyś było to centrum całej Syberii. Jest to daleko, i często Polacy są zaskoczeni liczbą pięciu tysięcy kilometrów, ale Rosjanie mają zupełnie inne poczucie odległości, i dla mnie to nie jest problem. Cztery dni w pociągu nie uważam za przygodę życia, tylko za świetną okazję, aby wyspać się i poczytać. Odwiedzam rodzinę i przyjaciół raz w roku.

W Tomsku znajduje się dziewięć uczelni i co piąty mieszkaniec Tomska jest studentem lub uczniem. Dlatego jest to miasto wciąż młode, mimo że ma już ponad 400 lat. Jest ono dużym ośrodkiem naukowym i kulturowym. Tomsk ma piękną starą architekturę drewnianą, jest zielony i przytulny. A syberyjska przyroda jest piękna i bogata – dookoła miasta są lasy, a samo miasto stoi na rzece Tom, która wbrew staraniom człowieka jest jeszcze szeroka i pływają w niej duże ryby.

Są oczywiście i problemy, np. młodzi ludzie po studiach, tak samo jak w niedużych polskich miastach czasem długo i bezskutecznie szukają pracy i często decydują się na wyjazd do stolicy lub za granicę. Ostatnio Tomsk ma nowe problemy, związane z tym, że jest on „miastem inteligentnym” – tak brzmi nieoficjalne hasło Tomska. W noc sylwestrową 2014-2015 z powodów politycznych zostało przerwane nadawanie regionalnej telewizji tomskiej – niezależnej kampanii TV2, która jest najlepszą telewizją regionalną w kraju i wyróżnia się obiektywnie podaną informacją i różnorodnością przedstawianych opinii. Wierzę jednak w to, że tomszczanie i tomszczanki się nie poddadzą. Kocham Tomsk i jestem niezwykle wdzięczna temu miastu, ponieważ ono mnie wykształciło.

O.M.: – Wiedza lublinian i w ogóle mieszkańców Polski o Rosji jest dosyć duża w porównaniu z wiedzą na ten temat mieszkańców innych państw europejskich. Długa, trudna, ale wspólna przeszłość naszych państw oraz bliskie sąsiedztwo mają znaczenie. Czasem jednak jestem zmuszona do odpowiedzi na pytania typu, gdzie jest Tomsk albo czy Rosjanie są chrześcijanami. Staram się podchodzić do tego cierpliwie i czuję satysfakcję, że przyczyniłam się do poszerzenia horyzontów osoby pytającej i przybliżyłam komuś Rosję.

Są natomiast w Lublinie takie osoby, Polacy, którzy orientują się w gospodarce rosyjskiej lub geografii Syberii lepiej niż ja. Bardzo ich za to nie lubię, ale podziwiam. Spotkałam tu również wielu miłośników rosyjskich sztuki, muzyki i literatury. Widzę rosnące zainteresowanie językiem rosyjskim, a co druga osoba po tym, jak dowiaduje się, skąd jestem, opowiada o swoim marzeniu – podróży koleją transsyberyjską. Mało tego, że wiedzą o jej istnieniu, to chcą jeszcze ją zobaczyć.

O.M.: – Najpopularniejsze to oczywiście te śmieszne i jednocześnie smutne – o nadużywaniu alkoholu i strasznych mrozach. W świetle kryzysu ukraińskiego wzmocniło się stereotypowe myślenie o Rosjanach, jako o jednolitym wrogim społeczeństwie. Swoim przykładem staram się udowodnić, że tak nie jest. Są jednocześnie stereotypy, których nie mam zamiaru zwalczać, a nawet mam nadzieję, że je utrwalam – że Rosjanie i Rosjanki mają dobre wykształcenie i głęboką wiedzę na różne tematy, dobrze grają w szachy, a rosyjskie kobiety są bardzo ładne.

O.M.: – Trudno mi jest ocenić wiedzę Rosjan o Polsce w związku z dużą różnorodnością Rosji pod każdym względem, o której już wspominałam. Sądzę, że mieszkańcy Obwodu Kaliningradzkiego, który graniczy z Polską, dużo wiedzą o Polsce i mają mniej więcej ukształtowany stosunek do Polaków i Polek. Natomiast, jak to rzeczywiście wygląda w innych częściach Rosji nie mogę powiedzieć. Mimo to, mam swoją subiektywną opinię na ten temat, która czasem negatywnie zaskakuje mieszkańców i mieszkanki Polski bardziej, niż jeśli bym powiedziała, że Rosjanie Polski nie lubią. Ale z moich obserwacji, wielu rozmów i nawet prób badania tego tematu wynika, Rosjanie generalnie o Polsce nie myślą i nie mają określonego stosunku do Polaków. Chyba Polska jest zbyt mała i nie przyciąga naszego umysłu, który cierpi na gigantomanię.

Oczywiście, w pewnych środowiskach można jednak zauważyć niektóre stereotypy dotyczące Polaków – np. że są rusofobami. Poszukiwanie wroga zewnętrznego jest naturalne dla każdego narodu, w ten sposób budujemy swoją tożsamość, a w tym przypadku jest to jeszcze nasilane przez media. Zabawnie brzmią odpowiedzi na pytania dotyczące stosunku wobec Polaków typu: „Polacy? Nie lubię” – „Ale dlaczego?” – „Bo nie lubią nas”. Przeważnie myślą w ten sposób osoby, które żadnego Polaka i żadnej Polki na własne oczy nie widziały. Ale podobne myślenie czasem mają o Rosjanach i Polacy. Natomiast wśród inteligencji rosyjskiej i osób o poglądach liberalnych, Polska budzi bardzo pozytywne skojarzenia.

O.M.: – Szczerze mówiąc nie wiem, bo opuszczać Rosji kiedyś też nie zamierzałam. Lubię podróżować, w wielu miastach czuję się dobrze, jeszcze więcej chciałabym zobaczyć. Ale na razie zawszę wracam do Lublina i wtedy mówię, że wracam do domu.

Olesya Malyugina – pochodzi z Rosji, z Tomska w Zachodniej Syberii, doktorantka UMCS, tłumaczka.