W listopadzie 2010 roku Fundacja Audiodeskrypcja i Galeria im. Sleńdzińskich w Białymstoku, zawiązały partnerstwo na rzecz realizacji projektu "Słowa zaklęte w obrazie, czyli o tym, jak tworzy się film". Wzięły w nim udział dzieci niewidome, słabowidzące oraz widzące w wieku od 7 do 15 lat z obszaru powiatu białostockiego.
Celem projektu były działania mające przyczynić się do integracji dzieci niewidomych, słabowidzących z dziećmi widzącymi poprzez wspólne działania warsztatowe, umożliwiające poznanie i udostępnienie z audiodeskrypcją dzieła filmowego. Powstałe podczas projektu publikacje i materiały audiowizualne, mają posłużyć, jako przykład dobrych praktyk w zakresie włączania dzieci niewidomych i słabowidzących do działań plastycznych oraz przykład udostępniania treści wizualnych, produkcji audiowizualnych osobom z niepełnosprawnością wzroku, tak aby w konsekwencji doprowadzić do zwiększenia efektywności działań merytorycznych podejmowanych w zakresie dostępności kultury i sztuki.
Od 31 stycznia do 4 lutego dzieci brały udział w pięciodniowych warsztatach filmowo-plastycznych, które odbywały się w siedzibie Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku.
Pierwszego dnia dzieci poznawały język, historię oraz różne gatunki filmu. Gościem specjalnym podczas zajęć był Jan Bondaruk, technik radiowo-telewizyjny i entuzjasta filmu. Jako miłośnik, ale także twórca filmowy, podzielił się z dziećmi swoją bogatą wiedzą na temat tworzenia dzieła filmowego oraz zaprezentował eksponaty związane z filmem dawniej i dziś tj. kamerę 8mm, taśmę filmową, światłomierz, kamerę „pistoletową”, kasetę VHS. Jak sam przyznaje - najważniejsze jest to by ocalić historię od zapomnienia, a może się to stać m.in. za sprawą dzieci, które dotykowo poznawały unikatowe eksponaty z kolekcji Pana Jana. Do udziału w zajęciach przyłączyła się także ekipa Telewizji Polskiej tworząca reportaż filmowy o warsztatach, umożliwiając dzieciom poznanie kamery reporterskiej DVC PRO.
Na koniec pierwszego dnia warsztatów dzieci oglądając fragment bajki Piotruś i Wilk z audiodeskrypcją, analizowały język filmu, wyodrębniając jego istotne elementy, bez których film nie mógłby istnieć. Wspólnie odnalazły rozwiązanie - audiodeskrypcję, dzięki której mogą oglądać film zarówno dzieci widzące, jak i dzieci z problemami wzroku. W oparciu o ekranizację opowieści Hansa Christiana Andersena pt. "Len", zrealizowanej w technice animacji malarskiej bezpośrednio pod kamerą, dzieci wspólnie analizowały etapy tworzenia filmu - od tekstu literackiego do jego ekranizacji.
Przez kolejne cztery dni warsztatów, dzieci oglądając film wybierały sceny, które bez dodatkowego werbalnego opisu, czyli audiodeskrypcji, są niezrozumiałe i niewidzialne dla dzieci niewidomych i słabowidzących. Do wybranych scen, w grupach tworzyły wypukłe ilustracje, tak by dotykiem mogły je poznać również osoby niewidome. Opisując każdą ilustrację, dzieci stworzyły treść audiodeskrypcji.
Ostatniego dnia warsztatów, kiedy wszystkie wybrane sceny z filmu, zostały już przedstawione w postaci wypukłych ilustracji oraz opisane zgodnie z zasadami audiodeskrypcji, dzieci spośród siebie wybrały audiodeskryptora - dziewczynkę, która użyczyła swego głosu do nagrania audiodeskrypcji, oraz lektora - chłopca, który odczytał napisy do filmu.
Zwycięska dwójka wybrała się następnie do studia Echo MMR na nagranie. Nagrana audiodeskrypcja wraz z napisami została dołączona do ścieżki filmowej filmu "Len", który dodatkowo posiadał już tłumaczenie narracji na język migowy, stworzone w całości przez młodzież niesłyszącą. W ten sposób film "Len", stał się pierwszą w Polsce produkcją audiowizualną udostępnioną przez dzieci dla dzieci z niepełnosprawnością wzroku i z niepełnosprawnością słuchu.
Warsztaty zakończyły się uroczystym pokazem filmu "Len" z audiodeskrypcją, napisami i językiem migowym, na który dzieci przybyły wraz z rodzicami i zaproszonymi gośćmi.
W ramach realizacji Projektu na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska.
Celowość realizacji kolejnych tego typu projektów, potwierdziły pytania rodziców i dzieci o najbliższy termin warsztatów oraz wypowiedź jednego z dzieci o tym, iż w trakcie warsztatów dowiedziało się, że nie ma różnicy, czy dziecko widzi, czy nie widzi, czasami jedynie wystarczy pomóc, kiedy ktoś tego potrzebuje.
Projekt "Słowa zaklęte w obrazie, czyli o tym, jak tworzy się film" i przyjęta w nim filmowo-plastyczna formuła warsztatów, cieszyły się dużym zainteresowaniem mediów:
Informacje o warsztatach pojawiły się w Polskim Radio Białystok:
Relacje pojawiły się też w telewizji regionalnej TVP Białystok
a także w prasie i w mediach elektronicznych:
Barbara Szymańska z Fundacji Audiodeskrypcja oraz Katarzyna Siwerska z Galerii im. Sleńdzińskich, projekt@audiodeskrypcja.org.pl
Projekt został zrealizowany w ramach II edycji programu nowoczesnej edukacji kulturalnej Akademia Orange. Cykl prezentuje laureatów Programu realizowanego od stycznia do czerwca 2011. Portal NGO.pl jest patronem medialnym Akademii Orange.
Źródło: Fundacja Orange