Czy można połączyć działania biznesowe z działaniem na rzecz dobra wspólnego? Jak włączyć kulturę solidarności we współdziałanie, by dobro wspólne przeważało nad interesem jednostki? Jak przejść od naśladownictwa do własnej kreacji i skąd czerpać motywację do wspólnego działania różnych środowisk? Odpowiedzi m.in. na te pytania szukali uczestnicy debaty zorganizowanej w Rzeszowie.
fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego
Debata „Dobro wspólne – lepsza jakość życia” odbywająca się pod patronatem Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla miała miejsce 22 października 2013 w Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie.
Podkarpacie to region kontrastów, ale i wielkich możliwości. Wysoki poziom bezrobocia, najniższy wskaźnik PKB na głowę mieszkańca oraz niska zamożność i niski wskaźnik urbanizacji z jednej strony i najdłuższy czas życia, najmniejsza liczba rozwodów, największa liczba małżeństw i największy przyrost naturalny z drugiej strony. Przywiązanie do wartości chrześcijańskich i rodziny, to jedne z kluczowych czynników mających wpływ na aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców regionu przez wielu niesłusznie określanego mianem Polski B lub nawet C.
Zaproszenie do udziału w debacie organizatorzy skierowali do wszystkich organizacji obywatelskich: fundacji i stowarzyszeń, kół gospodyń wiejskich, ośrodków pomocy społecznej, środowisk twórczych, liderów lokalnych i regionalnych instytucji i organizacji oraz do samorządów powiatowych, miejskich i wiejskich, wojewódzkiego oraz powiatowych urzędów pracy.
Debatę rozpoczął Marszałek Władysław Ortyl podkreślając, że mieszkańcy Podkarpacia są ludźmi aktywnymi, przedsiębiorczymi i gospodarnymi o otwartym sercu oraz, że potrafią nieść pomoc. Wskazał, że dowodem na to są chociażby liczne nagrody przyznawane różnym organizacjom i stowarzyszeniom z Podkarpacia.
[…] Możemy na tej bazie budować kolejne dzieła, a jednym z takich dzieł jest Karta Solidarności, która ma przypominać o najważniejszych ideach: współpracy, solidarności, samorządności, dziedzictwa, rozwoju społecznego i odwołuje się w swych zapisach do idei nauczania Jana Pawła II. Chciałbym, żeby ta Karta Solidarności, nad którą rozpoczynamy dziś prace, była swoistym paktem społecznym, ustanowionym dla wspierania rozwoju samorządności społecznej – mówił marszałek.
Łucja Bielec z Fundacji SOS Życie – organizatorka debaty podkreślała, że wszystkie pozytywne działania dla wspólnego dobra muszą doprowadzić do zmiany, bo dopiero ta zmiana spowoduje rozwój.
[…] Nam chodzi o bardziej intensywny rozwój naszych środowisk, naszych wsi, miast, powiatów i regionu, żeby wspomagać np. samorząd województwa, a samorząd, żeby wspomagał nas. To są zależności, które muszą zaistnieć, żeby nastąpiła zmiana, która spowoduje rozwój – mówiła Łucja Bielec.
O wykorzystaniu kapitału ludzkiego na Podkarpaciu oraz o tym czemu trudno jest przejść od potakiwania do działania mówili uczestnicy I części panelu dyskusyjnego, m.in. dr. Leopold Zgoda – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, filozof, etyk, samorządowiec; prof. Aleksander Surdej – także z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, ale również dr Hubert Sommer z Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz Adam Hamryszczak, zastępca dyr. Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego.
Uczestnicy tej części debaty podkreślali wielki potencjał społeczny regionu w postaci różnych stowarzyszeń i organizacji, które chętnie włączają się w liczne akcje i działania społeczne i przedsiębiorcze. Wskazywali również, że organizacje obywatelskie na Podkarpaciu są najbardziej aktywne w pozyskiwaniu unijnych pieniędzy. Analizując regionalne programy operacyjne, w tym regionie liczba i wartość projektów zrealizowanych przez takie organizacje jest największa.
W drugą część debaty włączyli się również przedstawiciele organizacji obywatelskich, m.in. Kinga Bielec, Stowarzyszenie Kulturalne JARTE z Mielca, Dagmara Szlandrowicz, Fundacja Pomocy Wzajemnej BARKA z Poznania, Tomasz Wasielewski, Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas oraz Instytut Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono (IPO PPB). W tej części dyskusji prelegenci szukali odpowiedzi na pytanie, czy solidarność w działaniu to wspólny interes. Dyskusja toczyła się w odniesieniu do przykładów konkretnych działań podejmowanych na Podkarpaciu.
Warunkiem prawidłowego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, co starali się podkreślić przedstawiciele środowiska Pro Publico Bono, jest stosowanie zasady solidarności, rozumianej jako budowanie międzyludzkiej więzi, zjednoczenie wspólnoty na rzecz dobra wspólnego, będącej czynnikiem organizującym życie społeczne, a co za tym idzie będącej rzeczywistym stymulatorem rozwoju kapitału społecznego i trwałego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego tego ważnego regionu jakim jest Podkarpacie. Ważnego nie tylko w wymiarze gospodarczym, społecznym i kulturalnym, lecz również dla tego, że jest depozytariuszem wielkiego duchowego i historycznego dziedzictwa wyrażonego wyjątkowo cennym bogactwem kultury materialnej i niematerialnej, z którego dziś wszyscy możemy korzystać.
Stosowanie zasady solidarności musi mieć miejsce zarówno w odniesieniu do działań przedsiębiorczych, relacji międzyludzkich, jak i dziedzictwa kulturowego. Zjawiska te opisują pojęcia gospodarki solidarnej i kultury pamięci, które stanowią dwa bardzo ważne filary Karty Solidarności, o której mówili w swoich wystąpieniach zarówno Marszałek Ortyl, jak i przedstawiciele środowiska Pro Publico Bono – Waldemar Rataj, moderator debaty, Łucja Bielec, pomysłodawczyni debaty oraz Tomasz Wasielewski, wiceprezes IPO PPB.
Debata o dobru wspólnym płynącym m.in. ze stosowania zasady solidarności wspaniale wpisała się w trwające Dni Kultury Solidarności, których inauguracją było mające miejsce w dniu 17.10 w Krakowie sympozjum pt. „Samorządność w cywilizacji solidarności”. Głównym punktem odniesienia tych Dni jest wspomniana wyżej Karta Solidarności. To właśnie Karta jest swojego rodzaju instrukcją postępowania przekładającą nauczanie Jana Pawła II na język naszej rzeczywistości społecznej i gospodarczej. Wiele wskazówek zawartych w tym dokumencie - będącym już swoistą instytucją życia społecznego - zostało dotychczas wprowadzonych w życie przy tworzeniu programów partnerskich angażujących podmioty społeczeństwa obywatelskiego oraz instytucje publiczne. Szczególnie dobrze widać to na terenie Wielkopolski i Małopolski gdzie dla realizacji zasad i postanowień Karty zawiązano porozumienia lokalne między podmiotami obywatelskimi, a organami władzy państwowej i samorządowej.
Uczestnicy debaty byli zgodni, że na Podkarpaciu już teraz podjętych jest wiele, bardzo pozytywnych oddolnych inicjatyw, a także działań we współpracy z samorządami, które realizowane są w duchu wzajemnej solidarności. Tak więc zarówno trwające Dni Kultury Solidarności, jak i wpisująca się w nie debata o współdziałaniu na rzecz dobra wspólnego to dobry czas na refleksję nad dotychczasowymi osiągnięciami w tym zakresie i próbę jeszcze mocniejszego oparcia ich o zasady zawarte w Karcie Solidarności w celu zwiększenia efektywności działań.
Po wystąpieniach panelistów przyszedł czas na ciekawą, otwartą dyskusję z udziałem gości z sali, którzy w tym dniu licznie przybyli.
Na zakończenie debaty Podkarpacka Rada Organizacji Pozarządowych nagrodziła zwycięzców IV edycji Konkursów na Inicjatywę Obywatelską oraz Wolontariusza Podkarpacia.
