W roku 2003 w rezerwie celowej budżetu państwa na realizację 'Rządowego projektu wspierania gmin w dożywianiu uczniów' zaplanowano środki w wysokości 160 mln zł. Szacuje się, że gminy ze środków własnych wydatkują na dożywianie około 143 mln zł. W rządowym programie przewiduje się, że w tym roku z gorących posiłków powinno skorzystać 800 tysięcy dzieci.
Według danych MGPiPS niedożywienie dzieci i młodzieży wynika najczęściej z trudnej sytuacji materialnej rodziny lub z zaniedbań wychowawczych. Posiłków w szkole nie jedzą jednak także dzieci z dobrze sytuowanych rodzin, co może być spowodowane np. nieznajomością zasad prawidłowego żywienia, brakiem należytego zainteresowania niektórych rodziców kwestią racjonalnego żywienia dzieci podczas pobytu w szkole czy niechęcią uczniów do korzystania z posiłków w szkole.
Zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej – art. 10 ust. 2 pkt. 1 - do zadań własnych z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym realizowanych przez gminy należy m.in. zapewnienie posiłku osobom tego pozbawionym. Zadanie to jest wspierane z budżetu państwa. Od 1996 roku w budżecie funkcjonuje rezerwa celowa przeznaczana na wsparcie finansowe gmin w zakresie dożywiania dzieci.
Tak jak w ubiegłym roku, również w obecnym jest realizowany “Rządowy programu wspierania gmin w dożywianiu uczniów” (uchwała Rady Ministrów NR 5 / 2003 z dnia 14. 01. 2003). Podstawą realizacji programu jest art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej, który upoważnia Radę Ministrów do przyjęcia rządowego programu osłonowego, mającego na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin lub grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.
14 stycznia 2003 Prezes Rady Ministrów podpisał rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania pomocy w dożywianiu uczniów w 2003 roku. Rozporządzenie to określa sposób realizacji wspomnianego programu.
Program
Celem programu jest ograniczenie zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów z terenów objętych wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich. Zakłada on objęcie dożywianiem, wymagających tej formy pomocy uczniów szkół podstawowych oraz gimnazjów, bez względu na podmiot prowadzący szkołę. Przewiduje się, że w 2003 roku dożywianiem objętych zostanie około 800 tys. uczniów, średnio przez 210 dni w roku. Koszt jednego posiłku wyniesie średnio 1,91 zł.
Przyznawanie pomocy
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 stycznia 2003 w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania pomocy w dożywianiu uczniów w 2003 roku, z dożywiania skorzystają dzieci uczęszczające do szkół podstawowych i gimnazjów, bez względu na podmiot prowadzący szkołę.
Pomoc w formie dożywiania przyznawana jest zależnie od sytuacji materialnej rodziny lub opiekunów ucznia. Rozporządzenie stanowi, że gorący posiłek przysługuje uczniowi jeżeli dochód na osobę w rodzinie ucznia nie przekracza 200 proc. dochodu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej. W takim przypadku uczeń może otrzymywać posiłek nieodpłatnie. Rada gminy jest jednak uprawniona do podjęcia uchwały, określającej inne kryterium dochodowe uprawniające do bezpłatnych posiłków.
Jeżeli dochód na osobę w rodzinie ucznia przekracza ustalone kryterium dochodowe uprawniające do korzystania z bezpłatnych posiłków, udzielanie pomocy w formie posiłku może odbywać się na zasadach zwrotu przez rodzinę, w części lub całości, poniesionych wydatków. Kwoty te ustala w uchwale rada gminy, na podstawie art.34 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej.
W uzasadnionych przypadkach gmina, na podstawie art. 41 ustawy o pomocy społecznej, może odstąpić od żądania zwrotu wydatków poniesionych na pomoc w formie posiłku.
Wnioski o przyznanie posiłku składa się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu stałego pobytu ucznia. W przypadku gdy uczeń czasowo przebywa w innej gminie niż gmina stałego pobytu, wniosek składa się do ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce czasowego pobytu ucznia. Z wnioskiem występują rodzice ucznia, jego opiekun prawny czy rodzice zastępczy. Wniosek może też złożyć dyrektor szkoły, wychowawca klasy, pracownik socjalny lub za zgodą przedstawiciela ustawowego lub rodziców zastępczych – inna osoba.
W przypadku gdy wniosek składa dyrektor szkoły lub wychowawca, dyrektor szkoły przygotowuje listę uczniów wymagających pomocy w dożywianiu i przekazuje ją wraz z wnioskami do właściwego ośrodka pomocy społecznej.
Organizacja dożywiania
Gorący posiłek każdy uczeń powinien otrzymywać w szkole. Jeżeli szkoła nie posiada odpowiednich warunków pozwalających na przygotowanie i wydawanie posiłków, gmina może zlecić to zadanie innemu podmiotowi – organizacji społecznej, fundacji, stowarzyszeniu i innym, które posiadają odpowiednią bazę. W takim przypadku dyrektor szkoły jest zobowiązany zapewnić uczniom odpowiednią organizację zajęć i opiekę.
Tryb w jakim następuje zlecenie określony został w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 czerwca 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad i form współdziałania administracji publicznej z innymi podmiotami oraz wzorów ofert, umów i sprawozdań z realizacji zadań pomocy społecznej (Dz. U. Nr 55, poz. 662).
Środki
Przewiduje się, że środki na realizację programu pochodzić będą ze środków własnych gmin, rezerwy celowej budżetu państwa oraz innych źródeł, w tym z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z odpłatności rodziców lub opiekunów, darowizn.
W roku 2003 w rezerwie celowej budżetu państwa na realizację “Rządowego projektu wspierania gmin w dożywianiu uczniów” zaplanowano środki w wysokości 160 mln zł. Szacuje się, że gminy ze środków własnych wydatkują na dożywianie około 143 mln zł. Środki z rezerwy celowej przekazywane są przez Ministra Finansów na wniosek Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wojewodom, którzy dokonują podziału tych środków na poszczególne gminy.
Aby otrzymać dotację gmina przesyła wniosek wójta (burmistrza, prezydenta) uzgodniony z dyrektorem (kierownikiem) ośrodka pomocy społecznej. Dotacja nie może być przyznana, jeżeli udział środków własnych gminy, określonych w uchwale budżetowej na rok 2003, jest niższy od środków wydatkowanych przez gminę na ten cel w roku 2002. W szczególnych przypadkach wojewoda, na uzasadniony pisemny wniosek wójta (burmistrza, prezydenta) może przyznać dotację na realizację tego zadania ze środków rezerwy celowej budżetu państwa, pomimo, że nie został spełniony ten warunek.
Wojewoda może również przyznać gminie dotację na utworzenie punktów wydawania posiłków, z tym że dotacja na utworzenie jednego punktu nie może przekroczyć kwoty 10 tys. zł, w ramach wydatków bieżących. Wojewoda przeznacza na ten cel nie więcej niż 10 proc. ogólnej kwoty środków przyznanych dla danego województwa z rezerwy celowej budżetu państwa.
Źródło: Biuletyn MGPiPS
