Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Nowa karta oceny merytorycznej wniosków weszła w życie 1 kwietnia 2009 r., a wraz z nią standard minimum dotyczący równości kobiet i mężczyzn. Nareszcie dochodzimy do standardów, które obowiązują w Unii Europejskiej od początku istnienia Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), tylko w Polsce jakby ich nie zauważano.
Przystępując do pisania wniosku, należy pamiętać o tym, że musi on spełniać zasadę równości szans kobiet i mężczyzn, która jest tzw. zasadą horyzontalną, przekrojową dla wszystkich Priorytetów w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki, pod groźbą odrzucenia wniosku. Czy projektodawcy muszą się uczyć pisania projektów od nowa?
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn nie zawitała do naszej rzeczywistości projektowej wiosną 2009 r. – to obowiązek prawny wynikający z zapisów obowiązującego od 10 lat Traktatu Amsterdamskiego i Rozporządzeń Rady UE regulujących wdrażanie EFS w państwach członkowskich Unii. Mieliśmy więc czas, żeby się z tą zasadą oswoić, co nie znaczy, że była stosowana. Nie istniały ścieżka oceny wniosków, która w sposób jednoznaczny regulowałaby tę kwestię, ani tzw. standard minimum. Nierzadko wystarczyło we wniosku zapewnić, że np. rekrutacja uczestników projektu dokonywana będzie zgodnie z zasadą wyrównywania szans kobiet i mężczyzn, że nie będzie się nikogo dyskryminować itp. To na ogół zadowalało Komisję Oceny Projektów. Analiza wniosków, które są realizowane w Programie Kapitał Ludzki, pokazała jednak, jak wyłącznie deklaratywne są podobne zapewnienia. Możemy nie dyskryminować świadomie, ale jednak utrwalać podziały społeczne, np. oferując kobietom szkolenia w tradycyjnie kobiecych zawodach, mężczyznom zaś w męskich, czy bazując w materiałach szkoleniowych na męskich przykładach – ukazujących tylko mężczyzn jako osoby odnoszące sukces zawodowy.
Standard minimum
Obecnie asesorki i asesorzy będą rozpatrywać wnioski według szczegółowych wytycznych, zwanych standardem minimum. Ma on formę listy zawierającej pytania, które pozwalają stwierdzić, czy projekt spełnia minimalne wymagania dotyczące zasady równości kobiet i mężczyzn. Grono oceniające wnioski będzie sprawdzać, czy projektodawca uwzględnia sytuację kobiet i mężczyzn na każdym etapie realizacji projektu, prognozując wpływ działań podejmowanych w projekcie na sytuację przedstawicieli obydwu płci. Informacje na ten temat muszą pojawić się na etapach analizy problemu, wyznaczania celów, oceny rezultatów. Projektodawca powinien także zróżnicować ze względu na płeć proponowane wsparcie beneficjentów i beneficjentek ostatecznych. Jedynie w przypadku, gdy nie może on ze względów statutowych działać na rzecz dyskryminowanej grupy lub gdy specyfika odbiorców uniemożliwia zróżnicowanie wsparcia (np. w zakładach karnych), standard minimum nie jest brany pod uwagę.
Na tropie dyskryminacji
Dyskryminacja na rynku pracy dotyczy głównie kobiet. To one, przy porównywalnym stanowisku, zarabiają nawet o kilkanaście procent mniej niż mężczyźni, mają utrudniony dostęp do stanowisk kierowniczych, rzadziej podejmują pracę. Wobec tego projekty dotyczące poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy, które zakładają takie samo wsparcie w proporcjach jeden do jednego dla kobiet i mężczyzn, mogą nie spełniać zasady równości. Z kolei te skierowane wyłącznie do kobiet nie muszą oznaczać dyskryminacji mężczyzn, oni z założenia są w lepszej sytuacji. Wszystko zależy od diagnozy, od tego, kto faktycznie napotyka na większe bariery na rynku pracy.
Jakie projekty
Według poradnika Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki projekty mogą dzielić się na:
- ślepe – pomijają kwestię równości płci w ogóle;
- neutralne – odnoszą się do kwestii równości, deklarują ją, ale proponowane działania nie przyczyniają się do zapewnienia równego dostępu do szans zawodowych kobiet i mężczyzn;
- praktyczne – uwzględniają rozróżnienie uczestników na kobiety i mężczyzn, proponują inne wsparcie przedstawicielom obu płci, jednak zgodnie z tradycyjnym pojmowaniem roli płci – kobietom oferuje się zawody kobiece, mężczyznom – męskie. Takie podejście może, zdaniem autorek podręcznika, utrwalać stereotypy, zamiast działać na rzecz wyrównywania szans;
- równościowe – podają statystyki dotyczące opisu problemu ze względu na płeć (pokazują tym samym sytuację kobiet i mężczyzn na etapie analizy). Opisując rezultaty, informują, ile kobiet i mężczyzn skorzysta ze wsparcia w ramach projektu oraz jak wpłynie on na sytuację kobiet i mężczyzn w obszarze/ rejonie, którego dotyczy. W projektach takich zróżnicowane jest także wsparcie ze względu na płeć, np. dokłada się starań, aby treści przekazywane podczas szkoleń uwzględniały politykę równości (nie bazowały na stereotypach, czego przykładem może być wizerunek szefa firmy zamiast szefowej);
- genderowe – ich celem jest powodowanie zmiany w zakresie równouprawnienia. W projektach takich może być świadomie zmieniona proporcja: skoro wiemy, że np. wśród pilotów samolotów w znacznej mierze przeważają mężczyźni, to należy postarać się dowiedzieć, dlaczego kobiety nie uprawiają tego zawodu, czy wynika to z braku chęci, czy napotykają na bariery na drodze do takiej kariery (określa się to mianem diagnozy równościowej). Jeżeli istotnie doświadczają trudności, to warto zaprojektować takie działania, które wesprą je i ułatwią obranie takiego zawodu.
Z pięciu wymienionych typów projektów tylko dwa ostatnie są warte polecenia jako zgodne z zasadą równości płci.
Płeć – nowy wymiar odbiorców projektów
Polityka unijna wymaga, aby pisząc projekty, w każdej kwestii odnosić się do odbiorców, pokazywać, kim są, przekonywać, że znamy ich problemy i że proponowane przez nas działania mogą pomóc w zmniejszeniu barier. Obecnie, przedstawiając sytuację odbiorców, należy analizować ją oddzielnie dla kobiet i mężczyzn – pokazując m.in. zróżnicowanie każdej z tych grup pod względem wieku, wykształcenia, barier stwierdzonych w rozwoju zawodowym. Warto odnosić się do uwarunkowań kulturowo-historycznych obecnie istniejących barier, zastanowić się, czy zmieniały się one w czasie i od czego zależały. Należy ocenić, które z barier są kluczowe i próbować wykazać korzyści mogące płynąć ze zmiany w sytuacji kobiet czy mężczyzn w danym zakresie (nie oznacza to oczywiście, że nasz projekt koniecznie musi za priorytetowy cel uznać walkę z tą barierą – powinniśmy być świadomi tego typu uwarunkowań i brać je pod uwagę). Następnie powinno się opisać potrzeby kobiet i mężczyzn i przedstawić, jak uwzględniamy je w naszym projekcie. Autorki poradnika podkreślają, że te kwestie należy brać pod uwagę od razu na etapie opisu problemu, nie zaś analizować odbiorców pod względem płci dodatkowo po napisaniu projektu. Rekrutując uczestników i uczestniczki, należy zwracać uwagę na język komunikatów: starać się pisać w żeńskich i męskich formach, na zdjęciach przestawiać np. mężczyzn z dziećmi na ręku, kobiety jako pracownice, osoby w różnym wieku, a nie tylko ludzi młodych. Ogłoszenia powinny się ukazywać z wykorzystaniem różnych kanałów informacyjnych, także tych częściej używanych przez dyskryminowaną płeć.
Skąd brać dane?
Kopalnią informacji statystycznych jest Główny Urząd Statystyczny. Niestety na jego stronach internetowych nie znajdziemy wszystkich danych. W ich poszukiwaniu można się udać do urzędu statystycznego w mieście wojewódzkim. Informacje na temat sytuacji lokalnej są do pozyskania w urzędach pracy i urzędach gmin. Można też uzyskać własne dane zebrane wśród odbiorców działań naszej organizacji: potencjalnych uczestników projektu. Jeżeli prowadzimy stały monitoring, badamy potrzeby naszych interesariuszy – powinniśmy w kryteriach opisu/ pytaniach ankietowych brać pod uwagę wymiar płci.
Warto pamiętać o badaniach dotyczących sytuacji kobiet i mężczyzn przeprowadzonych w ramach projektów zrealizowanych z pieniędzy Europejskiego Funduszu Społecznego. Zachęcam do zapoznania się z zasobami strony „Monitoring Równości Płci w Polsce” (www.monitoring.rownystatus.gov.pl) stworzonej przez Departament ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej jako część projektu „Różne role, takie same szanse. Monitorowanie realizacji równości płci”, zrealizowanego dzięki pieniądzom z EFS w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich (2004-2006). Interesujące są także zasoby zgromadzone na stronie Fundacji Feminoteka (www.feminoteka.pl).
Filtr równościowy
Podsumowując: jeżeli projektodawca nie uwzględni tych wytycznych, nie ma szans na uzyskanie dotacji. Przygotowując projekt, trzeba przepuścić go przez swoisty fi ltr równościowy. Należy zacząć od analizy równościowej, następnie na jej podstawie ustanowić równościowe cele, potem plan działania wrażliwy na płeć, rezultaty w podziale na płeć oraz zaplanować metody badania tych rezultatów, które pomogą ocenić zmianę w relacjach kobiet i mężczyzn.
Zachęcam do lektury poradnika Zasada równości szans kobiet i mężczyzn, w którym dużo uwagi poświęcono procesowi przygotowania wniosku o dofinansowanie. Poradnik dostępny jest w wersji elektronicznej na stronie www.efs.gov.pl.
Równi = tacy sami?
Aby wypaść ze stałych schematów, czasem konieczna jest terapia wstrząsowa. I tak się trochę czuję, gdy obecnie przygotowuję wniosek na konkurs w PO KL. Staję cały czas przed pytaniem, ile jest uczestniczek wśród moich potencjalnych uczestników. Jeśli przygotowuję projekt dla… no właśnie… kioskarzy i kioskarek… spedytorów i spedytorek… kierowników i kierowniczek… bezrobotnych i… bezrobotnych kobiet…, to muszę za każdym razem pytać, ile jest kobiet, a ilu mężczyzn w tej grupie i jakie są ich potrzeby. Dzieje się tak, ponieważ, realizując jako projektodawca politykę unijną (a korzystając z tych pieniędzy, godzę się na to), uczestniczę w wielkiej zmianie kulturowej lub przynajmniej działam na jej rzecz. Obecnie uczymy się tej nowej perspektywy jak dzieci, musząc pewne rzeczy nazywać, analizować. Wyrośliśmy bowiem w innej kulturze myślenia, która zakładała, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni mają takie same potrzeby. Staraliśmy się być ślepi na każdy przejaw tego, że jest inaczej, szukając wyjaśnień tego zróżnicowana wśród zupełnie innych przyczyn.
Obecnie nasze społeczeństwo w skali społecznej odzyskało płeć. Równi, nie znaczy tacy sami. Być może za jakiś czas ta perspektywa stanie się dla nas oczywista, będziemy żyli w jednym społeczeństwie, ale zróżnicowanym pod względem płci w sferze społecznej.
***
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uruchomiło specjalny adres e-mail: rownoscplci@mrr.gov.pl, na który można pisać w sprawie równości szans kobiet i mężczyzn w PO KL. Pracownicy resortu udzielają informacji na temat poradnika oraz obowiązującego od 1 kwietnia 2009 r. standardu minimum, w którym w efekcie konsultacji społecznych wprowadzono liczne zmiany.
***
***
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uruchomiło specjalny adres e-mail: rownoscplci@mrr.gov.pl, na który można pisać w sprawie równości szans kobiet i mężczyzn w PO KL. Pracownicy resortu udzielają informacji na temat poradnika oraz obowiązującego od 1 kwietnia 2009 r. standardu minimum, w którym w efekcie konsultacji społecznych wprowadzono liczne zmiany.
***
Artykuł ukazał się w lipcowym numerze EUlotki.
EUlotka ukazuje się jako wkładka w dwumiesięczniku organizacji pozarządowych gazeta.ngo.pl (wydawanym przez Stowarzyszenie Klon/Jawor), dostępnym wyłącznie w prenumeracie. Więcej informacji o dwumiesięczniku można znaleźć na stronie www.gazeta.ngo.pl. Prenumeratę można zamówić w sklepie internetowym www.sklep.ngo.pl.
W najnowszym numerze:
EUlotka ukazuje się jako wkładka w dwumiesięczniku organizacji pozarządowych gazeta.ngo.pl (wydawanym przez Stowarzyszenie Klon/Jawor), dostępnym wyłącznie w prenumeracie. Więcej informacji o dwumiesięczniku można znaleźć na stronie www.gazeta.ngo.pl. Prenumeratę można zamówić w sklepie internetowym www.sklep.ngo.pl.
W najnowszym numerze:
- Wydarzenia europejskie
- Współpraca przynosi efekty
- Kontrowersyjne miliardy euro
- Dobre praktyki w Programie Europa dla Obywateli
- Zarządzanie finansami w projektach unijnych, cz. II
- Równość kobiet i mężczyzn - standard minimum
- Promocja projektów z pieniędzy UE
- Plan UE na kryzys
- Przegląd europejskich organizacji pozarządowych: Sieci międzysektorowe
- Konkursy i przetargi UE
- Konsultacje publiczne UE
- Zaproszenia UE
Zachęcamy do lektury!
Źródło: EUlotka 5 (28)
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
