W każdym stowarzyszeniu najważniejsi są członkowie. W stowarzyszeniu rejestrowanym w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) na początku jest ich zwykle piętnaścioro. Spotykają się na zebraniu założycielskim, podejmują decyzję o założeniu stowarzyszenia, uchwalają statut i wybierają władze. W miarę upływu czasu liczba członków może się zmieniać. Ważne, aby nigdy nie spadła poniżej 15, ponieważ jest to powód do rozwiązania stowarzyszenia.
Podstawowe regulacje dotyczące członkostwa zawiera Ustawa Prawo o stowarzyszeniach.
W ustawie tej m.in. :
- wskazuje się, kto może być założycielem stowarzyszenia
- wskazuje się, kto nie może być założycielem, ale może być członkiem już działającej organizacji
- zakazuje się bezwzględnego posłuszeństwa członków wobec władz stowarzyszenia (to walne zebranie, a więc wszyscy członkowie mają najwyższą władzę, a nie zarząd albo komisja rewizyjna),
- zabrania się zmuszania kogokolwiek do wstępowania lub występowania ze stowarzyszenia
- informuje się, że inne osoby prawne (firmy, instytucje) mogą być tylko członkami wspierającymi.
Bardziej szczegółowe zapisy są zawarte w statucie – to tutaj powinny być zawarte regulacje na temat sposobu nabywania i utraty członkostwa, przyczyny jego utraty oraz prawa i obowiązki członków.
Przepisy ustawy dzielą członków stowarzyszenia na „członków” (najczęściej w statutach nazwanych „zwyczajnymi") i „członków wspierających”. Wybór należy do twórców stowarzyszenia i statutu. Rozwiązanie najczęściej stosowane to podział na członków zwyczajnych, wspierających i honorowych. W takiej sytuacji założyciele stają się automatycznie członkami zwyczajnymi w momencie zarejestrowania organizacji w sądzie.
Zdarza się jednak czasem, że zachowuje się status członka – założyciela. W takiej sytuacji organizacja ma członków – założycieli, członków zwyczajnych (może też mieć wspierających i honorowych). Zwykle ten tytuł ma charakter prestiżowy, a prawa i obowiązki członków – założycieli są takie same jak członków zwyczajnych (z których najważniejsze jest czynne i bierne prawo wyborcze – czyli prawo do wybierania władz i bycia wybranym do władz).
Do KRS zgłaszani są tylko założyciele stowarzyszenia i dzieje się to w momencie złożenia wniosku o rejestrację organizacji. Nie istnieje żaden specjalny formularz, organizacja załącza po prostu listę członków – założycieli (wraz z określonymi danymi).
Opowiadając na pytanie czytelnika portalu: Nie trzeba zgłaszać do sądu kolejnych przyjmowanych ani ustępujących członków, dotyczy to także ustępujących członków – założycieli. A rezygnacja osób, które zakładały organizację, nie ma jakichś szczególnych konsekwencji. Jedynie może warto się zastanowić, dlaczego rezygnują jednocześnie dwie osoby i czy ma to związek z tym, co się dzieje w organizacji czy ma zupełnie inne przyczyny.
Trzeba natomiast upewnić się, czy w związku z rezygnacją dwóch osób, nie spadnie liczba członków poniżej piętnastu. Wtedy koniecznie, zanim się przyjmie rezygnację, trzeba kogoś namówić do przystąpienia do stowarzyszenia. Liczba członków poniżej 15 może być przyczyną do rozwiązania stowarzyszenia. Zrobić to może sąd może na wniosek organu nadzorującego organizację.
Koniecznie należy pamiętać, że przyjmując rezygnację, należy postępować zgodnie ze statutem (np. jeśli rezygnacja ma być pisemna – powinna mieć taką formę). Dobrze jest, gdy w stowarzyszeniu jest wyznaczona osoba, która zajmuje się prowadzeniem listy członków i gromadzeniem takich dokumentów jak deklaracje członkowskie czy rezygnacje. Pozostali członkowie powinni wiedzieć, że to właśnie ona jest za to odpowiedzialna.
Podstawa prawna
- Ustawa prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. (Dz. U. Nr 20, poz. 104 z późn. zm.)
Art. 3.
- Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionym praw publicznych.
- Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
- Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
Art. 4.
- Cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich.
- Cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą wstępować do stowarzyszeń, których statuty przewidują taką możliwość.
Art. 6.
- Tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia jest zakazane.
- Nikogo nie wolno zmuszać do udziału w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia. Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim.
Art. 10.
- Statut stowarzyszenia określa w szczególności:
1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji,
2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia,
3) cele i sposoby ich realizacji, (…)
4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków,
(…)
- Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia.
Art. 31.
Na wniosek organu nadzorującego sąd wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia, w razie gdy:
1) liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia
- Statut stowarzyszenia
Źródło: inf. własna (ngo.pl)
