Publicystyka - ngo.pl

Z zainteresowaniem i nadzieją przyjęliśmy wiadomość o wprowadzeniu przedmiotu edukacja zdrowotna do szkół. Organizacje społeczne działające od lat w obszarze zdrowia psychicznego i fizycznego dzieci, sformułowały kilka rekomendacji  dla zespołu opracowującego zapisy podstawy programowej tego przedmiotu, które pozwalamy sobie Państwu przesłać. Jesteśmy otwarci na dalsze rozmowy i konsultacje dotyczące treści i sposobów prowadzenia edukacji zdrowotnej.

Przedmiot edukacja zdrowotna wymaga innowacyjnego podejścia nie tylko w obszarze treści, ale przede wszystkim sposobów pracy. Jeśli chcemy kształcić postawy prozdrowotne, forma i sposób prowadzenia zajęć są kluczowe i powinny być spójne z celami edukacyjnymi przedmiotu. Zajęcia same w sobie muszą wspierać postawy prozdrowotne i powinny być prowadzone metodami aktywnymi, nie w systemie ławkowym. Warto wykorzystywać metody projektowe, uczenia/się przez doświadczenie i działanie, a nawet stosować elementy edukacji outdoorowej. Ogromne znaczenie ma także jakość nauczania oraz pokazywanie i modelowanie tego, co prozdrowotne przez osoby nauczające. Nie chodzi tylko o lekcje, ale o budowanie kultury dobrostanu psychicznego w szkole. Pomocne mogą tu się okazać szkolenia i treningi dla nauczycieli (np. uważności).

Edukacja zdrowotna – zarówno jako odrębny przedmiot, jak i ponadprzedmiotowe zadanie całej szkoły, powinna być prowadzona we współpracy z nauczycielami i nauczycielkami innych przedmiotów (w tym z osobami prowadzącymi zajęcia z WF), a ruch i aktywność fizyczna stanowić ważny element zajęć. Kluczowe jest, aby o benefitach aktywności fizycznej nie uczyć w sposób podawczy, podczas gdy uczniowie siedzą w ławkach. Dodatkowo, w szeroko rozumianą edukację zdrowotną muszą być włączone stołówki szkolne oraz sklepiki szkolne, które stanowią codzienny punkt kontaktu uczniów i uczennic z jedzeniem. Poprzez wprowadzenie zdrowych opcji żywieniowych oraz edukację dotyczącą wartości odżywczych różnych produktów, można pomóc młodym ludziom kształtować zdrowe nawyki żywieniowe, które będą korzystne dla ich zdrowia przez całe życie. Poza tym, warto pamiętać o włączeniu w działania pielęgniarki szkolnej czy stomatologa.  Nieodłącznym elementem działań powinna być współpraca z pedagogami i psychologami szkolnymi, którzy są specjalistami w dziedzinie rozwoju emocjonalnego i psychicznego dzieci i młodzieży. Ich obecność w ramach programów edukacji zdrowotnej może pomóc uczennicom i uczniom w radzeniu sobie z stresem, problemami emocjonalnymi, czy trudnościami w relacjach międzyludzkich.

W toku prac organizacji społecznych doszliśmy do wniosku, że w edukacji zdrowotnej warto uwzględnić między innymi wskazane poniżej umiejętności i tematy. Mamy oczywiście świadomość, że zestaw ten jest wybiórczy, wierzymy jednak, że skład zespołu gwarantuje zrównoważenie tych zagadnień z innymi zagadnieniami:

• Rówieśnicza interwencja kryzysowa Rozwój kompetencji nastolatków, aby potrafili pomagać rówieśnikom bezpiecznie i odpowiedzialnie. Zestaw podstawowych narzędzi i sposobów prowadzenia rozmów z kolegą, koleżanką w kryzysie. Ideą nie jest zastąpienie profesjonalistów w temacie kryzysów u osób nastoletnich a przygotowanie ich do udzielania wstępnego wsparcia rówieśniczego. Edukacja w tym zakresie jest fundamentem w obliczu kryzysu suicydalnego.
• Psychoedukacja na temat zdrowia psychicznego i dobrostanu, w tym stereotypów dotyczących chorób psychicznych. Wyjaśnienie zjawiska stygmatyzacji  w odniesieniu do osób chorych psychicznie. Sposoby oraz schematy postępowań, aby przeciwdziałać stygmatyzacji osób z chorobami psychicznymi.
• Edukacja o niepełnosprawnościach – szczególnie potrzebna w oddziałach integracyjnych dla uczniów z dysfunkcjami np. zespołem Aspergera, autyzmem czy osób zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Warto uzupełnić wiedzę pozostałych uczniów i uczennic na te tematy.
• Neuroróżnorodność – uświadomienie, czym jest neuroróżnorodność i jak można patrzeć na odmienności wynikające z różnic neurologicznych. Chodzi o zarysowanie szerokiego spektrum potencjałów osób atypowych i wskazanie, jak możemy z nich czerpać. Ważne jest także wskazanie na trudności, z jakimi borykają się osoby atypowe neurologicznie, oraz pokazanie, jak możemy je wspierać przez tworzeniu włączających przestrzeni edukacyjnych (w rozumieniu społecznym i fizycznym).
• Bezpieczne wsparcie psychologiczne: jak i gdzie szukać pomocy? – zdobycie wiedzy na temat zasad działania telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111 oraz uwrażliwienie na problemy, z którymi mogą dzielić się uczniowie. Gdzie w szkole szukać pomocy i z kim z osób dorosłych młoda osoba może porozmawiać.
• Granice w relacjach – umiejętność zauważania przekraczania granic i pierwszych przejawów przemocy w bliskich relacjach. Reagowanie na przekraczanie własnych granic. Szanowanie granic innych osób.
• Natura dla równowagi psychicznej – zajęcia na świeżym powietrzu i wśród przyrody mają na celu wspieranie zdrowia psychicznego dzieci poprzez aktywności na świeżym powietrzu, które pomagają redukować stres, regulować nastrój i poprawiać koncentrację, co sprzyja ogólnemu dobrostanowi psychicznemu zarówno uczniów jak i nauczycieli.
• Odczucia zamknięte w ciele – umiejętności radzenia sobie z emocjami w sytuacjach trudnych (samodzielne oraz w kontakcie z innymi). Pomoc w uzyskaniu dostępu do stabilności emocjonalnej poprzez orientację w tu i teraz. Kontakt ze swoim ciałem oraz stymulowanie nowego doświadczenia w ciele jako przeciwwagi do uczucia strachu, przytłoczenia. Stwarzanie możliwości do doświadczenia bezpiecznego zaangażowania społecznego, wzajemnej regulacji dzięki wykorzystaniu połączenia z innymi osobami. Zajęcia mogą być prowadzone z wykorzystaniem przygotowanych przez Fundację OFF school scenariuszy dla nauczycieli oraz uczniów i uczennic: https://www.spokojnamlodosc.pl/biblioteka/. W przypadku szkół średnich edukacja w tym zakresie może być prowadzona rówieśniczo lub przez nauczycieli. W przypadku szkół podstawowych zajęcia powinni prowadzić nauczyciele, a edukacja rówieśnicza może być upowszechniana w ostatnich klasach.
• Trening uważności – jako wsparcie dobrostanu osób nauczycielskich i uczniowskich i tworzenie kultury dobrostanu w szkole, poznanie podstawowych zasad mindfulness oraz przećwiczenie prostych technik, które mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem i budowaniu kontaktu ze sobą, swoimi myślami i emocjami. Badania pokazują, że sam trening uważnosci dla nauczycieli korzystnie wpływa na uczniów, w szkole obniża się poziom stresu. Promowanie wprowadzenia w szkole i w domu kultury dobrostanu psychicznego (wellbeing) zdrowych warunków życia w oparciu o uważność. Dostarczenie najpierw nauczycielom, a następnie dzieciom i młodzieży wiedzy i technik. Ważne jest całościowe widzenie szkoły jako żywego systemu (whole school approach), gdzie zgodnie z wiedzą neurobiologiczną świadomi dorośli mogą kształtować warunki sprzyjające lub blokujące rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem czy budowanie zdrowego kontaktu ze sobą (z ciałem, myślami i emocjami) dzieci i młodzieży.