Publicystyka - ngo.pl

W 2025 roku Karkonoski Park Narodowy kontynuował realizację projektu „Serce dla przyrody z Karkonoskim Parkiem Narodowym” dofinansowanego przez Fundację Drzewo i Jutro (https://fundacjadrzewoijutro.org/projekt/edukacja-ekologiczna/projekt-serce-dla-przyrody-z-karkonoskim-parkiem-narodowym/, który rozpoczął się w czerwcu 2024 r.

Wspólne przedsięwzięcie jest projektem edukacyjnym skierowanym do uczniów i młodzieży szkolnej z regionu Karkonoszy - głównie z powiatu karkonoskiego, realizowanych w trzech ośrodkach edukacyjnych Karkonoskiego Parku Narodowego – Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Pałac Sobieszów w Jeleniej Górze, Centrum Edukacyjnym Domek Laboranta w Karpaczu oraz Karkonoskim Centrum Edukacji Ekologicznej KPN w Szklarskiej Porębie.

W mijającym roku realizowano zajęcia, przybliżające w ciekawy, niebanalny i angażujący sposób świat przyrody – zarówno tej chronionej w Karkonoskim Parku Narodowym, jak i tej znacznie bliższej – na łące, w lesie, za oknem. Uczestnicy mogli wziąć udział w następujących zajęciach:

• wakacyjny cykl warsztatów „Wakacje w Klimatycznych Karkonoszach” - podczas wakacji w każdy piątek odbywały się bezpłatne warsztaty edukacyjne dla dzieci, poświęcone przyrodzie Karkonoszy. Podczas spotkań uczestnicy poznawali fascynujący świat lokalnej fauny i flory, w tym niepylaka apollo, owadów zapylających rośliny, sów, owiec na wypasie i nietoperzy, a także uczyli się o karkonoskich drzewach, tworzyli makramę naturalną oraz leśne pocztówki. Każde zajęcia łączyły wiedzę przyrodniczą z praktycznymi aktywnościami – uczestnicy mogli własnoręcznie wykonać tematyczne pamiątki, które zabierali do domu, pogłębiając swoją ciekawość i kontakt z naturą.
• „Łąka kwietna” – to warsztaty łąkowe dla młodzieży szkolnej, obejmujące trzy etapy: przygotowanie miejsca pod łąkę kwietną i wysiew w kwietniu, obserwację wzrostu roślin i odwiedzających je owadów w czerwcu oraz przygotowanie łąki do zimy w październiku. Uczestnicy mieli okazję krok po kroku śledzić zmiany zachodzące na łące kwietnej, pogłębiając wiedzę o ekosystemach i roli łąk w przyrodzie. Każde spotkanie kończyło się wspólnym poczęstunkiem i wymianą doświadczeń.
• „Ptasie radio” – to spotkania podczas których uczestnicy poznawali karkonoskie ptaki – ich odgłosy, zwyczaje oraz mieli okazję obserwować ptaki w terenie przez lornetki. Zajęcia zakończone wielkim quizem wiedzy, który pozwalał uczestnikom sprawdzić i utrwalić zdobytą wiedzę w przyjemnej, interaktywnej formie.
• „Śmieci skrzydeł nie mają” - podczas tych zajęć edukacyjnych uczestnicy poznawali zasady segregacji odpadów i recyklingu oraz uczyli się, dlaczego właściwa gospodarka odpadami jest kluczowa dla ochrony środowiska. Zajęcia łączyły teorię z praktycznymi ćwiczeniami, pozwalając uczestnikom zdobyć wiedzę, którą mogą stosować na co dzień.
• „Karkonosze w powiększeniu” - uczestnicy tych zajęć poznawali Karkonosze w różnych odsłonach: w wiosennym rozkwicie, letnim słońcu, jesiennej palecie barw, a czasem także przy chłodniejszym, górskim wietrze, który skutecznie dodawał energii do działania. Podczas spotkań realizowano działania edukacyjne dotyczące przyrody nieożywionej i ożywionej, ze szczególnym uwzględnieniem walorów geologicznych Sudetów oraz unikatowej flory Karkonoszy, wzbogacone o barwne historie działalności karkonoskich Laborantów. Uczestnicy uczyli się rozpoznawania skał i minerałów (niektóre okazy niemal od razu zyskiwały miano „najfajniejszego kamienia dnia”), a także poznawali budowę roślin przy użyciu sprzętu do mikroskopowania, który pozwalał zajrzeć w świat niedostępny gołym okiem.
• „W ogrodzie Ducha Gór ” zajęcia botaniczne - zajęcia prowadził specjalista botanik, wspierany przez edukatora KPN. Uczestnicy zostali wprowadzeni w zagadnienia związane z rozpoznawaniem gatunków charakterystycznych dla różnych zbiorowisk roślinnych, takich jak siedliska leśne, nieleśne, górskie czy ruderalne. Poznawali ich rolę w przyrodzie, zagrożenia, a także sposoby ochrony – odkrywając przy tym, że nawet niepozorna roślina może mieć fascynującą historię. Młodzież brała udział w praktycznych warsztatach rozpoznawania gatunków oraz uczyła się ich oznaczania przy pomocy specjalistycznych kluczy i aplikacji mobilnych – zarówno w ogrodzie, jak i w terenie. Nie brakowało momentów pełnych skupienia, porównań liści „centymetr po centymetrze” oraz satysfakcji z trafnie rozpoznanego gatunku.
• „Ptaki dziuplaki” - podczas warsztatów uczestnicy dowiadywali się, jakich siedlisk potrzebują ptaki dziuplaste na terenie naszego kraju, gdzie znajdują się ich naturalne miejsca lęgowe oraz w jaki sposób można je chronić i ułatwiać ptakom bezpieczne gniazdowanie. Duży nacisk położono na to, jak pomagać mądrze i etycznie – tak, aby dobre intencje rzeczywiście służyły przyrodzie. Pod okiem specjalisty oraz edukatorów KPN uczestnicy własnoręcznie budowali budki lęgowe, ucząc się przy tym, że ptasie „M” musi być dopasowane do potrzeb przyszłych lokatorów, a każdy element konstrukcji ma swoje znaczenie. Warsztaty łączyły wiedzę przyrodniczą z działaniem praktycznym, a gotowe budki stały się nie tylko efektem pracy uczestników, lecz także realnym wsparciem dla ptasich mieszkańców Karkonoszy – i powodem do prawdziwej dumy dla młodych budowniczych.
• „Tropiciele” - podczas terenowych spotkań ze specjalistą uczestnicy wyruszali do lasu, gdzie odkrywali, w jaki sposób obserwować przyrodę, aby znaleźć tropy i ślady zwierząt. Uczyli się rozpoznawania tropów, żerowisk, zgryzów, odchodów i innych oznak obecności dzikich mieszkańców Karkonoszy. Najwięcej emocji wzbudzało odnajdywanie śladów pozostawionych przez jelenie i sarny oraz próby samodzielnego określenia, które z tych zwierząt mogło je pozostawić, a trzeba mieć wprawne oko, aby dostrzec różnice. Uczestnicy dowiadywali się także, jak poruszać się w lesie, aby go nie zakłócać i jak interpretować naturalne sygnały, które zwykle umykają ludzkiej uwadze.
• „Karkonosze w mikroskali” – warsztaty z mikroskopami cyfrowymi. Te zajęcia łączyły wyprawę w teren z pracą badawczą w laboratorium. Uczestnicy zbierali próbki roślin, grzybów, gleby i wody, ucząc się zasad etycznego pobierania materiału przyrodniczego. Następnie samodzielnie przygotowywali preparaty i obserwowali je pod mikroskopami cyfrowymi w przybliżeniu nawet 600-krotnym. Największe wrażenie robiło odkrywanie mikroświata ukrytego w zwykłych liściach, kroplach wody z kałuży czy w ziarnach gleby. Powiększone struktury – zarodniki, włoski, komórki, często wywoływały zachwyt, ale również i mieszane uczucia, kiedy okazało się, że w wodzie z kałuży żyje całe mnóstwo mikroorganizmów pokazując, jak niezwykła i różnorodna jest przyroda w mikroskali.

Dzięki dofinansowaniu ze środków Fundacji Drzewo i Jutro zakupiono zarówno pomoce dydaktyczne i sprzęt do obserwacji terenowych, jak i zapewniono transport uczestników do ośrodków edukacyjnych na zajęcia.

Projekt „Serce dla przyrody z Karkonoskim Parkiem Narodowym” będzie kontynuowany w latach 2026 - 2027. Fundacja Drzewo i Jutro przeznaczyła na ten cel środki w wysokości 211 100 PLN.

Opracowanie: Karolina Dobrowolska-Martini i Dział Edukacji Karkonoskiego Parku Narodowego