Publicystyka - ngo.pl

Gdańska Rada Działalności Pożytku Publicznego (GRDPP) powstała z inicjatywy środowiska organizacji pozarządowych już w 2005 r., czyli w pierwszym uchwalonym, po wejściu w życie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, rocznym programie współpracy miasta Gdańska z organizacjami. Rada była spadkobierczynią funkcjonującej w ramach systemu współpracy od 1995 r., komisji konsultacyjnej. Do przygotowania rocznego programu współpracy prezydent Gdańska powołał specjalny zespół składający się z 20 osób, 10 przedstawicieli samorządu oraz 10 przedstawicieli organizacji wyznaczonych przez Gdańską Radę Organizacji Pozarządowych (GROP). GRDPP od początku była ciałem doradczym i opiniującym Prezydenta. Przy określaniu jej składu i zakresu kompetencji wzorowano się na Radzie Działalności Pożytku Publicznego przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej.

Jakie są jej zadania i skład?

Zgodnie z Roz. I p. 5 postanowień ogólnych Programu Współpracy na 2010 r., Gdańska Rada Działalności Pożytku Publicznegoto podmiot doradczo-opiniujący oraz inicjatywny Prezydenta Miasta Gdańska w zakresie dotyczącym pożytku publicznego. Jej zadania, to w szczególności:

• opiniowanie projektów aktów prawa lokalnego i działań dotyczących organizacji, w tym sprawozdań z realizacji Programu;
• występowanie do Prezydenta i Rady Miasta Gdańska z propozycjami rozwiązań prawnych i działań w sferze pożytku publicznego;
• opracowanie i przedstawienie Prezydentowi Rocznego Programu Współpracy Miasta Gdańska z organizacjami na rok następny do dnia 30 czerwca;
• rekomendowanie wypracowanych standardów usług społecznych.

Zadaniem GRDPP jest też opracowanie i zaprezentowanie prezydentowi rocznego programu współpracy.

Do GRDPP powołani zostali przedstawiciele administracji, radni i przedstawiciele organizacji. Początkowo trwały spory, jak duża ma być reprezentacja poszczególnych grup. Ostatecznie przyjęto, że strona samorządowa i pozarządowa mają mieć taki sam udział ilościowy. Na wniosek przedstawicieli organizacji do pracy w Radzie zaproszono też dwie osoby spoza obu grup, tzw. osoby zaufania publicznego (jedną wskazuje Prezydent, drugą przedstawiciele organizacji). Na przestrzeni lat w składzie Rady następowały zmiany wewnątrz reprezentacji samorządowej, ale parytet poszczególnych grup utrzymano.

Ostatecznie Rada liczy 18 osób. Wszyscy członkowie Rady są równi w prawach i obowiązkach. W jej skład wchodzą: dwóch przedstawicieli Rady Miasta Gdańska wskazanych przez Przewodniczącego Rady oraz dwóch urzędników wskazanych bezpośrednio przez Prezydenta, trzech przedstawicieli Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego w Gdańsku, jeden przedstawiciel Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Stronę pozarządową w GRDPP reprezentuje ośmiu przedstawicieli Gdańskiej Rady Organizacji Pozarządowych przez nią wskazanych, przy czym nie muszą to być członkowie GROP. GRDPP jako całość powoływana jest przez Prezydenta specjalnym zarządzeniem na dwuletnią kadencję. Pracami Rady kieruje dwójka współprzewodniczących, którzy ustalają między sobą, kto przewodzi poszczególnym posiedzeniom. GRDPP spotyka się regularnie raz w miesiącu. Spotkania odbywają się w sali posiedzeń tuż przy gabinecie Prezydenta tak, aby zawsze mógł dołączyć do obradujących, co wystąpiło już kilka razy. Obsługę techniczno-organizacyjną Rady prowadzi Referat ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi.

Jak budowała swoją pozycję?

Pierwszą kadencję GRDPP (2005 – 2006) można nazwać swego rodzaju szkołą „współdziałania i wzajemnego dogrywania się”. W trakcie posiedzeń dość często dochodziło do ostrzejszej wymiany poglądów. Wielokrotnie strona samorządowa usiłowała narzucić swoje rozwiązania. Szczególnie często do takich „przepychanek” dochodziło w trakcie pracy nad kolejnym programem współpracy. Obie strony wyznaczały swoich przedstawicieli do zespołu roboczego, który przygotowywał szczegółowe rozwiązania prezentowane później w obecności całej GRDPP. Z biegiem czasu członkowie poznawali się i rozumieli coraz lepiej, w związku z tym omawianie spraw przebiega w lepszej atmosferze, co nie oznacza, że da się wyeliminować wszystkie konflikty.

Relacje GRDPP z GROP

Bardzo trudno jest ocenić aktywność i efektywność Gdańskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego w oderwaniu od Gdańskiej Rady Organizacji Pozarządowych, gdyż wyłaniani przez GROP członkowie GRDPP przenoszą wypracowane w ramach własnej reprezentacji rozwiązania na płaszczyznę dyskusji międzysektorowej, jaką jest Rada Pożytku. Jest chyba jednym z sukcesów, że środowisko pozarządowe może liczyć na forsowanie przez swych przedstawicieli w GRDPP rozwiązań opracowanych w środowisku organizacji. Tak więc GROP jest swego rodzaju zapleczem intelektualno-konsultacyjnym dla GRDPP i pełni funkcję „stróża” w stosunku do swych przedstawicieli w Radzie Pożytku.

Jakie sprawy wygrała, co było najtrudniejsze

Jako efekt długotrwałej pracy i nacisku GRDPP (we współpracy z GROP) warto wymienić tu np. następujące decyzje:

• powołanie Referatu ds. współpracy z organizacjami, jej kierowniczką została Magdalena Skiba, znana działaczka pozarządowa, członkini GROP oraz GRDPP;
• wprowadzenie procedury odwoławczej (braki formalne);
• ustanowienie ramowego kalendarza konkursów grantowych w UM;
• wpisanie na stałe, jako obowiązującej, corocznej ewaluacji programu współpracy;
• wpisanie do Programu Współpracy Miasta Gdańska z Organizacjami Pozarządowymi na 2009 r. zapisu o współkształtowaniu ładu przestrzennego i udziału mieszkańców w podejmowaniu decyzji dot. rozwoju miasta i polityki społecznej;
• wydanie i upowszechnienie publikacji dotyczących szczegółowych warunków udzielania dotacji z budżetu Miasta Gdańska;
• powołanie Ewy Kamińskiej, znanej liderki i członkini GROP i GRDPP, na funkcję zastępcy Prezydenta Gdańska.

Na co trzeba uważać?

Niewątpliwie powstanie RDPP może przynieść wiele korzyści. Spojrzenie z kilku punktów widzenia, a także dostęp do większych zasobów powodują, że decyzje wypracowane w dyskusji, mają większe szanse na efektywne wdrożenie.

Istnieją jednak również poważne zagrożenia. Trzeba mieć świadomość, iż w zespołach mieszanych trudno liczyć na przygotowanie stanowiska, które by w bezkompromisowy sposób opisywało trudną kwestię będącą w kompetencjach samorządu. Czasami takie stanowisko trzeba wypracować i przyjąć dla dobra sprawy. Urzędnicy będący w stosunku zależności służbowej, nawet wobec najbardziej światłego burmistrza czy prezydenta, będą zachowywali daleko idącą powściągliwość i nie przystaną na krytyczne opinie, czy nawet najbardziej potrzebne radykalne działania.

Niezwykle ważna jest również kwestia doboru osób do takiej Rady. O ile wyznaczanie urzędników jest naturalnym przywilejem szefa administracji danego szczebla, o tyle powoływanie do wspólnego ciała konsultacyjnego osób spoza urzędu może budzić zastrzeżenia. Trzeba koniecznie wypracować metodę typowania kandydatów do takich ciał w sposób niebudzący wątpliwości i zastrzeżeń. W przypadku Gdańska GROP typuje swoich kandydatów do GRDPP, co stwarza sytuację większej lojalności wobec swojego środowiska niż wobec władzy. Aby tworzona lokalna Rada miała szansę realnego wpływu na kształtowanie rzeczywistości, trzeba ustalić wiarygodny system wyboru kandydatów. Oczywiście ważne jest też, aby tych, którzy mimo deklaracji nie będę brali udziału w pracach Rady, można było usunąć i zastąpić innymi w zgodzie z procedurą wyborczą. Planowane zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie wskazują wójtowi, burmistrzowi czy prezydentowi, w jaki sposób ma wyłaniać kandydatów na członków takich Rad. Mogą oni korzystać z rozwiązania stosowanego do wyboru RDPP na poziomie ogólnopolskim, ale to nie jest najlepsza praktyka demokratyczna.

Jednym z poważnych zagrożeń, jakie czyhają na ciała konsultacyjne typu RDPP jest „utopienie” ich aktywności i zaangażowania w rozmaitych konsultacjach – mniej i bardziej ważnych. Oczywiście ta funkcja jest potrzebna, ale nie powinna całkowicie zdominować pracy. Niezbędne są też tu zasady i procedury, przygotowanie długoterminowego planu działania, aby móc skupić się na kwestiach kluczowych dla środowiska organizacji i mieszkańców.

Wydaje się, że dobre przygotowanie do tworzenia RDPP, posiadanie własnej reprezentacji, wypracowanie procedur typowania kandydatów, unikanie zagrożeń wynikających z charakteru tego typu ciał, przynosi jednak zazwyczaj więcej korzyści niż możliwych zagrożeń.

Gdańska Rada Działalności Pożytku Publicznego trzeciej kadencji została powołana Zarządzeniem nr 600/09 Prezydenta Miasta Gdańska z dnia 7 maja 2009 r., na podstawie Uchwały nr XXVII/750/08 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przyjęcia „Programu współpracy Miasta Gdańska z organizacjami pozarządowymi na rok 2009”. Szczegółowy sposób funkcjonowania GRDPP opisuje jej regulamin.

Artykuł został opublikowany w numerze specjalnym gazeta.ngo.pl "Współpraca z pożytkiem" (październik 2009), który powstał we współpracy z siecią SPLOT.