Publicystyka - ngo.pl

W artykule „Obywatelskie poruszenie na wschodzie” portal ngo.pl przedstawił regionalne zróżnicowanie organizacji pozarządowych pod względem ich aktywności, a także zmian w dynamice ich powstawania. Skąd pochodzą zaprezentowane tam statystyki oraz ilustrujące je mapy? Z serwisu www.mojapolis.pl, w którym przydatnych informacji szukać mogą nie tylko naukowcy, lecz również działacze-laicy, bo dane zaprezentowane są tam w bardzo przejrzysty sposób – w postaci map, wykresów, tabeli i rankingów.

Co dokładnie można znaleźć w serwisie? Jak organizacje mogą wykorzystać dane zgromadzone w mojapolis.pl? Do czego mogą się one im przydać? Co z nich wynika? Oto kilka przykładów ich zastosowania.

Większość organizacji ma – słuszne zapewne – poczucie, że zna się na tym, co robi (przeciętna organizacja ocenia kompetencje osób pracujących na jej rzecz na czwórkę z plusem). Przekonanie to umacnia fakt, że wiele stowarzyszeń i fundacji działa w obszarach niszowych, podejmując tematy i rozwiązując problemy, z którymi nikt inny się nie mierzy (nie robią tego ani instytucje publiczne, ani firmy prywatne).

To przeświadczenie o własnej fachowości i specyfice prowadzonych działań przyczynia się niestety do tego, że organizacje często nie zbierają dodatkowych danych i nie tworzą pogłębionych diagnoz problemów, którymi się zajmują (w 2010 roku tylko 16 % organizacji stwierdziło, że robiło w ostatnim roku badanie potrzeb lokalnych lub popytu na działania organizacji).

A diagnozować warto, należy, co więcej, czasami trzeba (jest to jeden z wymogów przy składaniu wniosków o dotację). Bardzo pomocny może się w tym okazać serwis mojapolis.pl. Dostępne w nim dane są źródłem wiedzy o odbiorcach organizacji: np. organizacje zajmujące się osobami starszymi zainteresują dane demograficzne lub informacje o usługach dla seniorów (np. domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice - koła (kluby) seniora, w liczbach ogółem, domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice - członkowie kół (klubów) seniora, w liczbach ogółem), a także o zagadnieniach i problemach, którymi organizacje się zajmują: np. organizacje kulturalne znajdą tam wiele danych o finansowaniu, infrastrukturze, praktykach kulturalnych i ich uczestnikach, a także wydarzeniach i działaniach kulturalnych (zgromadzonych w ramach projektu Obserwatorium Żywej Kultury prowadzone przez Uniwersytet Warszawski i Narodowe Centrum Kultury).

Dla organizacji działających na rzecz bezpieczeństwa ciekawe będą dane o poziomie przestępczości (bezpieczeństwo), a stowarzyszenia i fundacje zajmujące się rynkiem pracy zainteresują się wskaźnikami dotyczącymi zatrudnienia, bezrobocia czy efektywności służb zatrudnienia (praca). Wskaźniki dostępne w mojapolis.pl mogą być punktem wyjścia do dalszych badań czy analiz - w dobrej diagnozie znaleźć się też powinny dane zbierane „oddolnie” – od odbiorców usług, podopiecznych, partnerów.

22% organizacji deklaruje, że w latach 2008-2010 uczestniczyła w debatach (względnie sporach) z administracją publiczną, 14% podejmowało działania rzecznicze, lobbingowe i wpływało na zmiany o charakterze systemowym. Dla nich zawartość mojapolis.pl może być cennym źródłem wiedzy wzmacniającej ich stanowiska i postulaty. Siła dostępnych w serwisie danych nie polega tylko na obiektywizmie oficjalnych statystyk, ale na możliwości stworzenia dla nich kontekstu – porównywania wyników i zestawienia różnych wskaźników ze sobą.

Wśród ponad 400 wskaźników opublikowanych w serwisie znaleźć można dane z bardzo różnych dziedzin, np. o dostępności przedszkoli i żłobków. Z ich analizy wynika, że w województwie warmińsko-mazurskim jest ok. 260 przedszkoli publicznych. Nic to nam jednak nie powie, póki nie dowiemy się, że to niemal pięć razy mniej niż na Mazowszu lub Śląsku. I nie jest to tylko związane z mniejszą liczbą dzieci na Warmii i Mazurach, bowiem również odsetek dzieci w przedszkolach jest w tym regionie - w porównaniu z innymi województwami - najniższy, zaś w rankingu liczby miejsc w żłobkach w przeliczeniu na 100 dzieci warmińsko-mazurskie zajmuje przedostatnie miejsce.

  

Czy przytoczone powyżej dane nie są wystarczającym argumentem, żeby w strategii rozwoju regionu lub strategii rozwoju edukacji w województwie warmińsko-mazurskim jako strategiczny cel wpisać zwiększenie dostępu do edukacji przedszkolnej? Z pobieżnej analizy istniejących dokumentów strategicznych dla województwa warmińsko-mazurskiego wynika, że problem ten nie został dostrzeżony.

Co zrobić, żeby to się zmieniło? W województwie działa ponad 600 organizacji pozarządowych, które w bazie organizacji pozarządowych bazy.ngo.pl jako obszar swojego działania wskazały naukę, szkolnictwo wyższe, edukację, oświatę i wychowanie - może znajdzie się wśród nich kilka, które uznają, że warto się tym problemem zająć? Temat wydaje się też ciekawy dla mediów, szczególnie tych, które są gotowe zaangażować się w sprawy obywatelskie. A może sami rodzice wezmą sprawy w swoje ręce? Są argumenty, wystarczy, żeby ktoś chciał ich użyć.

Dane dostępne w mojapolis.pl mogą służyć nie tylko diagnozie, ale też być przyczynkiem do oceny skuteczności i wpływu organizacji. Czasami warto oderwać się od myślenia o krótkookresowych rezultatach własnych działań wyrażonych liczbą dostarczonych produktów czy usług, a nawet zadowoleniem naszych odbiorców i zastanowić się nad ich szerszym, długofalowym oddziaływaniem.

W codziennej bieganinie nie pamiętamy często, czemu służyć mają nasze działania, zapominamy, że przecież chodzi nam o zmianę - swojego najbliższego otoczenia, swojej gminy, powiatu, regionu, kraju, świata. Refleksja nad wskaźnikami opisującymi kondycję społeczności, w których działamy i ich zmiany w czasie może ułatwić odpowiedz na pytanie, na ile się do tych zmian przyczyniliśmy.

Wyobraźmy sobie organizację, która od lat zabiega o dostosowanie lokali w Warszawie do potrzeb niepełnosprawnych. Jak widać na poniższych wykresach, liczba bibliotek i muzeów dostępnych dla osób niepełnosprawnych w ciągu ostatnich lat zwiększyła się mniej więcej dwukrotnie . Zmiana, która zaszła na pewno nie była wyłączna zasługą tej organizacji, ale jednak można przypuszczać, że jej działania się do tej zmiany przyczyniły.

  

Dane dostępne w mojapolis.pl nie odpowiedzą na pytanie „dlaczego?”: „dlaczego na zachodzie i północy jest więcej przestępstw?”; „dlaczego w woj. opolskim rodzi się najmniej dzieci?”; „dlaczego w Małopolsce najwięcej osób korzysta z bibliotek?” itd. Serwis dostarcza danych i inspiruje do stawiania hipotez, jednak źródłem wiedzy staje się tylko w połączeniu z interpretacją dokonywaną przez użytkowników, który wnoszą swoje doświadczenia, oceny i poglądy.