Przed prezydencją w Radzie UE. Wnioski dla Polski
Instytut Spraw Publicznych, podczas konferencji 7 grudnia 2009, zaprezentował wnioski płynące z raportu "Partnerstwo dla Prezydencji? Współpraca administracji z sektorem pozarządowym podczas czeskiej Prezydencji w Radzie UE”, przygotowanego przez dr Agnieszkę Ładę.
Zbliżająca się polska Prezydencja w Radzie UE w 2011 roku skłania do refleksji, jakie działania należy podjąć, aby sprostać wyzwaniu przewodzenia Unii nie tylko w aspekcie politycznym i organizacyjnym, ale także aby wykorzystać ten czas do przybliżenia Wspólnoty Polakom.
Mimo wysokiego poparcia polskiego społeczeństwa dla procesu integracji europejskiej, Polacy nie widzą potrzeby aktywnego angażowania się czy nawet współdecydowania o jej przyszłości np. poprzez udział w wyborach. Nie znają także bliżej jej instytucji. Szczególnie niejasna może się wydawać instytucja Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, gdyż jest ona nieporównywalna do żadnych krajowych instancji, a Polska obejmie Przewodnictwo po raz pierwszy. Z tych powodów okres Prezydencji należy wykorzystać do jeszcze bardziej intensywnego promowania idei integracji wśród Polaków. Konieczne jest również przeprowadzenie skutecznej kampanii informacyjnej na temat celów, kompetencji i przebiegu Przewodnictwa Polski w Radzie UE.
Partnerem w tych działaniach powinny być organizacje pozarządowe, które, co niejednokrotnie udowodniły, znają potrzeby Polaków i potrafią dotrzeć do nich ze swoim przekazem. Poza tym stanowią dla administracji cenne źródło informacji o nastrojach społecznych.
Analizując czeskie działania oraz ich efekty pod kątem nadchodzącej polskiej Prezydencji w Radzie UE, należy jednak zwrócić uwagę na zasadnicze różnice dzielące oba kraje, które powodują, że część z wypracowanych i funkcjonujących czeskich rozwiązań nie będzie w Polsce możliwa do zastosowania.
Główną różnicą jest wielkość kraju i liczba mieszkańców. Pośród dziesięciu milionów obywateli czeskich mniej jest ekspertów, organizacji pozarządowych, dziennikarzy i urzędników niż w prawie czterokrotnie większym społeczeństwie polskim. W Polsce o wiele trudniej więc zaprosić do współpracy wszystkie zainteresowane oraz kompetentne osoby i podmioty. Zawsze istnieć będzie pomiędzy nimi konkurencja, a osobiste kontakty nie będą aż tak rozwinięte jak w Czechach. Konsultacje czy informowanie nie będzie mogło się też odbywać, jak w Pradze, zawsze face-to-face.
Zasadniczą różnicą będzie także sposób sprawowania Prezydencji – w polskim przypadku już według zasad traktatu lizbońskiego. Mniejsza rola rotacyjnego Przewodnictwa w polityce zagranicznej UE spowoduje, że także zaangażowanie organizacji pozarządowych, zwłaszcza think tanków, będzie musiało być w tym obszarze mniejsze niż było to w przypadku Czech. Mimo to warto przyglądać się czeskim przykładom i zastanawiać, jak je przekształcić, aby pasowały do polskiej rzeczywistości.
Raport Instytutu Spraw Publicznych zawiera analizę współpracy administracji rządowej z trzecim sektorem w Czechach podczas sprawowania przez ten kraj Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej oraz wynikające z niej wnioski i rekomendacje dla Polski. Ekspertyza ISP na zlecenie UKIE poświęcona koncepcji współpracy polskiej administracji z organizacjami pozarządowymi zostanie przedstawiona podczas konferencji UKIE 16.12.2009.
Główne wnioski raportu:
- Czesi posiadają bogate doświadczenie współpracy pomiędzy administracją rządową a trzecim sektorem. Polska, przygotowując się do sprawowania Prezydencji w Radzie UE, powinna skorzystać z wypracowanych tam mechanizmów kooperacji.
- Trzeci sektor powinien zostać włączony w proces konsultowania priorytetów polskiego Przewodnictwa oraz informowania społeczeństwa o Prezydencji.
- Kontakty pomiędzy urzędnikami a przedstawicielami sektora pozarządowego są w Czechach otwarte i oparte na zaufaniu. Sprzyja to konsultacjom z ekspertami, efektywnym wykorzystaniu ich wiedzy oraz inicjowaniu wspólnych projektów. Polska administracja powinna budować podobną sieć nieformalnych kontaktów, które będzie można wykorzystać do zasięgania porad oraz usprawnienia komunikacji ze społeczeństwem.
- Zorganizowane w Czechach konkursy grantowe na projekty organizacji pozarządowych, mające na celu informowanie społeczeństwa o roli Prezydencji oraz o jej priorytetach nie zawsze przynosiły oczekiwane efekty. Ucząc się na czeskim przykładzie, w Polsce należy rozpisać je odpowiednio wcześnie oraz stworzyć dla nich jasne procedury.
- Skutecznym sposobem na promowanie priorytetów Prezydencji za granicą jest zorganizowanie przez administrację we współpracy z trzecim sektorem międzynarodowej konferencji na jeden z wiodących tematów Przewodnictwa. Na spotkanie należy zaprosić urzędników z krajów członkowskich i Komisji Europejskiej, ekspertów oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych.
