Publicystyka - ngo.pl

Siedem bloków negocjacyjnych pakietu legislacyjnego polityki spójności to: Zarządzanie i kontrola, Pomoc techniczna i Informacja i promocja, Instrumenty terytorialne, EWT, Kwestie finansowe poza Wieloletnimi Ramami Finansowymi (WFR), Wskaźniki, Rekomendacje Rady dla poszczególnych państw członkowskich (CSR).

Informacja MRR:

Państwa członkowskie (PCz) przyjęły częściowe stanowisko Rady (partial general approach) zaproponowane dla wszystkich 7 bloków negocjacyjnych, co zwiększa szanse na planowe zakończenie negocjacji w Radzie zagadnień związanych z pakietem rozporządzeń, tj. przed końcem 2012 roku. Osiągnięty kompromis w wielu obszarach jest zgodny z postulatami Polski – zwłaszcza w blokach dotyczących EWT, Informacji i komunikacji, Pomocy Technicznej czy kwestii finansowych poza WRF, co należy uznać za znaczący sukces – opis poszczególnych bloków oraz przyjęte przez Radę propozycje kompromisowe znajdują się poniżej. 

Do dalszej dyskusji pozostały nadal 2 kluczowe bloki: Zarządzanie finansowe i Wspólne Ramy Strategiczne (WRS), których przyjęcie planowane jest na dodatkowym GAC, w listopadzie br., po serii dodatkowych spotkań na poziomie roboczym.

W trakcie spotkania GAC rozdana została również deklaracja państw Grupy Wyszehradzkiej i Słowenii przyjęta przez ministrów na spotkaniu 12 października 2012 r. W imieniu tych państw, jako Prezydencja Grupy, przedstawiliśmy najważniejsze jej postulaty, m.in. wezwanie do jak najszybszego zakończenia negocjacji i w Radzie, i z Parlamentem Europejskim, oraz przygotowania aktów delegowanych i wykonawczych.


Bloki negocjacyjne zaakceptowane na GAC, 16 października 2012 r. – podsumowanie:


Informacja i promocja
Polska poparła przedłożony kompromis, który wykorzystuje doświadczenia i dobre praktyki z obecnego okresu programowania. Postulaty Polski w ramach tego bloku w dużej części pokrywały się postulatami innych państw członkowskich i ostatecznie znalazły się w propozycji kompromisowej. Najważniejsze kwestie w ramach tego bloku to:

• bardziej strategiczny zakres strategii komunikacji – Polska, podobnie jak większość PCz, postulowała usunięcie wymogu corocznej aktualizacji szczegółowych planów działań informacyjnych i promocyjnych oraz obowiązku ich akceptowania przez komitety monitorujące, co zostało odzwierciedlone w kompromisie Prezydencji.
• możliwość przygotowania wspólnej strategii komunikacji obejmującej wszystkie programy operacyjne – PREZ CY przychyliła się do postulatu Polski, która planuje w przyszłym okresie programowania przygotowanie krajowej strategii komunikacji. Ma to ogromne znaczenie dla lepszej koordynacji działań promocyjnych w Polsce, które prowadzone będą w ramach ponad 20 programów operacyjnych. Wspólna strategia komunikacji ma być przyjmowana i zmieniana przez jeden komitet monitorujący wybranego programu, co jest znacznym uproszczeniem w stosunku do sytuacji, gdyby musiałyby ją akceptować komitety monitorujące dla wszystkich programów i pozwoli uniknąć długich procedur zatwierdzania z udziałem kilku komitetów.
• uelastycznienie wymogów dot. informacji i komunikacji wobec PCz przy zachowaniu właściwej równowagi między zapewnieniem stosownej promocji PS a niezwiększaniem obciążeń administracyjnych. Szczególne znaczenie dla Polski ma tutaj realizacja postulatu dotyczącego braku konieczności odniesienia do poszczególnych funduszy w przypadku, gdy projekt realizowany jest ze środków kilku funduszy.

Pomoc Techniczna
Polska jest zadowolona z przedstawionego kompromisu, który w dużej mierze udało się osiągnąć dzięki otwartości i dobrej współpracy z Komisją Europejską. Kompromis wychodzi naprzeciw naszym postulatom, zgłaszanym w ramach grupy V4+SI, w szczególności:

• zapewnia elastyczność użycia środków pomocy technicznej w odniesieniu do funduszy PS (w granicach 10 proc. całkowitej alokacji na Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Spoleczny (4 proc. alokacji w ramach danego programu operacyjnego) oraz 4 proc. na Fundusz Spójności (FS)) oraz różnych kategorii regionów.
• przewiduje, że działania pomocy technicznej mogą być wdrażane poza obszarem programu o ile służą danemu programowi, lub – w przypadku krajowego programu pomocy technicznej - o ile służą innym programom współfinansowanym ze środków PS.

Te obie zmiany mają fundamentalne znaczenie dla tych państw (w tym PL, SK, CZ, HU, SI, RO), które planują przygotowanie krajowego programu pomocy technicznej realizowanego na terytorium całego kraju, obejmującego różne kategorie regionów.

Proponowane rozwiązania mają ogromne znaczenie praktyczne i w porównaniu z dzisiejszymi rozwiązaniami znacznie uproszczą wdrażanie działań pomocy technicznej w ramach programów krajowych w tych państwach, które objęte są różnymi kategoriami regionów. Ma to tym większe znaczenie dla Polski, która w tej grupie znajdzie się po raz pierwszy.


Elementy rozporządzenia Europejska Współpraca Terytorialna
Polska była bardzo aktywnym uczestnikiem debaty w tym bloku, a wiele z naszych postulatów zyskało poparcie innych PCz i ostatecznie znalazło się w propozycji kompromisowej. Najważniejsze kwestie w ramach tego bloku to:

• umożliwienie państwom członkowskim podjęcia decyzji o przesunięciu kwoty nieprzekraczającej 15 proc. ich alokacji finansowej dla jednego z komponentów współpracy transgranicznej lub współpracy transnarodowej na inny komponent. Polska proponując ten postulat uzyskała zdecydowane poparcie większości PCz i zapis znalazł się w kompromisie. Jest to jedna z kluczowych kwestii wynegocjowanych przez Polskę w tym bloku.
• Polska postulowała o doprecyzowanie sposobu alokacji środków EWT, tak aby tekst wyraźnie mówił o alokacji na kraje a nie na programy (czyli chęć kontynuacji obecnego systemu). Jest to druga z ważniejszych kwestii wynegocjowanych przez PL w tym bloku.
• przepis o włączeniu dodatkowych regionów na poziomie NUTS 3 do programów współpracy transgranicznej, co tym samym pozwoli zapewnić spójność obszarów objętych programem;
• przyjęty kompromis – wbrew pierwotnym planom – nie obejmuje art. 28 rozporządzania EWT, określającego zaangażowanie krajów trzecich w realizację programów współpracy terytorialnej. PREZ oraz PCz stwierdziły, iż informacje przedłożone przez KE w fiszkach technicznych nie są wyczerpujące, stąd dyskusja w tym temacie będzie kontynuowana na kolejnych grupach roboczych Rady podczas PREZ CY. Najprawdopodobniej w listopadzie PREZ CY zorganizuje spotkanie techniczne w tej sprawie. Niemniej jednak w kompromisie przyjęto przepisy szczególne dotyczące przypadków, w których beneficjenci wiodący uczestniczący w programach współpracy mają siedzibę w państwie trzecim lub na terytorium trzecim.

Instrumenty terytorialne
Blok ten obejmuje nową tematykę w stosunku do obecnej perspektywy 2007-2013 i jest odpowiedzią KE na zgłaszaną w kilkuletnich debatach na poziomie UE potrzebę uwypuklenia podejścia terytorialnego oraz wzmocnienia roli szczebla regionalnego oraz lokalnego w realizacji Polityki Spójności.

Polska przyjęła ujęcie tej tematyki w pakiecie legislacyjnym z dużym zadowoleniem, gdyż od kilku lat głośno wypowiadamy się za wzmocnieniem podejścia terytorialnego i kreowaliśmy także debatę w tym temacie podczas Prezydencji Polski w Radzie UE. Jednocześnie w trakcie prac nad tym blokiem Polska zgłaszała szereg uwag natury porządkującej oraz usprawniającej proponowane mechanizmy. Duża część z nich została uwzględniona, niemniej jednak jedno z rozwiązań trafiło na silny opór PCz i będzie miało charakter opcjonalny (ZIT). Najważniejsze elementy składowe tego bloku:

a) rozwój lokalny kierowany przez społeczność - community local led development (CLLD)

• instrument, funkcjonujący do tej pory jako LEADER w ramach EFRRW, jest w tej propozycji na lata 2014-20 poszerzony także o opcjonalne zastosowanie go w ramach EFRR, EFS oraz EFMR.
• udział żadnego poziomu władz publicznych ani innych grup interesu nie powinien stanowić większości w ciałach decyzyjnych (mniej niż 49 proc. głosów) – Polska popiera ten postulat, który był jednym z bardziej dyskutowanych wątków tej debaty.
• przepis regulujący definicję obszaru i ludności objętych CLLD w rozporządzeniu, a nie w akcie delegowanym przyjmowanym przez Komisję;
• dzięki staraniom Polski wprowadzono korzystny zapis mówiący o tym, iż lokalne grupy działania mogą zarówno zarządzać lokalnymi strategiami działania, jak i występować w roli beneficjenta.
• Polska (w wyniku współpracy MRR – MRiRW) postulowała o ujednolicenie kwestii zaliczek pomiędzy EFRR a EFRRW – niestety bez efektu ze względu na sprzeciw DG AGRI oraz brak zainteresowania innych PCz. Liczymy na ujecie tej kwestii w dalszych dyskusjach negocjacyjnych.

b) zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT) – integrated teritorial investment (Rozp. ramowe - CPR)

• narzędzie zintegrowanych inwestycji terytorialnych jest włączone do części rozporządzenia dotyczącej wszystkich funduszy objętych zakresem WRS.
• złagodzenie zapisu z obowiązkowego na opcjonalny nt. możliwości stosowania ZIT w przypadku angażowania działań z kilku programów bądź osi priorytetowych – Polska opowiadała się za obligatoryjnym użyciem tego instrumentu, ale zaakceptowaliśmy ustalony zapis.

c) zrównoważony rozwój miejski – sustainable urban development

• instrument umożliwiający alokowanie 5 proc. środków na zintegrowane działania na rzecz rozwoju miejskiego, gdzie poziom władz lokalnych (miejskich) powinien uczestniczyć w wyborze operacji.
• Polska, podobnie jak i KE, opowiadała się za pełną delegacją obsługi 5 proc. środków na poziom lokalny, ale spotkało się to ze zdecydowanym sprzeciwem wielu PCz. Rozwiązanie przyjęte w kompromisie mówi o opcjonalnym przekazaniu miastom lub innym stosownym podmiotom środków na zarządzanie.

d) innowacyjne działania w obszarze zrównoważonego rozwoju miejskiego – innovative actions in the area of sustainable urban development

• szczegóły alokowania środków na te działania pomiędzy PCz będą przyjmowane jako akt wykonawczy w procedurze sprawdzającej, co w porównaniu z pierwotną propozycją KE aktu delegowanego daje PCz większą kontrolę nad jego zawartością (do przyjęcia konieczna będzie większość kwalifikowana). Należy jednak pamiętać, że o tym, czy w ogóle będą środki na takie działania realizowane przez KE zadecydują wyniki negocjacji w ramach WRF (jest to część negotiating box).

e) platforma miejska - urban platform

• element bloku, który budził największy sceptycyzm ze strony PCz w tym Polski ze względu na niejasne rozgraniczenie jego roli w stosunku do podobnego instrumentu istniejącego w ramach Programu URBACT w ramach EWT. Po doprecyzowaniu jego wartości dodanej instrument jest popierany przez większość PCz, w tym Polskę - działania platformy rozwoju obszarów miejskich są uzupełnieniem instrumentu URBACT.

Kwestie finansowe poza Wieloletnimi Ramami Finansowymi
Blok ten obejmuje trzy artykuły: 85 dot. nieprzesuwalności środków pomiędzy kategoriami regionów; 86 dot. jednej z fundamentalnych zasad PS – zasady dodatkowości oraz 111 dot. modulacji stóp dofinansowania. Polska nie zgłaszała uwag do dwóch ostatnich. Najważniejsze kwestie w tym bloku to:

• możliwość przeniesienie do 3 proc. ogólnej kwoty środków z danej kategorii regionów do innych kategorii regionów;
• zmiana zakresu i wartości progowych dotyczących populacji w odniesieniu do weryfikacji zasady dodatkowości. Proponowane zmiany w art. 86 nie mają bezpośrednich konsekwencji dla Polski, która nie ma regionów przejściowych, a zasada dodatkowości weryfikowana będzie u nas na poziomie krajowym. W trakcie posiedzenia GAC, SI zaproponowała dodatkowy przypis w kompromisie mówiący o tym, że jest ona wyłączana ze stosowania zasady dodatkowości na poziomie regionalnym, co zostało przyjęte przez pozostałe PCz.

Zalecenia dla poszczególnych krajów (CSR – country specific recommendations)
Blok ten dotyczył sposobu uwzględnienia w rozporządzeniu ramowym wymogu realizacji przez politykę spójności zaleceń przyjmowanych przez Radę dla poszczególnych PCz na podst. art. 121(2) oraz 148(4) TFUE. Obejmuje on dwa dokumenty, z których pierwszy dotyczy zmian w wybranych artykułach rozporządzenia ramowego, drugi to propozycja wspólnej deklaracji Rady i KE dotycząca kwestii nieuregulowanych w rozporządzeniu ramowym.

Polska poparła kompromis Prezydencji do tego bloku, w tym przyjęcie wspólnej deklaracji Rady. Kompromis w dużej części odzwierciedla zgłaszane przez Polskę postulaty, w tym przede wszystkim włączenie odniesienia do Krajowych Programów Reform w tych artykułach rozporządzenia ramowego, które dotyczą Umowy Partnerskiej (art. 14 i 15). Niezrealizowany został wstępny postulat Polski, by takie odniesienie było także w artykułach dot. programów operacyjnych. Jednakże w toku prac Polska zrezygnowała z tego postulatu, uznając, że odniesienie do Krajowego Programu Reform na poziomie Umowy Partnerskiej jest wystarczające.

Pozostałe istotne zmiany w tekście rozporządzenia ramowego w ramach tego bloku:

• włączenie do art. 2 definicji zaleceń Rady, które powinny być adresowane przez politykę spójności (relevant country-specific recommendations). Rozwiązanie to jest preferowane przez PCz wbrew stanowisku KE, która wolałaby wyjaśnienia w tym zakresie widzieć w deklaracji.
• oświadczenie Rady wyjaśniające, że właściwe zalecenia dla poszczególnych krajów i właściwe zalecenia Rady są wykorzystywane jako punkt odniesienia podczas programowania, przy czym bierze się pod uwagę potrzeby i warunki terytorialne państw członkowskich oraz szanuje się ich kompetencje w zakresie formułowania stosownych środków polityki oraz wieloletni charakter polityki spójności.

KE pozostaje sceptyczna wobec ww. zmian.


Zarządzanie i kontrola (dostosowanie do rozporządzenia finansowego)
Częściowe podejście ogóle dla bloku zarządzanie i kontrola zostało przyjęte 24 kwietnia 2012 r. Jednak w wyniku przeprowadzonej rewizji rozporządzenie finansowego wymagane było dostosowanie zapisów pakietu legislacyjnego PS. Najważniejsze dostosowania dotyczyły:

• wprowadzenie nowego artykułu określającego procedurę wyznaczania instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej, której podstawą jest sprawozdanie i opinia niezależnego organu audytowego,
• wprowadzenie kryteriów wyznaczania IZ i IC – w formie załącznika do rozporządzenia ramowego,
• umożliwienie państwom członkowskim przedkładania Komisji (która może zgłosić uwagi) dokumentów dotyczących wyznaczenia instytucji w przypadku programów, dla których wsparcie przekracza 250 mln euro, i w przypadku wystąpienia istotnych zmian w zakresie funkcji wyznaczonych instytucji,
• przepis umożliwiający państwom członkowskim wyznaczenie podmiotu koordynującego, którego zadaniem jest kontaktowanie się z Komisją.

Polska poparła kompromis Prezydencji do tego bloku.


Wskaźniki
Blok ten reguluje zasady dot. wskaźników kluczowych (ang. common indicators) dla wszystkich rozporządzeń funduszowych i Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT), tj. wskaźników, wymaganych wobec PCz przez KE na potrzeby monitoringu i sprawozdawczości, a także wskaźników specyficznych dla programów operacyjnych, co do których PCz mają całkowitą swobodę stosowania. Wspólne wskaźniki zostały zaproponowane przez KE w załącznikach do poszczególnych rozporządzeń funduszowych i EWT.

Polska poparła kompromis Prezydencji do tego bloku, uwzględniający większość szczegółowych naszych postulatów dot. konkretnych propozycji wspólnych wskaźników ujętych w załącznikach do rozporządzeń. Warto wspomnieć, że PREZ CY miała zdecydowane stanowisko w kwestii tego bloku - żadnych nowych wskaźników i żadnego rozszerzania już zaproponowanych, bowiem każde PCz ma prawo sformułować dodatkowe wskaźniki w kontekście programu.

W ramach tego bloku KE złożyła deklarację, w której zobowiązała się w ciągu 3 miesięcy od daty przyjęcia rozporządzeń uzupełnić wytyczne dot. wspólnych wskaźników dla EFRR, EFS, FS i EWT w kwestii ich definicji oraz metodologii gromadzenia i przekazywania danych, we współpracy z odpowiednią siecią ewaluacji złożoną z krajowych ekspertów.



Bloki, w których został zawarty kompromis na spotkaniu Rady do Spraw Ogólnych 16 października 2012 r.:

• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on elements of the European Territorial Cooperation (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on Indicators (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on country-specific recommendations (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on Financial Issues not in the MFF (non-transferability of resources, additionality and modulation of co-financing rates) (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on Information and Communication and Technical Assistance (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on Management and Control (EN)
• Cohesion Policy legislative package - Presidency compromise on Territorial Development (EN)
• Cohesion Policy legislative package - elements of a partial general approach (EN)
• Cohesion Policy Legislative Package - Statements (EN)