Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Demokracja w sąsiedztwie UE to gorący temat. Polski III sektor chętnie angażuje się na rzecz przemian transformacyjnych w innych państwach. Pomagając tworzyć tam zręby demokracji, należałoby zastanowić się też, co jest do zrobienia na własnym podwórku - nie tylko w Polsce czy ogólnie trzecim sektorze - ale nawet jeszcze bliżej, bo w organizacjach.
Z pomocą przychodzi wydana w 2011 r. książeczka "Thinking Ethically. A Think-tank Code of Good Governance" ["Myśleć etycznie. Zasady dobrego zarządzania dla think tanków] opublikowana przez PASOS – Policy Association for an Open Society, sieć niezależnych think tanków zrzeszających organizacje z Europy i Azji Centralnej. Opisane w niej reguły w większości mogą być doskonale zastosowane także w innego typu organizacjach pozarządowych. Warto się im przyjrzeć.
Think tanki (ale często również i innego rodzaju organizacje pozarządowe) stawiają sobie za cel wpływanie na życie i debaty publiczne oraz docieranie ze swoimi rekomendacjami do decydentów. Aby być wiarygodnymi partnerami oraz inicjatorami, należy zadbać, by swoją postawą dawać przykład. Stąd dbanie o własną przejrzystość powinno być jedną z ich głównych zasad.
W działalności każdej organizacji występują obszary, w których konieczne są ścisłe reguły, pomagające zapewnić jakość działania instytucji czyli, na przykład, pozyskiwać cennych współpracowników i budować dobrą reputację. Istotna jest zarówno transparentność finansów, jak i strategiczne zarządzanie oraz ustalone procedury pracy kadry kierowniczej. Oczywiście w różnych organizacjach i różnych krajach pewne warunki będą stwarzały konieczność dopasowywania niektórych zasad do lokalnej sytuacji. Jeśli już jednak zostaną ustalone, ważne, aby stosowane były na wszystkich poziomach pracy organizacji: wyboru tematu, tworzenia zespołu, zbierania danych, pozyskiwania partnerów, oceny rezultatów i ich publikacji oraz promowania i dalszej ewaluacji projektu.
Poniższe zasady mogą stanowić inspirację dla dobrego zarządzania niezależnym think tankiem w jego codziennej pracy. Warto je także przekazywać partnerom z krajów wkraczających na drogę demokracji.
Think tanki (ale często również i innego rodzaju organizacje pozarządowe) stawiają sobie za cel wpływanie na życie i debaty publiczne oraz docieranie ze swoimi rekomendacjami do decydentów. Aby być wiarygodnymi partnerami oraz inicjatorami, należy zadbać, by swoją postawą dawać przykład. Stąd dbanie o własną przejrzystość powinno być jedną z ich głównych zasad.
W działalności każdej organizacji występują obszary, w których konieczne są ścisłe reguły, pomagające zapewnić jakość działania instytucji czyli, na przykład, pozyskiwać cennych współpracowników i budować dobrą reputację. Istotna jest zarówno transparentność finansów, jak i strategiczne zarządzanie oraz ustalone procedury pracy kadry kierowniczej. Oczywiście w różnych organizacjach i różnych krajach pewne warunki będą stwarzały konieczność dopasowywania niektórych zasad do lokalnej sytuacji. Jeśli już jednak zostaną ustalone, ważne, aby stosowane były na wszystkich poziomach pracy organizacji: wyboru tematu, tworzenia zespołu, zbierania danych, pozyskiwania partnerów, oceny rezultatów i ich publikacji oraz promowania i dalszej ewaluacji projektu.
Poniższe zasady mogą stanowić inspirację dla dobrego zarządzania niezależnym think tankiem w jego codziennej pracy. Warto je także przekazywać partnerom z krajów wkraczających na drogę demokracji.
• Zasada I: Przestrzeganie zasad prawa
Niezależny think tank powinien przestrzegać zasad prawa państwa, w którym działa, jeśli tylko dane prawo respektuje uznane międzynarodowo reguły państwa prawa. Wzywając do zmian w prawie, think tank powinien działać w ramach zasad obowiązujących w danym państwie lub w ramach ogólnie uznanych praw.
• Zasada II: Przestrzeganie i regularne uaktualnianie swojej misji i programu
Powołany w celu służenia dobru publicznemu, niezależny think tank powinien mieć dobrze zdefiniowaną misję. Jego programy powinny efektywnie i skutecznie prowadzić do realizowania tej misji.
• Zasada III: Zarządzanie przez odpowiedzialne gremium
Niezależne think tanki powinny być zarządzane przez wybrane lub prawidłowo powołane gremia, składające się z osobowości oddanych misji organizacji. Gremium takie powinno ustalać misję organizacji oraz jej sposób zarządzania i procedury. Powinno także móc zapewnić organizacji odpowiednie zasoby ludzkie (pracowników i/lub wolontariuszy) oraz finansowanie. Powinno również regularnie monitorować działalność finansową i operacyjną organizacji.
• Zasada IV: Unikanie konfliktów interesów
Członkowie kadry kierowniczej, pracownicy i wolontariusze organizacji powinni być lojalni wobec think tanku, który reprezentują i dla którego pracują. Wszyscy powinni także bardziej działać na rzecz jak najlepszego interesu think tanku jako instytucji niż na rzecz własnego interesu lub interesu stron trzecich. Należy stworzyć reguły, które pozwolą unikać konfliktu interesów. Zasady unikania konfliktu interesów powinny zawierać trzy punkty:
• Ustalenie, co rozumie się pod pojęciem konfliktu interesów i kogo może on dotyczyć.
• Zarząd i pracownicy powinni niezwłocznie sygnalizować możliwość zajścia konfliktu interesów, także potencjalnego. Powinni być odsunięci od brania udziału w dyskusjach i podejmowaniu decyzji dotyczących sytuacji, które mogą dotyczyć członków ich rodzin czy krewnych.
• Zarząd i pracownicy podpisują oświadczenia, stwierdzające ich świadomość takiej polityki oraz wskazujące na potencjalne lub realne konflikty, które mogą zajść.
• Zasada V: Właściwe postępowanie wobec pracowników i wolontariuszy
Dla niezależnego think tanku relacje z pracownikami i wolontariuszami są sprawą zasadniczą. Polityka kadrowa powinna dotyczyć obu tych grup i być otwarta, ustalać jasne oczekiwania oraz zapewniać ewaluację. Na specjalną uwagę zasługują tu wolontariusze.
• Zasada VI: Pewne i przejrzyste zarządzanie finansami
Niezależny think tank powinien posiadać pewne oraz przejrzyste zarządzanie finansami i stosować różne prawne wymagania. Należy przechowywać sprawozdania finansowe oraz wykorzystywać zasoby finansowe zgodnie z ich przeznaczeniem. Należy przeprowadzać kontrole okresowe oraz wypracować procedury zabezpieczające przed nadużywaniem środków publicznych.
• Zasada VII: Otwartość i odpowiedzialność
Niezależne think tanki powinny informować opinię publiczną o swojej misji, programie i finansach, zazwyczaj w postaci rocznych raportów oraz wykorzystując swoje strony internetowe i narzędzia online. Powinny także dawać możliwość kontaktu z nimi przez osoby z zewnątrz na temat spraw dotyczących organizacji.
• Zasada VIII: Pozyskiwanie środków i odpowiedzialne zarządzanie funduszami
Pozyskiwanie funduszy stanowi ważne źródło wsparcia finansowego dla niezależnych think tanków. Taki program powinien opierać się na budowaniu zaufania i odpowiedzialnym zarządzaniu funduszami, być spójny z misją organizacji i jej możliwościami oraz respektować uzasadnione interesy grantodawców. Należy prowadzić politykę unikania zależności od jednego donora oraz wiązania się z konkretną partią polityczną lub grupą interesów.
• Zasada IX: Promowanie zasad społeczeństwa otwartego poprzez aktywne zaangażowanie w sprawy publiczne i kształtowanie polityki publicznej
Niezależne think tanki reprezentują istotny kanał, poprzez który osoby mogą się organizować i współpracować w ramach społeczeństwa obywatelskiego w celu usprawnienia działania ich społeczności i poprawy ogólnych standardów życia. Robią to poprzez dostarczanie opinii wypracowanych na podstawie wyników badań oraz formułowanie rekomendacji dla decydentów. W momencie ogłoszenia, że działa się na rzecz społeczeństwa obywatelskiego, należy zobligować się do reprezentowania uzasadnionych wspólnych interesów oraz promowania i ochrony demokracji, praworządności, wolności wypowiedzi i zrzeszania oraz praw człowieka. Poprzez badania poświęcone polityce oraz swoje niezależne analizy think tanki wzywają do wykorzystania rekomendacji w życiu codziennym społeczności, jak i w celu poprawy jakości prawa i procesów legislacyjnych.
• Zasada X: Badanie i promowanie wyników w sposób uczciwy i przejrzysty
Niezależne think tanki powinny chronić własność intelektualną, tak realizować badania, aby nie być stronniczym, wykorzystywać oraz udostępniać dane dla szerszego odbiorcy, jednocześnie chroniąc prawa podmiotów badań i ich uczestników. Niezależne think tanki powinny unikać formułowania spekulacyjnych rekomendacji oraz, w miarę możliwości, analizować możliwy wpływ przyjęcia ich wskazówek na wszystkie istotne w danym przypadku grupy.
Powyższe zasady to jedynie skrót wskazówek, jakie formułuje publikacja. Zachęcam do zapoznania się ze szczegółowymi wskazówkami!
Niezależny think tank powinien przestrzegać zasad prawa państwa, w którym działa, jeśli tylko dane prawo respektuje uznane międzynarodowo reguły państwa prawa. Wzywając do zmian w prawie, think tank powinien działać w ramach zasad obowiązujących w danym państwie lub w ramach ogólnie uznanych praw.
• Zasada II: Przestrzeganie i regularne uaktualnianie swojej misji i programu
Powołany w celu służenia dobru publicznemu, niezależny think tank powinien mieć dobrze zdefiniowaną misję. Jego programy powinny efektywnie i skutecznie prowadzić do realizowania tej misji.
• Zasada III: Zarządzanie przez odpowiedzialne gremium
Niezależne think tanki powinny być zarządzane przez wybrane lub prawidłowo powołane gremia, składające się z osobowości oddanych misji organizacji. Gremium takie powinno ustalać misję organizacji oraz jej sposób zarządzania i procedury. Powinno także móc zapewnić organizacji odpowiednie zasoby ludzkie (pracowników i/lub wolontariuszy) oraz finansowanie. Powinno również regularnie monitorować działalność finansową i operacyjną organizacji.
• Zasada IV: Unikanie konfliktów interesów
Członkowie kadry kierowniczej, pracownicy i wolontariusze organizacji powinni być lojalni wobec think tanku, który reprezentują i dla którego pracują. Wszyscy powinni także bardziej działać na rzecz jak najlepszego interesu think tanku jako instytucji niż na rzecz własnego interesu lub interesu stron trzecich. Należy stworzyć reguły, które pozwolą unikać konfliktu interesów. Zasady unikania konfliktu interesów powinny zawierać trzy punkty:
• Ustalenie, co rozumie się pod pojęciem konfliktu interesów i kogo może on dotyczyć.
• Zarząd i pracownicy powinni niezwłocznie sygnalizować możliwość zajścia konfliktu interesów, także potencjalnego. Powinni być odsunięci od brania udziału w dyskusjach i podejmowaniu decyzji dotyczących sytuacji, które mogą dotyczyć członków ich rodzin czy krewnych.
• Zarząd i pracownicy podpisują oświadczenia, stwierdzające ich świadomość takiej polityki oraz wskazujące na potencjalne lub realne konflikty, które mogą zajść.
• Zasada V: Właściwe postępowanie wobec pracowników i wolontariuszy
Dla niezależnego think tanku relacje z pracownikami i wolontariuszami są sprawą zasadniczą. Polityka kadrowa powinna dotyczyć obu tych grup i być otwarta, ustalać jasne oczekiwania oraz zapewniać ewaluację. Na specjalną uwagę zasługują tu wolontariusze.
• Zasada VI: Pewne i przejrzyste zarządzanie finansami
Niezależny think tank powinien posiadać pewne oraz przejrzyste zarządzanie finansami i stosować różne prawne wymagania. Należy przechowywać sprawozdania finansowe oraz wykorzystywać zasoby finansowe zgodnie z ich przeznaczeniem. Należy przeprowadzać kontrole okresowe oraz wypracować procedury zabezpieczające przed nadużywaniem środków publicznych.
• Zasada VII: Otwartość i odpowiedzialność
Niezależne think tanki powinny informować opinię publiczną o swojej misji, programie i finansach, zazwyczaj w postaci rocznych raportów oraz wykorzystując swoje strony internetowe i narzędzia online. Powinny także dawać możliwość kontaktu z nimi przez osoby z zewnątrz na temat spraw dotyczących organizacji.
• Zasada VIII: Pozyskiwanie środków i odpowiedzialne zarządzanie funduszami
Pozyskiwanie funduszy stanowi ważne źródło wsparcia finansowego dla niezależnych think tanków. Taki program powinien opierać się na budowaniu zaufania i odpowiedzialnym zarządzaniu funduszami, być spójny z misją organizacji i jej możliwościami oraz respektować uzasadnione interesy grantodawców. Należy prowadzić politykę unikania zależności od jednego donora oraz wiązania się z konkretną partią polityczną lub grupą interesów.
• Zasada IX: Promowanie zasad społeczeństwa otwartego poprzez aktywne zaangażowanie w sprawy publiczne i kształtowanie polityki publicznej
Niezależne think tanki reprezentują istotny kanał, poprzez który osoby mogą się organizować i współpracować w ramach społeczeństwa obywatelskiego w celu usprawnienia działania ich społeczności i poprawy ogólnych standardów życia. Robią to poprzez dostarczanie opinii wypracowanych na podstawie wyników badań oraz formułowanie rekomendacji dla decydentów. W momencie ogłoszenia, że działa się na rzecz społeczeństwa obywatelskiego, należy zobligować się do reprezentowania uzasadnionych wspólnych interesów oraz promowania i ochrony demokracji, praworządności, wolności wypowiedzi i zrzeszania oraz praw człowieka. Poprzez badania poświęcone polityce oraz swoje niezależne analizy think tanki wzywają do wykorzystania rekomendacji w życiu codziennym społeczności, jak i w celu poprawy jakości prawa i procesów legislacyjnych.
• Zasada X: Badanie i promowanie wyników w sposób uczciwy i przejrzysty
Niezależne think tanki powinny chronić własność intelektualną, tak realizować badania, aby nie być stronniczym, wykorzystywać oraz udostępniać dane dla szerszego odbiorcy, jednocześnie chroniąc prawa podmiotów badań i ich uczestników. Niezależne think tanki powinny unikać formułowania spekulacyjnych rekomendacji oraz, w miarę możliwości, analizować możliwy wpływ przyjęcia ich wskazówek na wszystkie istotne w danym przypadku grupy.
Powyższe zasady to jedynie skrót wskazówek, jakie formułuje publikacja. Zachęcam do zapoznania się ze szczegółowymi wskazówkami!
Agnieszka Łada jest kierownikiem Programu Europejskiego w Instytucie Spraw Publicznych w Warszawie oraz przewodniczącą zarządu Rady Dyrektorów PASOS.
Niniejszy tekst stanowi streszczenie publikacji: Petr Pajas, “Thinking Ethically. A Think-tank Code of Good Governance”, Praga, PASOS 2011. Ukazał się w EUlotce nr 11 (34) - magazynie europejskim Federacji Centrum Szpitalna.
Zajrzyj do EUlotki i dowiedz się więcej o PASOS >>.
EUlotka wydawana jest przy wsparciu Programu „Wspieranie Organizacji Pozarządowych 2011 – ścieżka EURO-NGO+” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
EUlotka wydawana jest przy wsparciu Programu „Wspieranie Organizacji Pozarządowych 2011 – ścieżka EURO-NGO+” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
Źródło: EUlotka 11 (34)
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
