Publicystyka - ngo.pl

Komisja uważa, że choć zajęto się niektórymi kwestiami poruszonymi w jej ostatnim zaleceniu, nadal nie rozwiązano wielu ważnych problemów, a w międzyczasie pojawiły się nowe zastrzeżenia. Komisja sądzi, że postępowanie zakończone wyborem nowego Prezesa Trybunału spowodowało, że pojawiły się poważne zastrzeżenia dotyczące praworządności. Komisja jest zdania, że w Polsce ciągle istnieje systemowe zagrożenie praworządności, które należy pilnie wyeliminować. W swoim uzupełniającym zaleceniu w sprawie praworządności Komisja Europejska przedstawia szczegółowo nierozwiązane problemy i określa nowe zastrzeżenia oraz wzywa rząd polski do niezwłocznego rozwiązania wskazanych problemów. Komisja jest w dalszym ciągu gotowa podjąć z rządem Rzeczypospolitej Polskiej konstruktywny dialog w oparciu o niniejsze zalecenie.

Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Frans Timmermans powiedział: Komisja podjęła decyzję o skierowaniu dodatkowego zalecenia do rządu polskiego, ponieważ pojawiły się nowe zastrzeżenia dotyczące praworządności w Polsce. Niezawisłość wymiaru sprawiedliwości ma bowiem nadrzędne znaczenie dla zapewnienia praworządności. Komisja nie przestanie zajmować się tą sprawą i będzie nadal poszukiwać rozwiązań w dialogu z władzami polskimi, niezależenie od innych działań, które być może podejmie, jeżeli dialog nadal nie będzie przynosił wyników.

Po omówieniu tego zagadnienia przez komisarzy, i ze względu na ostatnie wydarzenia, kolegium zatwierdziło zalecenie co do zasady oraz – w świetle powołania nowego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego w dniu 21 grudnia 2016 r. – upoważniło pierwszego wiceprzewodniczącego do zaktualizowania, a następnie przyjęcia zalecenia. Zalecenie to uzupełnia zalecenie z dnia 27 lipca 2016 r., uwzględniając ostatnie wydarzenia w Polsce.

W szczególności Komisja zaleca władzom polskim, aby:

– podjęły działania następcze, do których zostały wezwane już w zaleceniu z dnia 27 lipca br.;

• w pełni wykonały wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 i 9 grudnia 2015 r., zgodnie z którymi stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego ma objąć trzech sędziów wybranych zgodnie z prawem w październiku 2015 r.;
• ogłosiły i w pełni wykonały wszystkie wyroki Trybunału Konstytucyjnego, w tym wyroki wydane dnia 9 marca i 11 sierpnia 2016 r. dotyczące ustawy o Trybunale Konstytucyjnym;
• w pełni przestrzegały wyroków Trybunału Konstytucyjnego podczas nowelizowania ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, uwzględniły w pełni opinię Komisji Weneckiej, a także zadbały, aby skuteczność Trybunału Konstytucyjnego jako gwaranta Konstytucji nie była podważana;
• zaniechały działań i wypowiedzi publicznych, które mogłyby podważyć legitymację i skuteczne działanie Trybunału Konstytucyjnego;

– ponadto, aby zagwarantowały, by Trybunał Konstytucyjny mógł dokonać skutecznej kontroli zgodności z Konstytucją ustawy o statusie sędziów, ustawy o organizacji i trybie postępowania oraz ustawy – Przepisy wprowadzające przed ich wejściem w życie, a także zagwarantowały, by odnośne wyroki zostały niezwłocznie ogłoszone i w pełni wykonane;

– dopilnowały, aby powołanie nowego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego nie miało miejsca, dopóki wyroki Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zgodności nowych ustaw z Konstytucją nie zostaną ogłoszone i w pełni wykonane, oraz dopóki trzech sędziów, którzy zostali wybrani zgodnie z prawem w październiku 2015 r. przez Sejm VII kadencji, nie podejmie swoich obowiązków w Trybunale Konstytucyjnym;

– zapewniły, by do czasu zgodnego z prawem powołania nowego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego jego funkcję sprawował Wiceprezes Trybunału, a nie sędzia pełniący obowiązki Prezesa Trybunału albo osoba powołana na stanowisko Prezesa Trybunału w dniu 21 grudnia 2016 r.;

Komisja podkreśla wreszcie, że lojalna współpraca, wymagana między różnymi instytucjami państwowymi w kwestiach związanych z praworządnością, jest niezwykle ważna w celu znalezienia rozwiązania w obecnej sytuacji.

Komisja wzywa rząd polski do pilnego rozwiązania wyszczególnionych w zaleceniu problemów w terminie 2 miesięcy i do poinformowania Komisji o podjętych w tym celu krokach. Komisja – na podstawie zalecenia – jest nadal gotowa prowadzić z rządem Rzeczypospolitej Polskiej konstruktywny dialog. W przypadku braku zadowalających działań następczych w wyznaczonym terminie Komisja dysponuje swobodą uznania w odniesieniu do wszczęcia procedury określonej w art. 7 Traktatu. Procedura, o której mowa w art. 7, może zostać również wszczęta na uzasadniony wniosek jednej trzeciej państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji.

Komisja przypomina również, że w zaleceniu przyjętym na podstawie ram na rzecz umocnienia praworządności nie wyklucza się bezpośredniego wszczęcia procedury na podstawie art. 7 Traktatu, gdyby doszło do nagłego pogorszenia sytuacji w państwie członkowskim, co wymagałoby silniejszej reakcji ze strony Unii Europejskiej.

Praworządność jest jedną ze wspólnych wartości, na których opiera się Unia Europejska. Jest ona zapisana w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Komisja Europejska wraz z Parlamentem Europejskim i Radą odpowiada, zgodnie z Traktatami, za gwarantowanie przestrzegania praworządności jako podstawowej wartości Unii i zapewnienie poszanowania prawa, wartości i zasad UE.

Procedura dotycząca ram na rzecz umocnienia praworządności - wprowadzona w dniu 11 marca 2014 r. - obejmuje trzy etapy (zob. również rys. w załączniku 1). Cały proces opiera się na stałym dialogu Komisji z danym państwem członkowskim. O jego wynikach Komisja na bieżąco i dokładnie informuje Parlament Europejski i Radę.

• Ocena Komisji: Na tym etapie Komisja gromadzi i analizuje wszelkie istotne informacje oraz ocenia, czy istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na systemowe zagrożenie praworządności. Jeżeli na podstawie zebranych informacji Komisja uzna, że istnieje systemowe zagrożenie praworządności, rozpoczyna dialog z danym państwem członkowskim, wysyłając do niego odpowiednio uzasadnioną „opinię na temat praworządności”. Opinia ta jest ostrzeżeniem dla danego państwa członkowskiego oraz daje mu możliwość udzielenia odpowiedzi.
• Zalecenie Komisji: Na drugim etapie, o ile sprawa nadal nie została rozwiązana w sposób zadowalający, Komisja może skierować do danego państwa członkowskiego „zalecenie w sprawie praworządności”. W takim przypadku Komisja zaleca, aby państwo członkowskie rozwiązało stwierdzone problemy w wyznaczonym terminie i poinformowało ją o działaniach podjętych w tym celu. Zalecenie Komisji jest podawane do publicznej wiadomości.
• Działania podejmowane w następstwie zalecenia Komisji: Na trzecim etapie Komisja monitoruje działania podjęte przez dane państwo członkowskie w odpowiedzi na jej zalecenia. W przypadku braku zadowalających działań następczych w wyznaczonym terminie Komisja dysponuje swobodą uznania w odniesieniu do wszczęcia procedury określonej w art. 7 Traktatu. Procedura ta może zostać wszczęta na uzasadniony wniosek jednej trzeciej państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji.

1. Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej, Rada, stanowiąc większością czterech piątych swych członków po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Państwo Członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2. Przed dokonaniem takiego stwierdzenia Rada wysłuchuje dane Państwo Członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą, może skierować do niego zalecenia.

Rada regularnie bada, czy powody dokonania takiego stwierdzenia pozostają aktualne.

2. Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić, po wezwaniu Państwa Członkowskiego do przedstawienia swoich uwag, poważne i stałe naruszenie przez to Państwo Członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2.

3. Po dokonaniu stwierdzenia na mocy ustępu 2, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatów dla tego Państwa Członkowskiego, łącznie z prawem do głosowania przedstawiciela rządu tego Państwa Członkowskiego w Radzie. Rada uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych.

Obowiązki, które ciążą na tym Państwie Członkowskim na mocy Traktatów, pozostają w każdym przypadku wiążące dla tego Państwa.

4. Rada może następnie, stanowiąc większością kwalifikowaną, zdecydować o zmianie lub uchyleniu środków podjętych na podstawie ustępu 3, w przypadku zmiany sytuacji, która doprowadziła do ich ustanowienia.

5. Zasady głosowania, które do celów niniejszego artykułu stosuje się do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady, określone są w artykule 354 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.