Publicystyka - ngo.pl

Projekt przewiduje istotne zmiany dotyczące prowadzenia przez organizacje pozarządowe nieodpłatnej i odpłatnej działalności statutowej. Po pierwsze, definicja działalności nieodpłatnej zostanie doprecyzowana. W nowym brzmieniu wskazuje się, że chodzić będzie o działalność wykonywaną w sferze zadań publicznych ,związanych obszarami działalności pożytku publicznego wymienionymi w ustawie. Po drugie, znacząco zmienią się uwarunkowania odpłatnej działalności statutowej, przez co być może stanie się ona bardziej atrakcyjnym sposobem wykonywania zadań w sferze pożytku publicznego. W podobny sposób, co w przypadku działalności nieodpłatnej doprecyzowano definicję działalności odpłatnej. Uelastyczniono zakres, w jakim, w ramach działalności opłatnej organizacje będą mogły sprzedawać przedmioty darowizny towary i usługi wytworzone przez osoby korzystające z działalności pożytku publicznego. Zmianie ulegną kryteria według, których ustalana jest różnica między działalnością gospodarczą i działalnością odpłatną.

Do 3-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wzrośnie limit wynagrodzeń osób wykonujących zadania w zakresie odpłatnej działalności statutowej. Wysokość wynagrodzeń będzie podlegać sprawdzeniu nie w ujęciu miesięcznym jak jest to dziś, ale w kwartalnym.

Drobna, acz bardzo ważna zmiana, na którą przy tej okazji trzeba zwrócić uwagę dotyczy tego, że limit wynagrodzeń będzie odnosił się wyłącznie do osób wykonujących statutową odpłatną działalność pożytku publicznego, a nie jak dotąd działalność pożytku publicznego w ogóle. Poza tym wynagrodzenie przy wykonywaniu działalności odpłatnej będzie kalkulowane w odniesieniu do całościowych kosztów tej działalności, a nie jak to ma miejsce dziś jedynie do kalkulacji kosztów bezpośrednich.

Przepisy dotyczące zasad zlecania organizacjom pozarządowym zadań publicznych – ogłaszania konkursów, podpisywania umów, zawartości oferty zostaną doprecyzowane, staną się bardziej przyjazne ich beneficjentom. Określono między innymi minimalne terminy zgłaszania ofert (21 dni). Zniesiono obowiązek publikowania ogłoszeń o konkursach w prasie.

Nowe przepisy uregulują dokładniej kryteria oceny ofert – przy wyborze zleceniobiorcy będzie brana pod uwagę na przykład nieodpłatna praca członków i wolontariuszy. Oferenci zyskają podstawę prawną do wnioskowania o uzasadnienie odrzucenia ich propozycji. Ponadto, ustawa określi skład komisji konkursowych dopuszczając miedzy innymi możliwość uczestnictwa w tych ciałach reprezentantów organizacji pozarządowych i podmiotów z nimi zrównanych (czyli spółdzielni socjalnych i spółek prawa handlowego prowadzących działalność pożytku publicznego).

Przepisem o rewolucyjnym charakterze, który w projekcie nowelizacji pojawił się w wyniku prac podkomisji jest rozwiązanie umożliwiające samorządom zlecenie prowadzenia konkursu samym organizacjom pozarządowym.

W istotny sposób zmienią się przepisy dotyczące 1%. Art. 27 opisującym mechanizm 1% zyska nowe brzmienie. Dodany zostanie ust. 2, w którym stwierdza się, że środki pochodzące z tego źródła będą mogły zostać wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.

Ponadto, ustawa zobowiąże ministra finansów do corocznej publikacji listy organizacji OPP, które otrzymały alokacje wraz z kwotą środków. Przypomnijmy na marginesie, że jeszcze niedawno istniały kontrowersje co do tego, czy resort finansów może ujawnić takie dane. Urzędnicy argumentowali, że wielkość kwoty 1% przekazanej konkretnej organizacji stanowi tajemnicę skarbową. Ostatecznie okazało się, że administracja nieprawidłowo interpretowała przepisy. Chcąc zapobiec podobnym nieporozumieniom w przyszłości zdecydowano się na rozstrzygnięcie tej kwestii w ustawie.

W trakcie prac podkomisji zaproponowano także rozwiązanie zmierzające do lepszego egzekwowania obowiązków sprawozdawczych organizacji pożytku publicznego przez powiązanie tej kwestii z mechanizmem procentowym. Jeśli proponowane przepisy wejdą w życie prawo do uzyskiwania alokacji będą miały wyłącznie organizacje znajdujące się w wykazie sporządzanym i uaktualnianym corocznie przez resort polityki społecznej. W wykazie nie znajdą się jednak organizacje, które nie sporządzą i nie złożą terminowo do ministerstwa polityki społecznej sprawozdań merytorycznych i finansowych za dany rok (przepis ten wejdzie w życie prawdopodobnie dopiero od 2011 roku). W wykazie nie będą również uwzględniane organizacje w stanie likwidacji.

Znowelizowana ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie usankcjonuje fakt, iż pod pewnymi warunkami spółki prawa handlowego mogą uzyskiwać status OPP. Jednocześnie taką możliwość zyskają również spółdzielnie socjalne. W związku z tym art. 20 opisujący kryteria, które ma spełnić podmiot starający się o status pożytku publicznego musiał zostać uporządkowany i doprecyzowany. Pojawiły się także nowe wymogi, które będą musiały zostać spełnione, aby można było otrzymać status OPP.

Do nowych kryteriów uzyskania statusu OPP należy na przykład obowiązek prowadzenia działalności w sferze pożytku publicznego co najmniej przez 2 lata przed podjęciem starań o uzyskanie statusu OPP. Zakaz zasiadania w zarządzie organizacji pożytku publicznego obejmie skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne. Doprecyzowano przepis dotyczący stowarzyszeń, Stowarzyszeniom starającym się o status OPP, ni ebędą mogły prowadzić działalności wyłącznie na rzecz swoich członków.

Doprecyzowano obowiązki dotyczące zakresu sprawozdawczości i sposobu upublicznienia sprawozdań przez organizacje pożytku publicznego. Organizacje OPP będą sporządzać sprawozdanie merytoryczne jedynie w związku z wyodrębnioną w statucie działalnością pożytku publicznego. Sprawozdania merytoryczne i finansowe, będą musiały być ogłaszane nie tylko za pośrednictwem stron resortu pracy i polityki społecznej, ale także na stronach internetowych samych organizacji (choć również i dziś mogłoby to wydawać się oczywiste, to jednak wiele organizacji tego nie robi). Formularz sprawozdania merytorycznego zostanie określony w specjalnym rozporządzeniu.

Ustawa zapewni jednocześnie, że w raportach składanych przez organizacje pożytku zawarta będzie informacja o sposobie wydatkowania środków pochodzących z 1 proc. Resort polityki społecznej otrzyma podstawę prawną do wzywania organizacji pożytku publicznego do złożenia wyjaśnień, w przypadku nie przesłania w terminie odpowiednich sprawozdań. Podobne, „miękkie narzędzie” nadzoru ministerstwo będzie mogło stosować w przypadku nie złożenia przez OPP sprawozdań z wykorzystania środków pochodzących ze zbiórek publicznych i nie wykonania innych obowiązków informacyjnych związanych z realizacją celów statutowych.

Projekt nowelizacji przewiduje, że członkowie organów zarządzających, organów kontroli, nadzoru oraz likwidatorzy będą ponosić osobista odpowiedzialność wobec organizacji, za wyrządzone jej szkody. Nowy art. 27b będzie również wyznaczał standardy, co do których powinni stosować się członkowie organów statutowych organizacji.

W art. 28 mówiącym o zakresie nadzoru nad OPP precyzyjnie wskazano, czego ma on dotyczyć. Ponadto nadzór nad organizacjami OPP będzie sprawował minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego. Uchylono ust. 2 art. 28, który dziś stanowi, że w sprawach dotyczących ochrony ludności i ratownictwa nadzór stanowi Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Poprawki te choć nieznaczne przyczynią się z do wyklarowania systemu nadzoru nad organizacjami pożytku publicznego.

Inne istotne zmiany związane z kwestią nadzoru i kontroli nad organizacjami pożytku publicznego, to między innymi stworzenie możliwości podjęcia działań kontrolnych przez ministra właściwego, na wniosek innych organizacji pozarządowych lub podmiotów z nimi zrównanych. Minister będzie mógł zlecić przeprowadzenie czynności kontrolnych wojewodzie, a tak jak dotychczas marszałkowi województwa. Kontrola funkcjonowania organizacji OPP będzie więc sprawowana bezpośrednio przez administrację rządową. Dotychczas obowiązuje mieszany, mało przejrzysty rządowo-samorządowy system kontroli. Być może skupienie obowiązków kontrolnych po stronie rządowej przyczyni się do podniesienia jego efektywności.

CDN