Publicystyka - ngo.pl

art. 15 ust. 1 ustawy o fundacjach
W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie.

Ustawa o fundacjach przewiduje więc dwa powody, z jakich może zostać zlikwidowana fundacja. Są to: osiągnięcie celu, dla którego została ustanowiona fundacja albo wyczerpanie środków finansowych i majątku fundacji. W praktyce fundacje likwidowane są raczej z tego drugiego powodu - kończą im się środki na działanie. Często (podobnie dzieje się też w przypadku stowarzyszeń) brak pieniędzy nie skłania do formalnej likwidacji - po prostu działania zamierają, a organy fundacji nic z tym nie robią. Lepiej jednak uregulować sytuację fundacji. Organizacja, która formalnie nie zakończy działalności, nadal ma sporo obowiązków (np. obowiązki sprawozdawcze), mimo tego, że praktycznie nie działa.

Czy fundacje nie osiągają celów?

Jak można stwierdzić osiągnięcie celu, którym jest: "popieranie wszechstronnego rozwoju społeczeństwa polskiego" albo "działalność z zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej"?

art. 1. ustawy o fundacjach
Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.

Ukształtowany przez 30 lat działania ustawy o fundacjach sposób, w jaki fundacje określają w statutach po co zostały powołane do życia, nie ułatwia podjęcia decyzji o likwidacji z powodu osiągnięcia celu. Dominują cele ogólne, szerokie, nierzadko fundatorzy zapisują nie jeden, ale wiele celów.

zobacz w PORADNIK.NGO.PL:
Uchwalenie statutu fundacji

"Znacznie łatwiej" o brak środków

Fundacje konkurują o środki publiczne, granty, darowizny, 1 proc. na tych samych lub podobnych zasadach co inne organizacje pozarządowe czyli stowarzyszenia i podmioty wymieniane przez ustawę o działalności pożytku. Niewiele jest fundacji powoływanych do życia ze znaczącym funduszem założycielskim, który dawałby komfort działania, bez konieczności stałego i intensywnego konkurowania o środki.

Potrzebna decyzja organu i likwidator

Pierwszym formalnym etapem rozpoczęcia likwidacji jest podjęcie decyzji o likwidacji fundacji. Informacje o tym, kto podejmuje decyzję o likwidacji, kto powoła likwidatora oraz zdecyduje o przeznaczeniu majątku,  powinien zawierać statut. Decyzja może należeć do najwyższego organu (np. rady fundacji), do fundatora, do zarządu (zwykle, jeśli to jedyny powołany organ).

Likwidator (niekiedy komisja likwidacyjna) powinien zaplanować poszczególne kroki. To on będzie m.in. składał wnioski do Krajowego Rejestru Sądowego. Wcześniej zbierze konieczne dokumenty, takie jak uchwała o rozwiązaniu fundacji czy o przeznaczeniu majątku. Niestety złożenie wniosku kosztuje 150 lub 350 zł (dla fundacji prowadzących działalność gospodarczą). Likwidator będzie też musiał sprawozdać fundację, zebrać informację o wierzycielach, zamknąć rachunki bankowe, wreszcie podjąć decyzję o zakończeniu likwidacji.

W polskich regulacjach dotyczących organizacji pozarządowych dominują i zwracają uwagę przepisy wskazujące, jak organizację założyć oraz jak ją prowadzić. Jednak nie jest niczym nadzwyczajnym sytuacja, kiedy działania fundacji zamierają – i również tę sytuację opisują przepisy.

Jak fundacja ma przestać działać zgodnie z prawem?
Zobacz: Zakończenie działalności fundacji

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.