Poradnik Konsumenta: Ważność umowy "na odległość" zawartej przez osobę niepełnoletnią
Osoba niepełnoletnia ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza iż praktycznie nie powinna zawierać umów sprzedaży. Może zdarzyć się sytuacja, iż uczeń pierwszej klasy liceum, za pośrednictwem Internetu dokona zakupu telefonu komórkowego. Poza tradycyjnym zaznaczeniem kwadracika przy oświadczeniu „tak. Mam ukończone osiemnaście lat”.
W praktyce nie ma żadnych możliwości sprawdzenia, kto po drugiej stronie dokonuje zakupu. Może jednak okazać się, że zakup został dokonany wbrew woli rodziców. W takiej sytuacji, rodzić ma dwa wyjścia: może potwierdzić ważność umowy zawartej przez swoje niepełnoletnie dziecko, ewentualnie może zażądać anulowania umowy, z uwagi na to, iż została zawarta przez osobę nie mającą pełnej zdolności do czynności prawnych.
Ważność umowy zawartej przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych zależy od wyrażenia zgody przez jej przedstawiciela (rodzica, opiekuna prawnego, kuratora sądowego). Zgoda może być wyrażona uprzednio przed zawarciem umowy, w chwili dokonania tej czynności prawnej albo następczo po jej zawarciu (potwierdzenie). Forma wyrażenia zgody musi czynić zadość wymogom wskazanym w kodeksie cywilnym. W sytuacji braku zgody przedstawiciela ustawowego lub braku upływu terminu do jej wyrażenia osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych - a więc niepełnoletni w naszym przykładzie nabywca telefonu komórkowego - może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
Jeżeli jednak niezadowolony rodzic, który nie przewidywał w danym miesiącu finansowania zakupu telefonu komórkowego, nie zgadza się na jego zakup, może wysłać oświadczenie do sprzedawcy, iż rezygnuje z zawartej umowy. W praktyce najczęściej sprzedawcy wzbraniają się przed takimi działaniami tłumacząc, że kupujący „po drugiej stornie monitora’ wcale nie był osoba niepełnoletnią, a podjęte działania, są próbą odstąpienia od umowy. Najczęściej dzieje się tak w sytuacji, gdy minął już termin na odstąpienie od umowy określony w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z dnia 31 marca 2000 r.).
Rodzić nieletniego nabywcy może skorzystać z próby polubownego zakończenia sporu (mediacja przed Inspekcją Handlową, bądź przed stałym mediatorem, lub organizacją godną zaufania, wpisaną na listę mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego), a jeżeli to nie przyniesie skutku, będzie zmuszony wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie nieważności zawartej umowy, co niejednokrotnie jest związane z dużymi kosztami, stresem i czasochłonnością. Aby zapobiec tak trudnym sytuacjom, wskazane jest aby rodzic jednak przeprowadził rozmowę motywującą ze swoimi pociechami przed ewentualnym nieprzewidzianym zakupem, no i oczywiście zastrzegł numer konta bankowego, aby dziecko nie mogło dokonać przelewu za zakupiony towar.
Projekt „Bezpieczeństwo zakupów w Internecie” realizowany przez Elbląskie Centrum Mediacji i Aktywizacji Społecznej Finansowany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
