Publicystyka - ngo.pl

Proces zbierana projektów rozpocznie się po podpisaniu przez Polskę,
Norwegię, Islandię i Lichtenstein Memorands of Understanding. W czwartek, 14 października 2004, Jan
Truszczyński podpisał Memorandum między Polską a Norwegią. Dwa pozostałe dokumenty zostaną
podpisane za tydzień.

Zgodnie z przyjętymi przez polski rząd dokumentami - na razie dość
ogólnymi - największa część środków finansowych w ramach obu mechanizmów przeznaczona zostanie na
działania z zakresu ochrony środowiska oraz wdrażania przepisów z Schengen (25%). 15% środków
będzie przeznaczonych na ochronę dziedzictwa kulturalnego. Wśród priorytetów znalazły się również
rozwój zasobów ludzkich (m.in. promowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie potencjału
samorządu), zrównoważony rozwój, opieka zdrowotna, badania naukowe, polityka regionalne i działania
transgraniczne.

W trakcie prac nad przygotowaniem obu instrumentów finansowych Polska
przygotowała program operacyjny dotyczący wykorzystania środków. Stanowi on wytyczną dla działania
po stronie polskiej. Mechanizm wdrażania obu instrumentów będzie opierał się na współpracy
międzyresortowej ministerstw odpowiedzialnych za poszczególne priorytety. MGiP będzie pełniło
funkcję tzw. Krajowego Punktu Kontaktowego, czyli bezpośredniego partnera dla partnerów
zagranicznych. Odpowiedzialność za realizację działań w ramach poszczególnych priorytetów
określonych w obu mechanizmach finansowych spoczywa na poszczególnych resortach. Będą przy nich
działały Komitety Sterujące dokonujące oceny i rekomendacji projektów. Proces ten będzie się
odbywał z udziałem partnerów społecznych.

• Mimo, że środki formalnie zostaną przekazane polskiemu rządowi, w istocie grupa beneficjentów
  będzie bardzo szeroka. Środki finansowe będą skierowane nie tylko do instytucji rządowych i
  administracji, ale zwłaszcza do administracji samorządowej wszystkich szczebli, do organizacji
  pozarządowych, jak również do środowiska naukowego - wyjaśniała wiceminister Krystyna Gurbiel,
  podczas konferencji "Nowe europejskie partnerstwo Norwegia - Polska" zorganizowanej w
  Warszawie 14 października 2004.

Obecnie strona polska czeka na wytyczne zagranicznych partnerów
dotyczące szczegółowych zasad ubiegania się i udzielania dotacji. Wiadomo już, że wkład krajów EFTA
(Norwegii, Islandii i Lichtensteinu) musi być uzupełniony wkładem krajowym, który może się wahać od
15% (w przypadku projektów zgłaszanych przez sektor publiczny) do 40% w przypadku projektów
zgłaszanych przez sektor prywatny. Organizacje pozarządowe traktowane są jako sektor prywatny
(chyba, że mają partnera z administracji publicznej). W praktyce jednak wymagany procent udziału
krajowego może być większy lub mniejszy niż podany, ponieważ ostateczną decyzję o jego wielkości
podejmować będzie instytucja zatwierdzająca projekt do współfinansowania, czyli dla Mechanizmu
Finansowego EOG jest to Komitet Mechanizmu Finansowego w Brukseli (po konsultacjach z Komisją
Europejską), a dla Norweskiego Mechanizmu Finansującego - Norweskie Ministerstwo Spraw
Zagranicznych.

Wysokość grantu zależeć będzie od kraju beneficjenta, oceny Biura i
Komisji Europejskiej oraz ostatecznej decyzji podejmowanej przez Komitet Mechanizmu Finansowego
bądź norweskie MSZ. Przy projektach współfinansowanych przez krajowe władze publiczne
dofinansowanie może wynieść maksymalnie 85 %. Biuro nie będzie jednak płacić "z góry",
projektodawcy otrzymają jedynie 10 % zaliczki, a reszta dotacji będzie wypłacana "po
fakcie", czyli po realizacji poszczególnych części projektu. Monitoring realizacji projektów
będzie obejmował sprawozdania, audyt i raport końcowy.

Mimo, że według oficjalnych komunikatów o środki dostępne w ramach obu
instrumentów będą mogły ubiegać się organizacje pozarządowe, wiadomo już także, że w praktyce
możliwość taką będą miały prawdopodobnie tylko nieliczne. Organizacji będą mogły aplikować o
dotacje na trzy sposoby: na pojedynczy projekt (przy czym minimalna wymagana wartość projektu
wynosi 250 tys. euro), na projekty grupowe (minimum 1 mln euro) lub o grant blokowy. Krystyna
Gurbiel powiedziała, że być może rząd zastanowi się jak ułatwić organizacjom pozarządowym ubieganie
się o dotacje w tych trzech typach finansowania.

Czy tak się stanie - w dużej mierze zależy od samych organizacji
pozarządowych i ich siły oddziaływania na administrację centralną. Na pomoc ze strony Norwegów nie
można zbytnio liczyć, gdyż w ich rozumieniu organizacje pozarządowe nie są partnerami w dialogu
społecznym. Zdaniem norweskich partnerów dialog społeczny ogranicza się do rozmów między rządem,
związkami zawodowymi oraz pracodawcami.