Polskie wydanie książki „Rozwój i godność człowieka: czyli jak walczyć z ubóstwem”. Pobierz bezpłatnie
Fundacja Wolności Gospodarczej jest partnerem polskiego wydania książki Toma G. Palmera oraz Matta Warnera „Rozwój i godność człowieka: czyli jak walczyć z ubóstwem” (z ang. „Development with Dignity. Self-determination, Localization, and the End to Poverty”). Książkę, do której przedmowę napisał prezes FWG, Marek Tatała, można pobrać bezpłatnie.
Ostatnie kilka dekad to okres, w którym znacząco zmniejszyła się na świecie liczba osób żyjących w skrajnej biedzie. Prof. Deirdre McCloskey, autorka wstępu do niniejszej książki, nazywa to okresem „wielkiego wzbogacenia”. Nie byłoby tego pozytywnego zjawiska, gdyby nie wolnorynkowy kapitalizm i liberalne idee, które, urzeczywistnione w różnych krajach, umożliwiły przyśpieszenie rozwoju gospodarczego i poprawę warunków życia wielu mieszkańców.
Nie oznacza to, że wszystkie problemy związane z ubóstwem zostały rozwiązane – wciąż mamy wiele do zrobienia. Tom G. Palmer i Matt Warner, autorzy związani z amerykańską organizacją Atlas Network, analizują, na podstawie konkretnych przykładów, jak lokalna wiedza i swoboda działania, pomagają w rozwiązywaniu problemów ubóstwa, poprawiają poziom życia, a przede wszystkim wzmacniają poczucie sprawczości i godności jednostek. Książka Rozwój i godność człowieka: czyli jak walczyć z ubóstwem pokazuje alternatywę dla odgórnej pomocy niesionej, często przy udziale państw lub pieniędzy podatników, przez zewnętrznych ekspertów i wielkie pomocowe organizacje, które nawet jeśli mają dobre intencje i doraźnie pomagają, to nie tworzą warunków do długofalowego rozwoju i ludzkiej samodzielności.
Autorzy bazują na wieloletnich doświadczeniach różnych think-tanków i organizacji pozarządowych, zrzeszonych w sieci Atlas Network, które w sposób praktyczny i oddolny oddziałują na bliskie sobie społeczności i instytucje, korzystając z lokalnej wiedzy oraz rozumiejąc uwarunkowania kulturowe. Czytelnicy odwiedzą podczas lektury wiele krajów. W Burundi poznają historię prześladowań małych przedsiębiorców i pozytywne skutki reform instytucjonalnych ułatwiających dostęp do zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. W Republice Południowej Afryki dowiedzą się jak ważne dla bezpieczeństwa, rozwoju i godności jest zabezpieczenie własności prywatnej. W Indiach wejdą w świat dalitów, „niedotykalnej”, najniższej kasty, która dzięki deregulacji i ograniczeniu duszącego rozwój tego kraju „Licence Raj”, w końcu mogła zacząć poprawiać swój statut. To tylko kilka z wielu praktycznych przykładów godnościowych, dobrych zmian.
Lektura książki to także okazja do zapoznania się z historycznymi i filozoficznymi rozważaniami na temat godności i wolności. Ma to, także dziś, istotne znaczenie ustrojowe, ponieważ jak przekonują Palmer i Warner „godność jest niezbędna do zaistnienia i utrzymania demokracji i rozwoju, ponieważ kondycja ludzi posiadających wolność, ale pozbawionych świadomości swojej godności, jest dość krucha. Potrzeba bowiem czegoś więcej niż pragnienia chleba, aby stanąć w obronie swoich praw”.
Choć książka, wydana oryginalnie przez brytyjskie wydawnictwo Routledge, ma charakter naukowy, to poprzez zawarte w niej przykłady stanowi dobrą inspirację do praktycznych działań na rzecz zmian instytucjonalnych dla organizacji pozarządowych, lokalnych aktywistów, kreatorów polityk publicznych i akademików. To właśnie ta kombinacja teorii i praktyki sprawia, że Rozwój i godność człowieka to lektura przydatna dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć, jak istotna jest rola jednostki i jej samodzielności w procesach społecznych i gospodarczych.
W Fundacji Wolności Gospodarczej, której misją jest inwestowanie w najbardziej wartościowe inicjatywy na rzecz wolności gospodarczej i tworzenie przestrzeni współpracy i integracji zwolenników wolnego rynku, jesteśmy przekonani, że wolność jest fundamentalnie ważna dla wzmacniania poczucia godności. W ostatnich latach pojawiały się głosy, że to kolejne świadczenia socjalne stanowiły „politykę godnościową”. Jest to jednak polityka większego uzależnienia ludzi od państwa i łaski polityków. Książka Palmera i Warnera, jak zapowiada we wstępie prof. McCloskey, nawiązuje do liberalnego podejścia do godności opartej o ludzką sprawczość, której wyrazami są samodzielność, zaangażowanie, praca i przedsiębiorcze zachowania.
Jak przypominają autorzy swoboda do działania i eksperymentowania na rynku sprawia, że przedsiębiorcza energia tworzy wartość dodaną dla społeczeństwa. Spychający przedsiębiorczość na margines socjalizm, funkcjonujący także w Polsce do 1989 roku, był więc ustrojem antygodnościowym. Jak mówił w Sejmie w grudniu 1989 roku Leszek Balcerowicz „system, który odziedziczyliśmy po poprzednikach, nie może już istnieć. Stał się źródłem rozkładu gospodarki, dezorganizacji i degradacji życia, dehumanizacji stosunków między ludźmi”. Następnie, mówiąc o przejściu do gospodarki rynkowej i odbudowie własności prywatnej, Balcerowicz deklarował, że „alternatywa, którą proponujemy – to życie udane zamiast udawanego”. Lektura książki Palmera i Warnera pokazuje, że to transformacja ustrojowa i gospodarcza w Polsce może być nazwana prawdziwą „polityką godnościową”. Choć transformacja ujawniła wiele patologii poprzedniego ustroju, takich jak ogromna nieefektywność państwowych przedsiębiorstw czy ukryte bezrobocie, to jednocześnie pozwoliła wielu ludziom na realizowanie swojego potencjału i wzięcie we własne ręce dążenia do udanego życia.
W Polsce, gdzie nieustannie toczą się dyskusje na temat roli państwa w gospodarce, warto zwrócić uwagę na argumenty Palmera i Warnera, którzy w przekonujący sposób pokazują, że to nie państwo, ale wolni i odpowiedzialni obywatele, którzy mogą swobodnie realizować swoje cele, są siłą napędową zdrowego, długofalowego rozwoju i dążenia do poczucia godności.
Marek Tatała,
Prezes Fundacji Wolności Gospodarczej
wstęp do książki „Rozwój i godność człowieka: czyli jak walczyć z ubóstwem”
Wydanie polskiej wersji ebooka „Rozwój i godność człowieka: czyli jak walczyć z ubóstwem” było możliwe dzięki wsparciu Atlas Network.
Źródło: Fundacja Wolności Gospodarczej