Polska może stracić 3,85 mld euro z UE! Co dalej z Funduszem Sprawiedliwej Transformacji?
Pojawiają się głosy, że unijny Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) może zostać wchłonięty przez szerszy, niededykowany fundusz. — Taki scenariusz oznaczałby stratę dla Polski. Dlatego trzeba dążyć do kontynuacji FST w kolejnym budżecie unijnym — przekonywała Alina Pogoda, ekspertka Polskiej Zielonej Sieci, podczas prezentacji raportu „Głosy z regionów objętych Funduszem Sprawiedliwej Transformacji”.
Wnioski z półmetka wdrażania Funduszu
Konferencja „Półmetek Funduszu Sprawiedliwej Transformacji — czego się nauczyliśmy, dokąd zmierzamy? Głosy z polskich regionów węglowych” była okazją do podsumowania dotychczasowego zaangażowania Polski w realizację FST. Zaprezentowano podczas niej raport opracowany przez Polską Zieloną Sieć oraz Instytut Reform, który zawiera ocenę wdrażania Funduszu oraz rekomendacje dotyczące jego dalszego funkcjonowania.
Raport oparty został na głosach osób zaangażowanych w dystrybucję środków FST: przedstawicieli samorządów, przedsiębiorców, związków zawodowych oraz społeczności lokalnych.
— FST realnie zmienia podejście do transformacji. Regiony uczą się od siebie, a zaangażowanie rośnie zarówno wśród beneficjentów, jak i osób realizujących projekty — podkreślała Marta Anczewska z Instytutu Reform. — Dzięki tym środkom w regionach powęglowych pojawia się nadzieja na lepsze jutro. To także szansa na zatrzymanie młodych ludzi w miejscach zagrożonych wyludnieniem.
Czym jest Fundusz Sprawiedliwej Transformacji?
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji powstał w 2021 roku jako część Planu Inwestycyjnego Europejskiego Zielonego Ładu. Ma łagodzić społeczne, gospodarcze i środowiskowe skutki transformacji w kierunku neutralności klimatycznej.
Budżet FST wynosi 19,8 mld euro, z czego Polska otrzymała największą alokację — 3,85 mld euro (około 20% całej puli). Funduszem objęto pięć regionów: woj. śląskie, zachodnią Małopolskę, region wałbrzyski, wschodnią Wielkopolskę i region bełchatowski w woj. łódzkim.
Co dalej z Funduszem?
Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci, zwróciła uwagę na prowadzony przez Komisję Europejską przegląd śródokresowy, który może skutkować zmianami w zasadach funkcjonowania FST.
— Z naszych rozmów z mieszkańcami regionów objętych Funduszem wynika jasno: fundusz powinien nadal funkcjonować. Konieczne jest także wyznaczenie pełnomocnika ds. sprawiedliwej transformacji. To rząd powinien wziąć odpowiedzialność za ten proces — wskazywała Alina Pogoda.
Zdaniem ekspertki, efektywne wydatkowanie środków wymaga powołania Pełnomocnika Rządu ds. Sprawiedliwej Transformacji, który będzie koordynować działania na poziomie krajowym.
Głos zabrała również Małgorzata Staś z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, podkreślając, że FST stworzył społeczność zaangażowaną w transformację i wspierającą dywersyfikację lokalnych gospodarek.
Z kolei Piotr Zygadło z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej zaznaczył: — Prawdopodobnie jest za wcześnie, by mówić o potrzebie dużych zmian. FST dobrze łączy różne obszary — samorządy i gospodarkę — i może być wzorem dla innych programów. System wymaga jedynie kosmetycznych poprawek.
FST jako odpowiedź na więcej niż transformację klimatyczną
Izabela Zygmunt z Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce przypomniała, że budżet UE musi odpowiadać na aktualne wyzwania i być bardziej elastyczny oraz prostszy w obsłudze.
— Środki z FST są poza zasięgiem budżetów wojewódzkich i krajowego. Fundusz to nie tylko narzędzie polityki klimatycznej — to również odpowiedź na wyzwania społeczne, demograficzne i ekonomiczne w regionach górniczych — podsumowała Alina Pogoda.
📄 Pełny raport dostępny jest tutaj: zielonasiec.pl/2025/03/25/czy-polska-straci-miliardy-z-ue-to-ostatni-dzwonek-aby-o-nie-zawalczyc
Źródło: PAP MediaRoom
