Publicystyka - ngo.pl

W ramach przeglądu śródokresowego na programy operacyjne podzielone zostały dodatkowe środki europejskie w wysokości prawie 2 mld euro. Środki te pochodzą z dwóch źródeł: krajowej rezerwy wykonania oraz dostosowania technicznego. Jednocześnie Instytucje Zarządzające w procesie renegocjacji dokonają szeregu zmian w zapisach programów operacyjnych, w tym realokacje środków pomiędzy priorytetami, prowadzące do skutecznego i efektywnego osiągnięcia celów programów oraz NSRO. W proces przeglądu środokresowego włączeni są partnerzy społeczno-gospodarczy, w tym przedstawiciele organizacji pozarządowych, organizacji pracowników i pracodawców oraz środowisk akademicko-naukowych.

Rozporządzenie ogólne (WE) 1083/2006 uprawnia do przeprowadzenia przeglądu (aktualizacji) programu operacyjnego. Program operacyjny, zgodnie z art. 33 ust. 1 Rozporządzenia, może zostać poddany przeglądowi z inicjatywy państwa członkowskiego lub Komisji Europejskiej (ale działającej w porozumieniu z państwem członkowskim), w co najmniej jednym z następujących przypadków:

1. po zajściu znaczących zmian społeczno-gospodarczych;
2. w celu pełniejszego uwzględnienia lub odmiennego podejścia do istotnych zmian w priorytetach wspólnotowych, krajowych lub regionalnych;
3. w świetle ewaluacji, o których mowa w art. 48 ust. 3 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006[1], lub
4. w wyniku trudności w realizacji.

Istotną przesłanką do zmiany programu operacyjnego jest także dokonanie alokacji dodatkowych środków.

W związku z faktem niedoszacowania wyników gospodarczych niektórych państw członkowskich (Polska, Czechy i Słowacja) zwiększone zostały dla tych państw środki w ramach budżetu unijnego, pochodzące z dwóch źródeł oszczędności w dziale 1B (spójność dla wzrostu i zatrudnienia) poczynionych w latach 2007-2010. Powyższe oszczędności składają się na kwotę 1 007 149 488 euro, z czego 632 392 153 euro przypadło Polsce.

Podczas VII posiedzenia Komitetu Koordynacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 25 czerwca 2010 r. dokonano podziału środków pochodzących z dostosowania technicznego na trzy odrębne pule: dla krajowych programów operacyjnych, regionalnych programów operacyjnych oraz na niwelowanie skutków powodzi, która wystąpiła w Polsce wiosną 2010 r. Proces alokowania środków dostosowania technicznego na poszczególne programy operacyjne oraz obszary interwencji został włączony do ww. procesu zmian dokumentów strategicznych.

Podział krajowej rezerwy wykonania oraz dostosowania technicznego na programy operacyjne został dokonany decyzją Komitetu Koordynacyjnego NSRO podjętą podczas VIII posiedzenia 9 lutego 2011 r.

Z ogólnej kwoty alokacji krajowej rezerwy wykonania w wysokości ponad 1 331 mln euro w ramach regionalnych programów operacyjnych podzielono kwotę w wysokości ponad 512 mln euro. Na wzmocnienie krajowych programów operacyjnych współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) przeznaczono kwotę w wysokości ponad 519 mln euro. Pozostałe środki krajowej rezerwy wykonania w wysokości ponad 300 mln euro powiększyły alokację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Szczegółowy podział alokacji krajowej rezerwy wykonania na poszczególne krajowe i regionalne programy operacyjne przedstawia poniższa tabela (w euro):

RPO Województwa Dolnośląskiego EFRR 15 754 748

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego 36 432 854

RPO Województwa Lubelskiego 21 662 778

RPO Województwa Lubuskiego 51 202 931

RPO Województwa Łódzkiego 30 524 824

RPO Województwa Małopolskiego 39 386 870

RPO Województwa Mazowieckiego 18 708 763

RPO Województwa Opolskiego 54 156 945

RPO Województwa Podkarpackiego 42 340 885

RPO Województwa Podlaskiego 27 570 809

RPO Województwa Pomorskiego 45 294 900

RPO Województwa Śląskiego 9 846 717

RPO Województwa Świętokrzyskiego 33 478 839

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego 24 616 794

RPO Województwa Wielkopolskiego 48 248 915

RPO Województw Zachodniopomorskiego 12 800 733

PO Innowacyjna Gospodarka 298 848 614

PO Rozwój Polski Wschodniej 62 915 498

PO Infrastruktura i Środowisko 157 288 745

PO Kapitał Ludzki EFS 300 221 937

Dostępne alokacje poszczególnych programów operacyjnych zostały ponadto powiększone o środki dostosowania technicznego w łącznej wysokości ponad 632 mln euro. Z tej kwoty 210 mln euro zasiliło regionalne programy operacyjne, pozostałe środki zostały podzielone pomiędzy programy krajowe. Szczegółowy podział środków dostosowania technicznego przedstawiono w poniższej tabeli (w euro):

RPO Województwa Dolnośląskiego EFRR 11 284 465

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego 8 616 447

RPO Województwa Lubelskiego 15 323 581

RPO Województwa Lubuskiego 3 979 071

RPO Województwa Łódzkiego 9 118 184

RPO Województwa Małopolskiego 26 201 950

RPO Województwa Mazowieckiego 18 397 339

RPO Województwa Opolskiego 10 145 215

RPO Województwa Podkarpackiego 20 138 249

RPO Województwa Podlaskiego 8 764 279

RPO Województwa Pomorskiego 8 019 024

RPO Województwa Śląskiego 24 277 487

RPO Województwa Świętokrzyskiego 10 241 909

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego 9 391 455

RPO Województwa Wielkopolskiego 11 531 973

RPO Województw Zachodniopomorskiego 14 569 372

PO Innowacyjna Gospodarka 104 392 153

PO Rozwój Polski Wschodniej 51 000 000

PO Infrastruktura i Środowisko 56 202 615

FS 210 797 385

Część środków dostosowania technicznego, w wysokości 60 mln euro, przeznaczono na niwelowanie skutków kryzysu gospodarczego i powodzi, jaka miała miejsce w maju i czerwcu 2010 r. w poszczególnych województwach.

Przeglądem programów operacyjnych zostały objęte główne rodzaje zmian:

• zmiany merytoryczne prowadzące do skutecznego i efektywnego osiągnięcia celów programu oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013. Wśród tych zmian znalazły się propozycje związane z potrzebą podjęcia interwencji w nowych obszarach; zidentyfikowaniem obszarów, w których zaprogramowane wcześniej działania nie sprawdziły się; występuje uzasadniona i istotna zmiana potrzeb w zakresie interwencji w zaprogramowanych obszarach);
• zmiany finansowe dotyczące alokacji krajowej rezerwy wykonania oraz dostosowania technicznego, realokacji dotychczas dostępnych środków pomiędzy priorytetami programów operacyjnych (w przypadkach, gdy stwierdzono nadwyżkę lub niedobór środków) oraz zmiany stopy dofinansowania;
• zmiany we wskaźnikach dotyczące zmiany ich wartości docelowych, przeformułowania lub zmiany nazwy wskaźników, zmiany metodologii lub źródła pomiaru, usunięcia wskaźników nieadekwatnych lub dublujących się oraz dodanie nowych wskaźników;
• zmiany horyzontalne/techniczne, dotyczące m.in. aktualizacji instytucji systemu wdrażania oraz listy potencjalnych beneficjentów danych programów operacyjnych, weryfikacji opisu zadań instytucji zaangażowanych w proces wdrażania programów oraz zmiany wynikające z wejścia w życie ustawy o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r.

Proponowane zmiany w programach operacyjnych służą optymalizacji wykorzystania środków wspólnotowych na rzecz jak najskuteczniejszej realizacji celów NSRO, ale cały proces przeglądu śródokresowego należy postrzegać także jako ćwiczenie przygotowujące do następnej perspektywy finansowej 2014-2020. Między innymi z tego względu wśród propozycji zmian znalazły się również odniesienia do zgodności programów operacyjnych ze Strategią Europa 2020. Strategia ta jest nowym, długofalowym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej, który zastępuje obowiązującą od 2000 r. (zmodyfikowaną pięć lat później) Strategię Lizbońską. Ponadto w propozycjach zmian programów operacyjnych zawarto nawiązania do Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego.

Należy podkreślić, że przy formułowaniu propozycji zmian w programach operacyjnych brane były pod uwagę m.in. wyniki badań ewaluacyjnych i wypracowanych na ich podstawie rekomendacji.

Wszystkie działania prowadzone w ramach procesu przeglądu śródokresowego zostały zsynchronizowane, dzięki czemu możliwe będzie dokonanie modyfikacji programów operacyjnych (merytorycznych oraz technicznych) w ramach jednej procedury renegocjacji z Komisją Europejską. Powyższe podejście pozwala na jednorazowe przekazanie dokumentów i uzyskanie jednej decyzji zatwierdzającej dla każdego programu operacyjnego, a tym samym uniknięcie wielokrotnego prowadzenia czasochłonnego procesu konsultacji pomiędzy poszczególnymi dyrekcjami generalnymi Komisji Europejskiej (interservice consultations).

Harmonogram negocjacji zmian programów operacyjnych został dostosowany do ram czasowych alokacji krajowej rezerwy wykonania, określonych w art. 50 Rozporządzenia ogólnego (WE) 1083/2006:

• zgodnie z ww. zapisami Rozporządzenia w przypadku, gdy państwo członkowskie zdecydowało się na stworzenie rezerwy, dokonuje ono oceny wykonania swoich programów operacyjnych nie później niż do 30 czerwca 2011 r. – w tym terminie przekazane zostały przez stronę polska wszystkie propozycje zmian programów operacyjnych,
• nie później niż do 31 grudnia 2011 r., we współpracy z państwami członkowskimi, Komisja Europejska dokonuje alokacji krajowej rezerwy wykonania.

W proces przeglądu środokresowego włączeni są aktywnie partnerzy społeczno-gospodarczy, w tym przedstawiciele organizacji pozarządowych, organizacji pracowników i pracodawców oraz środowisk akademicko-naukowych. Brali oni aktywny udział w procesie podziału dodatkowej alokacji z krajowej rezerwy wykonania oraz dostosowania technicznego, uczestnicząc w posiedzeniach Komitetu Koordynacyjnego NSRO, jak również przy wypracowywaniu propozycji zmian programów operacyjnych – biorąc udział w pracach właściwych Komitetów Monitorujących.