Publicystyka - ngo.pl

Rozwój ekonomii społecznej w dużej mierze uzależniony jest od zrównoważonego współdziałania sektorów pozarządowego, rządowego i biznesowego. Poszczególne kraje organizują tę współpracę na różnych zasadach. Problemy sprawia stworzenie definicji przedsiębiorstwa społecznego, nakreślenie granicy pomiędzy działalnością komercyjną a ekonomią społeczną, spójnego środowiska regulacji prawnych i finansowych uproszczeń oraz ulg.

Umowy społeczne, które ujednolicają sposoby definiowania podmiotu ekonomii społecznej oraz kierunki rozwoju sektora ekonomii społecznej przyjmują różne formy. Mogą to być manifesty czy pakty, przygotowane przez środowisko ekonomii społecznej dla porozumienia się ze stroną samorządową i administracją publiczną.

Często takie umowy, przyjmują formy przewodników wytycznych, rozporządzeń, czy ustaw, które przygotowywane są przez grono ekspertów i praktyków z sektora ekonomii społecznej we współpracy z przedstawicielami władz (na poziomie samorządu czy parlamentu). Przedstawiamy listę najciekawszych rozwiązań z Europy i Ameryk.

Bardzo dobrze rozwinięty system regulacji i społecznych ustaleń posiada Wielka Brytania. W ramach zasady pomocniczości i działań na „wyciągnięcie ręki” opracowywane są i na bieżąco zmieniane dokumenty regulujące funkcjonowanie sektora ekonomii społecznej.

W zasadzie każdy kolejny rząd Wielkiej Brytanii przedstawia kierunki działań w sferze ekonomii społecznej. W 2002 roku rząd opracował ramową strategię działania na rzecz rozwoju sektora przedsiębiorczości społecznej – Social Enterprsie – strategy for success.

Dla rozwinięcia, modyfikacji strategii i wskazania dobrych praktyk przedsiębiorczości społecznej, w 2006 roku opracowano Social enterprise action plan (Plan działań na rzecz przedsiębiorstw społecznych). W dokumentach tych zawarte są: diagnoza sytuacji sektora ekonomii społecznej i charakterystyka jego potencjału rynkowego.

W odniesieniu do tych danych proponowane są działania rządu na rzecz ułatwiania funkcjonowania podmiotom ekonomii społecznej. Raport wskazuje, co udało się osiągnąć w stosunku do planów poprzedniego okresu i ustala działania naprawcze, jeśli tych zamierzeń nie zrealizowano.

W kolejnych latach przy okazji Dnia Przedsiębiorczości Społecznej wydawany jest raport z postępów z realizacji strategii. Dokument jest przygotowany przez Office for The Third Sector (Biuro ds. Trzeciego Sektora), dyskutowany z przedstawicielami sektora ekonomii społecznej, m.in. organizacją parasolową reprezentującą interesy sektora – Social Enterprise Coalition, oraz z przedstawicielami władz poszczególnych regionów. Dokument zawiera również podstawowe dane dotyczące najważniejszych instytucji zajmujących się ekonomią społeczną w Wielkiej Brytanii.

Dodatkowo, każdy region Wlk. Brytanii opracowuje własne strategie, które odnoszą się do strategii ogólnej. Najważniejsze organizacje, które reprezentują interesy środowiska ekonomii społecznej, opracowują zaś własne dokumenty (np. Manifesto for Social Impact 2010 wydany przez New Philantropy Capital). NPC w momencie zmiany rządów w Wielkiej Brytanii opracowała dokument, w którym wskazywała, co można usprawnić w sytuacji zmiany ekipy rządzącej oraz narastającego kryzysu dla polepszenia sytuacji sektora ekonomii społecznej.

Organizacje pozarządowe opracowują również własne Social Enterprise Charter (Karta Przedsiębiorstwa Społecznego), zawierające wyjaśnienie, jak rozumiana jest ekonomia społeczna w regionie, oraz wyznaczające kierunki kształtowania polityki regionalnej.

Social Enterprise Coalition oraz jej przedstawicielstwa w regionach opracowały i promują Social Entesrpise Manifesto (Manifest Przedsiębiorstw Społecznych), który zawiera listę potrzeb, wyzwań i możliwości rozwoju sektora przedsiębiorstw społecznych. Manifest wskazuje na cztery zagadnienia:

1. Opracowanie modelu przedsiębiorstwa społecznego działającego na rzecz usług publicznych

2. Wsparcie działań na rzecz ekologicznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

3. Szukanie nowych narzędzi walki z wykluczeniem z rynku pracy

4. Wsparcie rozwoju przedsiębiorstw działających na rzecz społeczności lokalnych

Dla osiągnięcia zamierzonych celów należy zdaniem autorów Manifestu podjąć działania w sferze:

> budowy kultury funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych,

> szerokiego wspierania społecznych i środowiskowych inwestycji.

Intensywnie rozwija się też działalność na rzecz ustawodawstwa ułatwiającego funkcjonowanie sektora podmiotów ekonomii społecznej. Social Enterprise Coalition przygotowuje propozycje i lobbuje za wprowadzeniem w życie aktów prawnych ułatwiających działanie sektora (np. przyjętej kilka dni temu przez Izbę Lordów ustawy Social Value Act, która reguluje wykorzystanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych).

Ustawa nr 5/2011 o ekonomii społecznej z 29 marca 2011 roku to pierwszy dokument na poziomie krajowym, którego celem jest nadanie ram prawnych działalności różnorodnych podmiotów ekonomii społecznej oraz stworzenie spójnych kierunków działań polegających na promowaniu i wspieraniu sektora ekonomii społecznej w Hiszpanii.

Ustawa ma nadać wspólny kierunek oraz ogólne ramy odniesienia dla wszystkich ustawodawstw lokalnych. Hiszpania dzieli się 17 wspólnot autonomicznych, które posiadają własne rządy, a co za tym idzie strategie i polityki społeczne czy rynku pracy (w tym strategie na rzecz ekonomii społecznej).

Idea ekonomii społecznej funkcjonuje w świadomości administracji państwowej w Hiszpanii od roku 1990, kiedy powstał Narodowy Instytut Promocji Ekonomii Społecznej (Instituto Nacional de Fomento de la Economía Social), przekształcony następnie w Radę ds. Promocji Ekonomii Społecznej (Consejo para el Fomento de la Economía Social).

Rada jest ciałem doradczym i oceniającym przedsięwzięcia związane z ekonomią społeczną, do jej zadań należy też promowanie i włączanie ekonomii społecznej do publicznego dyskursu.

Rada ds. Promocji Ekonomii Społecznej koordynowała prace nad powstaniem Ustawy o ekonomii społecznej, które trwały 2 lata. Za ich początek można przyjąć działanie w okresie od marca do grudnia 2007 roku podkomisji w izbie niższej parlamentu. Zadaniem podkomisji było przeanalizowanie kondycji sektora ekonomii społecznej w Hiszpanii oraz wysunięcie propozycji działań promujących go.

Jednocześnie do Rady z własną propozycją stworzenia ustawy zwróciła się Hiszpańska Konfederacja Przedsiębiorców Ekonomii Społecznej (Confederación Empresarial Española de la Economía Social – CEPES), największa konfederacja podmiotów ekonomii społecznej w Hiszpanii, o zasięgu krajowym, która pełni rolę rzecznika ekonomii społecznej i pośrednika pomiędzy podmiotami ekonomii społecznej a władzami państwowymi.

Rada wraz z CEPES powołały zespół ekspertów, którzy zajęli się przygotowaniem tekstu Ustawy o ekonomii społecznej. Dzięki udziałowi CEPES jako głosu sektora ekonomii społecznej ustawa uwzględnia rzeczywiste potrzeby i preferencje hiszpańskich przedsiębiorstw społecznych oraz zapewniała jej akceptację większości z nich.

Ustawa o ekonomii społecznej wyznacza katalog form prawnych podmiotów ekonomii społecznej oraz główne zasady ich działania:

> przedkładanie celu społecznego ponad zysk ekonomiczny;

> działanie oparte o wewnętrzną solidarność oraz z poszanowaniem zasad zrównoważonego lokalnego rozwoju, równości płci, godzenia życia zawodowego z rodzinnym, reintegracji osób wykluczonych społecznie i zagrożonych wykluczeniem;

> wykorzystywanie zysku z działalności ekonomicznej przede wszystkim na rozwój pracowników podmiotu;

> niezależność od instytucji publicznych.

Ustawa określa też obowiązki instytucji publicznych wszystkich poziomów administracyjnych w zakresie wspierania i promowania działań podejmowanych przez podmioty ekonomii społecznej oraz usuwania barier związanych z ich zakładaniem i funkcjonowaniem np.:

> promowanie wartości i zasad funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych;

> promowanie kształcenia i readaptacji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych;

> włączanie przedsiębiorstw społecznych do działań związanych z aktywnymi politykami rynku pracy, zwłaszcza w odniesieniu do grup najsłabszych: kobiet, osób młodych i długotrwale bezrobotnych;

> ułatwianie przedsiębiorstwom społecznym dostępu do innowacji technologicznych i organizacyjnych;

> włączanie wiedzy o ekonomii społecznej do programów nauczania, na różnych etapach;

> promowanie przedsiębiorczości społecznej, jako skutecznego sposobu rozwiązywania problemów społecznych zwłaszcza w obszarach wiejskich oraz w pracy z osobami zależnymi i reintegracji społecznej.

Ustawa reguluje również zasady działania Rady ds. Promocji Ekonomii Społecznej, która ma pełnić funkcję punktu stycznego sektora ekonomii społecznej z administracją państwową oraz nakłada na rząd Hiszpanii obowiązek uwzględniania podmiotów ekonomii społecznej w tworzeniu polityk związanych z promocją i podnoszeniem konkurencyjności i produktywności hiszpańskich przedsiębiorstw.

Rząd ma także obowiązek przedłożenia Kortezom (parlamentowi Hiszpanii) raportu z realizacji i efektów niniejszej ustawy w terminie 2 lat od jej wejścia w życie, zatem w kwietniu 2013 roku.

Pierwszy Andaluzyjski Pakt na rzecz Ekonomii Społecznej został podpisany w 2002 roku, jego celem głównym było obudzenie lokalnego rynku do tworzenia nowych przedsiębiorstw i miejsc pracy oraz wzmocnienie andaluzyjskiego sektora ekonomii społecznej.

Cele drugiego Paktu, podpisanego cztery lata później zostały rozbudowane m.in. o działania na rzecz wzrostu konkurencyjności PES, promocję zatrudnienia i kształcenia do pracy w podmiotach ekonomii społecznej oraz tworzenie podmiotów ekonomii społecznej w dotychczas „niezagospodarowanych” przez ekonomię społeczną obszarach rynku pracy.

Pozytywne doświadczenia z realizacji dwóch pierwszych Paktów zachęciły władze Andaluzji oraz sygnatariuszy Paktu do stworzenia kolejnej jego odsłony. III Pakt został podpisany w grudniu 2011 roku i wszedł w życie z dniem jego podpisania. Impulsem do stworzenia trzeciego Paktu był silnie odczuwany kryzys ekonomiczny w Hiszpanii, skutkujący m.in. wzrostem bezrobocia.

Od początku w tworzenie i realizację założeń Paktów na rzecz Ekonomii Społecznej w Andaluzji zaangażowane były dwa największe związki zawodowe w regionie, andaluzyjski oddział organizacji CEPES oraz władze regionu.

III Andaluzyjski Pakt na rzecz Ekonomii Społecznej wyznacza sześć obszarów strategicznych:

1. Zasady i wartości ekonomii społecznej

2. Aktywność ekonomiczna i rozwój przedsiębiorczości

3. Jakość zatrudnienia i relacje pracownicze

4. Rozwój lokalny i obszarów wiejskich jako narzędzie budowania spójności społecznej

5. Spójność i organizacja andaluzyjskiego sektora ekonomii społecznej

6. Rozwój, kontynuacja i ewaluacja Paktu

W każdym z obszarów strategicznych zostały wyznaczone cel główny i cele szczegółowe oraz kierunki działań. Przykładowo narzędziami promowania i rozpowszechniania zasad i wartości ekonomii społecznej będzie wykreowanie marki „Cooperativa Andaluza” (Spółdzielnia Andaluzyjska) i promowanie jej wśród mieszkańców regionu. Innym działaniem skierowanym na promocję i rozwój działalności podmiotów ekonomii społecznej będzie promowanie i zachęcanie administracji publicznej do stosowania klauzul społecznych przy zlecaniu zadań publicznych.

Pakt kładzie też duży nacisk na wykorzystywanie nowoczesnych technologii w działaniach podmiotów ekonomii społecznej, jednocześnie promuje działania proekologiczne, uwzględniające zrównoważony rozwój regionu. Podkreśla potrzebę kształcenia z zakresu przedsiębiorczości społecznej (zwłaszcza młodzieży) oraz potrzebę organizowania staży w podmiotach ekonomii społecznej.

Pakt będzie obowiązywał przez 4 lata.

Inicjatorem i koordynatorem działań związanych z przygotowaniem Ekonomicznego Sektorowego Kontraktu na rzecz Ekonomii Społecznej i Solidarnej Rhône-Alpes 2011–2013 jest Regionalna Izba Ekonomii Społecznej i Solidarnej w regionie Rhône-Alpes (Chambre Régionale de l’Economie Sociale et Solidaire de Rhône-Alpes – CRESS Rhône-Alpes).

CRESS skupia organizacje i związki pracodawców działających w sektorze ekonomii społecznej (np. spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych czy stowarzyszenia).

Kontrakt był przygotowywany z udziałem członków CRESS i władz lokalnych od sierpnia 2010 roku i został podpisany w czerwcu 2011 roku. Sygnatariuszami Kontraktu są z jednej strony władze regionu Rhône-Alpes , z drugiej zaś CRESS.

Kontrakt wyznacza trzy osie strategiczne w ramach których będą prowadzone działania:

Oś I: Działanie na rzecz promocji ekonomii społecznej i solidarnej:

> budowanie spójnego i pozytywnego wizerunku podmiotów ekonomii społecznej,

> budowanie platformy internetowej sieciującej podmioty ekonomii społecznej w regionie.

Oś II: Działanie na rzecz wzmocnienia sektora ekonomii społecznej i solidarnej w regionie:

> wypracowanie i promowanie modeli kultury pracy,

> działania zmierzające do budowanie lokalnych partnerstw,

> wypracowanie modeli finansowania działalności przedsiębiorstw społecznych

Oś III: Działanie na rzecz innowacji społecznych i podnoszenia jakości zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej i solidarnej w regionie:

> działania na rzecz wypracowania i popularyzacji dobrych praktyk zarządzania zespołem w podmiotach ekonomii społecznej,

> wypracowanie mechanizmów zarządzania kompetencjami zespołu oraz strategii podnoszenia kompetencji członków zespołu.

CRESS odpowiedzialny będzie za koordynację działań przewidzianych Kontraktem oraz ich promocję regionie. Działania realizowane będą w szerokim partnerstwie z udziałem organizacji społecznych, związków pracodawców i związków zawodowych z sektora ekonomii społecznej, zarówno na poziomie regionu, jak i lokalnym.

Dużą wagę położono na konieczność zapewnienia spójności działań przewidzianych Kontraktem z lokalnymi planami rozwoju.

Sektor ekonomii społecznej w Finlandii działa w oparciu o Ustawę o przedsiębiorstwie społecznym, która weszła w życie w 2004 roku i zawiera definicję oraz zasady funkcjonowania tych podmiotów na rynku. W 2008 roku do ustawy tej wprowadzono poprawki dostosowujące ją do zmieniającej się sytuacji sektora.

Przedsiębiorstwo społeczne według fińskiego prawa to podmiot, który zatrudnia osoby niepełnosprawne lub długotrwale bezrobotne. Osoby wykluczone powinny stanowić minimum 30% ogółu zespołu. Wysokość pensji płaconej pracownikom musi być naliczana według założeń umowy zbiorowej. Dodatkowo przedsiębiorstwa te powinny dostarczać produkty lub usługi na wolnym rynku, a 50% przychodów musi pochodzić z działalności gospodarczej.

Forma prawna przedsiębiorstwa jest dobierana dowolnie do specyfiki rodzaju działalności. Podmioty, które otrzymały status przedsiębiorstwa społecznego są automatycznie wpisane do Rejestru Przedsiębiorców Społecznych, prowadzonego przez Ministerstwo Pracy i mają obowiązek corocznego sprawozdawania się z prowadzonej działalności.

Przedsiębiorstwa społeczne mogą liczyć na dofinansowanie pensji pracowników z grupy zagrożonej wykluczeniem w okresie 2 lat (osoby długotrwale bezrobotne) lub 3 lat (osoby niepełnosprawne). Ustawa została opracowana przez środowisko administracji publicznej na szczeblu ministerstw (m.in. Pracy, Edukacji) oraz przedstawicieli organizacji działających na rzecz osób wykluczonych.

Dodatkowo powołano organizację pozarządową – Vates Foundation, która zajmuje się wsparciem powstających przedsiębiorstw społecznych oraz monitoruje sytuację sektora i diagnozuje ich zmieniające się potrzeby. W 2010 roku w Finlandii działało 154 przedsiębiorstwa społeczne.

Historia ruchu społeczno-ekonomicznego w Kanadzie sięga drugiej połowy XIX wieku. Nowy trend silnie rozwinął się w połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku, aż w 2004 roku doszło do ustanowienia ram prawnych funkcjonowania sektora ekonomii społecznej. Premier kanadyjskiego rządu powołał wówczas jednostkę odpowiedzialną za rozwój innowacyjnej ekonomii – Ministerstwo ds. Społecznego Rozwoju.

Powołano także jednostkę badawczą, której zadaniem jest zbieranie, porządkowanie danych i informacji na temat przedsiębiorczości społecznej, tworzenie analiz i rekomendacji dla kierunków rozwoju sektora. Dla ustalenia ram funkcjonowania zorganizowano konsultacje w formie okrągłego stołu, mimo to definicja przedsiębiorstwa społecznego nie została określona. Nie funkcjonuje również odrębne prawo regulujące tę sferę. Ekonomia społeczna została mimo to określona jako podstawowe narzędzie realizowania polityk społecznych w Kanadzie i na jej rozwój przeznaczono wysokie środki.

Do 2008 roku w ekonomię społeczną zainwestowano 8 mld dolarów kanadyjskich. Działania inicjujące rozwój przedsiębiorczości społecznej najbardziej efektywnie zostały podjęte w okręgach Quebec, Nowej Szkocji i Montrealu.

W 2008 roku władze okręgu Quebec w porozumieniu z organizacją parasolową Chantier de l’économie social reprezentującą interesy sektora opracowały pięcioletni plan rozwoju i wsparcia sektora przedsiębiorczości społecznej – Social Economy for more supportive communities: Government Action Plan for Collective Entrepreneurship (Ekonomia Społeczna na rzecz rozwoju społeczności lokalnych: Rządowy Plan Działań na rzecz Społecznej Przedsiębiorczości) . Został w nim zawarty projekt działań i zobowiązań strony rządowej wobec przedsiębiorstw społecznych:

> ustanowienie grupy roboczej składającej się z przedstawicieli rządu, przedsiębiorstw społecznych oraz biznesu, której zadaniem jest diagnozowanie sektora – opracowanie statystyk, badań oraz określanie priorytetów i planów działania;

> rozwinięcie badań na rzecz wzmocnienia sektora;

> rozwinięcie i wzmocnienie kompetencji kadry zarządzającej przedsiębiorstwami społecznymi;

> opracowanie projektu zmian w prawodawstwie – na rzecz wprowadzenia ułatwień funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych;

> promowanie narzędzi komunikacji – portalu informacyjnego dotyczącego przedsiębiorczości społecznej;

> wspieranie działań międzynarodowych na rzecz rozwoju sektora przedsiębiorstw społecznych.

Dodatkowo w planie wskazane zostały priorytetowe grupy, które mogą liczyć na wsparcie ze strony władz lokalnych – to młodzież, przedstawiciele mniejszości narodowych oraz organizacje działające w sferze kultury i sztuki. Plan wskazuje również media społeczne jako istotne narzędzia integrujące lokalne społeczności.

Na poziomie ogólnokrajowym rząd kanadyjski pracuje nad wypracowaniem ustawy regulującej przede wszystkim definicję oraz system zwolnień i udogodnień z tytułu prowadzenia działalności społeczno-ekonomicznej, szczególnie w sferze opłat podatkowych. Dyskusje trwają.

Celem głównym Ustawy o Ekonomii Ludowej i Solidarnej oraz Sektorze Finansów Ludowym i Solidarnym z dnia 28 kwietnia 2011 roku (Ley Orgánica de la Economía Popular y Solidaria y del Sector Financiero Popular y Solidario) jest nadanie ram prawnych i stworzenie spójnego systemu finansowania, kontrolowania, a także promowania i wspierania podmiotów ekonomii ludowej i solidarnej.

W Ekwadorze sektor ekonomii ludowej i solidarnej obejmuje znane w Polsce formy takie jak organizacje pozarządowe, spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, wszelkiego rodzaju kasy i banki spółdzielcze, ale także drobnych rolników, rękodzielników czy małe firmy rodzinne.

Ustawa tworzy wyspecjalizowane instytucje, których celem będzie nadzorowanie i wspieranie podmiotów ekonomii społecznej. Wprowadza mechanizmy finansowania podmiotów ekonomii społecznej oraz obowiązek promowania i wspierania ich poprzez klauzule społeczne. Ustawa porządkuje dotychczasowe ustawodawstwo w jednym miejscu, zbierając zasady funkcjonowania różnych form prawnych podmiotów ekonomii społecznej.

Ustawa została stworzona przez specjalną komisję parlamentarną, a jej treść konsultowana była m.in. z ekonomistami, przedstawicielami instytucji finansowych, przedstawicielami sektora ekonomii społecznej i organizacji zrzeszających różne podmioty ekonomii społecznej oraz ministerstwa inkluzji społecznej i ekonomicznej i ministerstwa rozwoju społecznego.

Prowadzono także konsultacje internetowe z udziałem obywateli Ekwadoru.

Głównym celem Strategii jest promowanie ruchu spółdzielczego wśród młodzieży oraz zachęcanie młodych ludzi do włączania się do istniejących spółdzielni oraz zakładania nowych. Strategia przewiduje trzy obszary działań:

1. Promocja, partycypacja, włączanie – to grupa działań poświęconych promowaniu wśród młodych ludzi działalności spółdzielczej. Poprzez włączanie młodzieży w ruch spółdzielczy Autorzy Strategii chcą tchnąć nową energię i jakość pracy do istniejących już podmiotów.

2. Podnoszenie kwalifikacji, szkolenia – pobudzanie i rozwijanie postaw przedsiębiorczych wśród młodych ludzi i ukierunkowywanie ich na sektor spółdzielczy; budowanie pokolenia ludzi świadomie tworzących rynek solidarny i sprawiedliwy społecznie.

3. Stworzenie systemu zachęt finansowych dla młodych ludzi to tworzenia podmiotów ekonomii społecznej.

Za realizację Strategii odpowiedzialne będą zrzeszone w ACI – Américas organizacje i spółdzielnie w poszczególnych krajach Ameryki Łacińskiej.

Przy okazji dokumentów wyznaczających kierunki myślenia o przyszłości ekonomii społecznej, obszary, w których może ona służyć społeczeństwu oraz te, w których wymaga wsparcia, warto przypomnieć o dwóch dokumentach, o których pisaliśmy już na naszych łamach.

Komisja Europejska zwraca w dokumencie uwagę na szczególną rolę, jaką pełni ekonomia społeczna w jednym z najważniejszych elementów strategii „Europa 2020”, walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Autorzy dokumentu zauważają, że przedsiębiorstwa społeczne są najczęściej zakorzenione lokalnie, realizują cele społeczne i środowiskowe, wzmacniają spójność społeczną, ale również zwiększają konkurencyjność gospodarki poprzez swoją innowacyjność.

Niemniej, przedsiębiorczość społeczna, ze względu na swoją specyfikę, potrzebuje wsparcia, które miałoby na celu ułatwienie tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw społecznych. Chodzi głównie o ułatwienie dostępu do finansowania, dostosowanie narzędzi prawnych oraz wzmocnienie promocji.

W dokumencie tym poruszonych jest wiele spraw, które polskiemu czytelnikowi może wydać się znajomych: nowe regulacje prawne wzmacniające ekonomię społeczną, partnerstwa, stworzenie trwałych ram finansowych czy promowanie odpowiedzialnych społecznie zakupów to kwestie, które dyskutujemy również w ramach polskiego środowiska ekonomii społecznej i staramy się nimi zainteresować decydentów.

Są jednak w liście również sprawy, które rzadko znajdują odzwierciedlenie w polskiej debacie o ekonomii społecznej. Nie mówimy prawie nic o solidarności z ubogimi społeczeństwami globalnego południa, wciąż za mało zastanawiamy się nad udziałem ekonomii społecznej w zielonej gospodarce. Bardzo rzadko polska przedsiębiorczość społeczna mierzy się z kwestią polityki rolnej i żywnościowej. Wreszcie – dla polskiego czytelnika – odkrywczy może być rozmach, z jakim autorzy listu opowiadają o szansach, jakie dla światowej gospodarki może nieść ekonomia społeczna.

Zawartych w liście 20 propozycji podzielonych jest na pięć sekcji:

> demokratyzacja ekonomii,

> partycypacja i współodpowiedzialność,

> nowe podejście do rozwiązywania problemów społecznych,

> kwestie ekologiczne i żywnościowe

> uczłowieczenie globalizacji.

Częścią wspólną wszystkich dokumentów jest chęć działania na polach edukacji, profesjonalizacji działań przedsiębiorstw społecznych, stworzenia struktury finansowania zwrotnego sektora, jego promocja, oraz kształtowania przyjaznego środowiska prawnego. Punkty te rozwijane są w specyficzny dla danego kraju czy regionu sposób, jednak widać wyraźnie, że ekonomia społeczna stoi wciąż przed tymi samymi wyzwaniami, bez względu na położenie geograficzne i system prawno-gospodarczy.

Gdyby szukać „dobrych praktyk” umów społecznych należałoby wymienić wśród nich:

> szerokie włączanie do prac nad porozumieniem aktorów przedsiębiorczości społecznej (przedsiębiorcy, pracodawcy, organizacje, związki zawodowe, obywatele, samorząd, rząd).

> łączenie w jednym dokumencie spraw „przyziemnych” i łatwych do szybkiego wprowadzenia z tymi, które wymagają wielu lat pracy i związane są raczej z pewną ogólną wizją.

> kompleksowe podejście do zagadnień ekonomii społecznej, a nawet wyjście poza jej zakres i umieszczenie w szerszym kontekście społeczno-gospodarczym.

> planowanie, ale również ewaluacja realizacji zapisów dokumentu.