Publicystyka - ngo.pl

„Nie mogłem uwierzyć, że to Europa”
— Hamza z Jemenu, świadectwo z granicy polsko-białoruskiej^[1].

My, niżej podpisane organizacje pozarządowe w Polsce i w całej Europie, jesteśmy głęboko zaniepokojone deklarowanymi przez Polskę zamiarami zawieszenia dostępu do procedur o udzielenie ochrony międzynarodowej, co stanowi poważne zagrożenie dla podstawowych praw osób poszukujących bezpieczeństwa. Wzywamy do odpowiedzialnej debaty o prawach człowieka w kontekście migracji, która uwzględni głosy organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego, a także samych uchodźców i osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

15 października 2024 roku Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przyjął dokument zatytułowany „Strategia migracyjna Polski na lata 2025–2030. Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo”. Dokument ten wprowadza możliwość czasowego i terytorialnego zawieszenia dostępu do procedur o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce, co wpisuje się w niebezpieczny trend zmian narracji i polityki o potencjalnie długofalowych skutkach dla całego regionu. Podważa też wartości takie jak solidarność, poszanowanie praw człowieka i godności, praworządność, sprawiedliwość społeczna i ochrona uchodźców. Są to wartości, które czynią Unię Europejską mocniejszą, a nie słabszą w obliczu wyzwań.

Jest to kwestia, która dotyczy wszystkich mieszkańców i mieszkanek Unii Europejskiej zaangażowanych w ochronę wspólnych wartości i praw człowieka, które wynikają z tego, jak rozumiemy człowieczeństwo. Szczególnie niepokojące jest to, że Rada Europejska nie potępiła propozycji zawieszenia dostępu do ochrony międzynarodowej i wyraziła solidarność z Rządem Rzeczypospolitej Polskiej[2]. Poprzez zwiększenie międzynarodowej świadomości, mamy nadzieję, że to oświadczenie podkreśli powagę sytuacji dla całego społeczeństwa europejskiego i zgromadzi wsparcie tych, którzy podtrzymują wspólne europejskie wartości.

Europejskie doświadczenia wojenne ukształtowały globalne standardy etyczne i prawne. Demokracja i praworządność są filarami współczesnego europejskiego porządku prawnego. Nie możemy zapomnieć o historii i dziedzictwie, które stanowią fundamenty instytucji europejskich.

Prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową w Europie jest zapisane w prawie międzynarodowym i europejskim, w tym w Konwencji Genewskiej z 1951 roku, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Konwencji o Prawach Dziecka, Konwencji przeciwko Torturom oraz Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Jest ono również chronione na mocy art. 56 Konstytucji RP. Państwa są zobowiązane do przestrzegania tych standardów, nie tylko w uznaniu praw jednostki, ale także jako istotnej części spójnego systemu ochrony praw człowieka opartego na praworządności. Te akty prawne gwarantują, że osoby uciekające przed prześladowaniem lub poważną krzywdą mają prawo do ubiegania się o ochronę, wszczynania formalnych procedur i indywidualnego rozpatrzenia ich spraw. W sercu tego systemu leży zasada non-refoulement, która zabrania zawracania osób do krajów, w których ich życie lub wolność byłyby poważnie zagrożone. Państwa mają prawny obowiązek przestrzegania wiążącego prawa międzynarodowego, poprzez ochronę godności ludzkiej oraz zapewnienie, że osoby zagrożone nie zostaną odesłane do miejsc, gdzie grozi im niebezpieczeństwo. Są zobowiązane do podtrzymania zaangażowania Europy w ochronę praw człowieka i uchodźców.

Strategia migracyjna jest dokumentem na który czekaliśmy od dawna. Jednakże wykluczenie społeczeństwa obywatelskiego z procesu konsultacji poskutkowało dokumentem, który nie czerpie z bogactwa wiedzy i doświadczenia polskich organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.

Minął już miesiąc od ogłoszenia przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej możliwości czasowego i terytorialnego zawieszenia praw człowieka. Polskie społeczeństwo obywatelskie i środowiska akademickie opublikowały wiele oświadczeń[3] wyrażających obawy dotyczące tej kwestii. Niemniej, ich zastrzeżenia nie zostały dostatecznie uwzględnione przez polski rząd.

My, niżej podpisani członkowie i członkinie polskiego społeczeństwa obywatelskiego, ponownie wyrażamy gotowość do dzielenia się naszą wiedzą i do współpracy z rządem oraz władzami lokalnymi w budowie i wdrażaniu etycznie odpowiedzialnej strategii migracyjnej i integracyjnej dla Polski bezpiecznej i opartej na europejskich wartościach demokratycznych oraz praworządności. Decyzje dotyczące polityki migracyjnej muszą być podejmowane w procesie rzetelnych konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim.

Wzywamy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej do przestrzegania zobowiązań prawnych do zapewnienia dostępu do procedur o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz do podjęcia współpracy ze społeczeństwem obywatelskim. Wzywamy również państwa członkowskie, instytucje europejskie oraz społeczeństwo obywatelskie do ciągłego zaangażowania na rzecz ochrony prawa i wartości europejskich poprzez gwarancję i domaganie się dostępu do ubiegania się o ochronę międzynarodową dla wszystkich. Bezpieczeństwo narodowe i ochrona uchodźców mogą i muszą współistnieć. Ostateczną gwarancją zarówno bezpieczeństwa państwa, jak i bezpieczeństwa jednostek jest przestrzeganie prawa i ochrona praw człowieka. Te prawa są nienaruszalne, tak jak nienaruszalne jest człowieczeństwo każdego i każdej z nas, którego nie można zawiesić.

Niżej podpisani:

Organizacje pozarządowe lub sieci NGO, działające w Polsce:

• Akcja Demokracja
• Amnesty International Polska
• Centralna Rada Romów w Polsce
• Conflict Kitchen / Kuchnia Konfliktu
• ELIL (European Lawyers in Lesvos)
• Europejskie Ugrupowanie na Rzecz Edukacji i Kreowania Aktywności "EUREKA"
• European Fem Institute
• Federacja Inicjatyw Oświatowych
• Federacja Znaki Równości
• Foundation Ukraine
• FUNDACJA KOVCHEG
• Fundacja Artonomia
• Fundacja Blind&Proud
• Fundacja Centrum Integracji Kobiet NejmovirnaPL
• Fundacja Czas Kobiet
• Fundacja Dobra Fabryka
• Fundacja Dobra Wola
• Fundacja dla migrantów DOBRY START im. A.G.Farah
• Fundacja Emic
• Fundacja Habitat for Humanity Poland
• Fundacja Humanity in Action Polska
• Fundacja Interakcja
• Fundacja Inicjatywa Dom Otwarty
• Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych
• Fundacja Jesuit Refugee Service Poland
• Fundacja Jesteśmy Ważni
• Fundacja Koper Pomaga - Copernicus Group
• Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
• Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej
• Fundacja Network of East-West Women, NEWW-Polska
• Fundacja Ocalenie / Ocalenie Foundation
• Fundacja Panoptykon
• Fundacja Polskie Forum Migracyjne
• Fundacja Równość.org.pl / Równość.org.pl Foundation
• Fundacja Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego
• Fundacja The Warsaw House
• Fundacja To Proste
• "Fundacja w Stronę Dialogu"
• Fundacja „Dom tam gdzie Ty”
• Fundacji Integracji I Rozwoju Cudzoziemców w Polsce
• Grupa Granica
• Grupa Zagranica
• HIAS Poland
• Inicjatywa "Nasz Rzecznik"
• Instytut na rzecz Państwa Prawa
• International Rescue Committee in Poland
• Komitet Obrony Demokracji
• Konsorcjum Migracyjne
• Lekarze bez Granic / Médecins Sans Frontières
• Norwegian Refugee Council (NRC) in Poland
• Stowarzyszenie na rzecz imigranckich rodzin osób z niepełnosprawnością "Patchwork"
• Peace Ambassadors Poland
• Plan International Poland
• Podkarpackie Stowarzyszenie dla Aktywnych Rodzin
• Polska Akcja Humanitarna (PAH)
• Polish Medical Mission
• Siła kobiety
• Stowarzyszenie "Dla Ziemi"
• Stowarzyszenie Dialog Społeczny
• Stowarzyszenie Egala
• Stowarzyszenie Interwencji Prawnej (Association For Legal Intervention)
• Stowarzyszenie Jesteśmy Razem
• Stowarzyszenie Laboratorium Działań dla Pokoju Salam Lab
• Stowarzyszenie Lambda Warszawa
• Stowarzyszenie Mudita
• Stowarzyszenie Nomada
• Stowarzyszenie No To Ci Pomogę
• Stowarzyszenie Pontes
• The Association of Creative Initiatives „ę”
• Ukrainian House Foundation / Fundacja "Ukraiński Dom"
• Organizacje pozarządowe lub sieci NGO z Europy, w solidarności:
• Action for Women Switzerland / Greece
• ARSIS Association for the Social Support of Youth
• Association "I want to help refugees" (Latvia)
• Association for Integration and Migration (SIMI)
• Association Human Constanta International
• ASSOCIATION FOR RESEARCH OF URBAN THEORY AND PRACTICE INOVA
• AsyLex
• Collective Aid
• EmpowerVan
• Fenix - Humanitarian Legal Aid
• Greek Forum of Refugees
• Inter Alia
• INTERSOS
• INTERSOS HELLAS
• Jesuit Refugee Service (JRS) Malta
• Jesuit Refugee Service Serbia
• Jesuit Refugee Service UK
• Jesuiten-Flüchtlingsdienst Deutschland | Jesuit Refugee Service Germany
• JOVESOLIDES SPAIN
• JRS Belgium
• JRS Bosnia and Herzegovina
• JRS Europe
• JRS France
• JRS Kosovo
• JRS Romania
• Nonviolent Peaceforce
• No Name Kitchen
• Northern Ireland Council for Racial Equality
• Oxfam
• Public Institution Roma Community Centre
• PRAB Initiative
• Roditelji u akciji - Roda
• Russian Democratic Society UK
• Sienos Grupė
• Terre des Hommes Germany
• The Association for Juridical Studies on Immigration (ASGI)
• Yoga and Sport with Refugees

^{[1]Mamy tu tylko jedną wojnę: imigrację, ciebie. Polityka pushbacków i przemocy służb na granicy polsko-białoruskiej, Grupa Granica, We Are Monitoring, Warszawa 2024, str. 18}

^{[2]Posiedzenie Komisji Europejskiej (17 października 2024) – Konkluzje,EUCO 25/24}

^{[3]Apel organizacji społecznych do premiera o konsultacje społeczne dot. polityki migracyjnej, 18 października 2024 r. A także stanowiska organizacji: Konsorcjum Migracyjne, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Grupa Granica, Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Fundacja Ocalenie.}