Publicystyka - ngo.pl

"Jednostki publicznej radiofonii i telewizji umożliwiają organizacjom pożytku publicznego nieodpłatne informowanie o ich działalności na zasadach określonych w przepisach odrębnych" – mówi artykuł 26 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przez długie lata od uchwalenia tego przepisu był on martwy. Na początku obecnej dekady sytuacja zaczęła się zmieniać. Pojawiło się długo oczekiwane rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jednak ono też nie rozwiało wszystkich wątpliwości.

Historia zabiegów organizacji pozarządowych o przejrzyste zasady współpracy z mediami

Kampanie społeczne i inne rodzaje audycji

Uprawnienie do bezpłatnego czasu antenowego to uprawnienie WYŁĄCZNIE organizacji pożytku publicznego. Stowarzyszenie czy fundacja, która nie ma zarejestrowanego statusu pożytku nie uzyska dostępu do radia czy telewizji, w ramach uprawnienia opisanego w art. 26.

Ustawa o pożytku hasłowo kreśli mediowy przywilej OPP (zobacz cytat z początku tekstu) i od razu odsyła do odrębnych przepisów. Te przepisy, z doprecyzowaniem uprawnień organizacji pożytku, znajdujemy w rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 29 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu postępowania związanego z nieodpłatnym informowaniem w programach jednostek publicznej radiofonii i telewizji o prowadzonej przez organizacje pożytku publicznego nieodpłatnej działalności pożytku publicznego (zobacz: AKTY PRAWNE w poradnik.ngo.pl).

Rozporządzenie mówi o trzech rodzajach audycji. Pierwszy rodzaj to audycje informacyjne, publicystyczne i dokumentalne, przygotowywane przez samą telewizję czy radio publiczne. Organizacje pożytku są bohaterami tych audycji. Drugi to audycje informujące o zasadach przekazywania 1% – one również w myśl rozporządzenia mają powstawać w TVP i Polskim Radiu.

Trzeci rodzaj to audycje prezentujące kampanie społeczne. W tym przypadku materiału nie przygotowuje publiczny nadawca. Tworzy go sama organizacja, a następnie dostarcza do emisji. Poniżej opisujemy możliwości związane z tym właśnie trzecim rodzajem audycji wymienianym w rozporządzeniu.

Co może znaleźć się w spocie, a co nie

Określenia czym jest kampania społeczna, ani wskazówek jakimi kryteriami kierują się osoby decydujące czy dana kampania może zostać wyemitowana, w rozporządzeniu nie znajdziemy. Podpowiedzi należy szukać w wewnętrznych dokumentach publicznej telewizji i radia. Dokumenty te będą również opisywały procedurę wnioskowania o wyemitowanie spotu (zobacz: www.centruminformacji.tvp.pl, www.polskieradio.pl).

Czego na pewno należy unikać?   

1. promowania wyłącznie własnej organizacji (należy przedstawić PROBLEM SPOŁECZNY)
2. promocji innych podmiotów (również produktów) – oznacza to np. opanowanie wyrobionego w wielu organizacjach odruchu zamieszczania gdzie się da loga sponsora
3. akcji fundraisingowych, namawiania do przekazania środków (z podawaniem kont, numerów KRS itp.)

Przesyłane zarówno do telewizji, jak i radia materiały nie mogą m.in.:

• propagować działań sprzecznych z prawem i polską racją stanu
• propagować postaw i poglądów sprzecznych z dobrymi obyczajami i dobrem społecznym, w szczególności treści dyskryminujących ze względu na cechy prawnie chronione (rasę, płeć, narodowość, religię czy orientację seksualną)
• sprzyjać zachowaniom zagrażającym środowisku naturalnemu
• naruszać obowiązku szanowania przekonań religijnych odbiorców, a zwłaszcza chrześcijańskiego systemu wartości
• nawoływać do nienawiści lub przemocy na tle wyznaniowym, rasowym czy etnicznym
  (chcąc zapoznać się z pełną lista wykluczeń należy sięgnąć do dokumentów wewnętrznych telewizji i radia).

Produkcja spotu (szczególnie do telewizji) jest najczęściej kosztowna. Ponieważ nie mamy pewności, czy zostanie on przyjęty, można najpierw przesłać scenariusz (storyboard), do zaopiniowania. Pozwoli to uniknąć zbędnej pracy i sporego wydatku (jeśli kampania nie zostanie przyjęta). Nasze kampanie i przygotowane do nich materiały będą oceniać Komisja i Zespoł ds. Kampanii Społecznych (o czym dalej).

Organizacje opowiadają o swoich doświadczeniach przy zgłaszaniu kampanii do telewizji:

• Czemu TVP odrzuca spoty NGO? „Brakuje jasnych zasad”
• Spot w TVP. Niemożliwe? Możliwe!

Zasady zgłaszania spotu

Mamy gotowy spot lub jego koncepcję. Jesteśmy przekonani, że nasz materiał odpowiada zarysowanym powyżej kryteriom. Co teraz?

Wysyłamy spot wraz z odpowiednimi dokumentami. Zestaw dokumentów różni się od tego, czy ślemy do telewizji, czy radia. Warto więc zajrzeć na strony (podajemy je niżej), aby skorzystać z przygotowanych wzorów dokumentów (wniosku o rozpowszechnienie audycji, oświadczeń, "metryczek"). Organizacja załącza też wydruk z KRS. W przypadku zgłaszania spotu do emisji w telewizji, nadawca wymaga jeszcze sprawozdania finansowego organizacji oraz oświadczenia, że opłaca ona abonament RTV.

Pod podanymi linkami znajdziemy zestaw dokumentów potrzebnych do zgłoszenia spotu, informacje i adresy.

• Kampanie do telewizji - www.centruminformacji.tvp.pl
• Kampanie do radia - www.polskieradio.pl

Kto ocenia spoty?

Wnioski organizacji dotyczące kampanii, które trafiają do radia i telewizji oceniają komisje. W TVP jest to Komisja ds. Kampanii Społecznych, w Polskim Radiu – Zespół ds. kampanii społecznych (dalej, dla uproszczenia, o obu ciałach piszemy jako o "komisjach"). Rada Działalności Pożytku Publicznego wskazuje przedstawicieli organizacji pozarządowych do komisji. W tej kadencji RDPP, podczas jej piątego posiedzenia w czerwcu 2016 r., wskazano łącznie 22 osoby (przedstawiciele, zastępcy i rezerwowi; wskazani do Komisji w TVP i Zespołu w Polskim Radiu).

Oczywiście poza osobami reprentującymi organizacje pozarządowe, w komisjach zasiadają również przedstawiciele publicznej radiofonii i telewizji. Ich głos jest decydujący.

Dlaczego jedne spoty się podobają, a inne nie

Nie jest trudno fizycznie zgłosić kampanię społeczną prowadzoną przez OPP do mediów publicznych. Ułatwia to zestaw dokumentów, który znajdziemy na stronach Centrum Informacyjnego TVP i w Serwisie Informacyjnym Polskiego Radia. Problemem jest jednak etap oceny zgłoszenia, czyli decyzja nadawcy, czy dopuści kampanię do emisji.

Dlaczego jedne kampanie są emitowane, a inne nie? O tym decydują komisje. I to ich pracy (szczególnie do pracy Komisji w TVP) jest najwięcej zastrzeżeń. Zasady, którymi kierują się członkowie komisji w doborze spotów opisane są w dokumentach nadawców. Jednak organizacje nie zawsze dostrzegają zastosowanie tych zasad, kiedy ich spoty są odrzucane.

Niesatysfakcjonująca jest również rola jaką w pracach komisji odgrywają przedstawiciele sektora. Rozważa się czy osoby wskazywane do komisji przez RDPP nie powinny mieć prawa głosu. W tej chwili pełnią tylko funkcje doradcze: wyjaśniają innym członkom czym zajmują się organizacje, na czym polega specyfika konkretnych działań sektora, czy dana organizacja jest wiarygodna, przejrzysta itp.

O pracach w komisjach opowiadają przedstawiciele sektora:

• Organizacje nie wykorzystują czasu w radiu
• Kampanie społeczne w TVP. Czas na zdecydowany krok

Skorzystaj z materiałów, które powstały w ramach współpracy z projektem "Watch it!". W dwóch infografikach znajdziesz informacje jakimi zasadami kierować się przygotowując spot i jakich błędów unikać (infografik szukaj poniżej - w PLIKACH DO POBRANIA).

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.